Σύλβια Οκαλιόβα, Περιπέτειες στο φανταστικό κάστρο

Σύλβια Οκαλιόβα, «Περιπέτειες στο φανταστικό κάστρο», Ελληνικά Γράμματα

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Η Σύλβια Οκαλιόβα ανήκει στην μικρή εκείνη μερίδα συγγραφέων που γράφουν σε μια γλώσσα που δεν είναι μητρική τους. Τα πιο γνωστά μας ονόματα είναι ο Joseph Conrad και ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ. Πολωνός ο πρώτος (όλοι διαβάσαμε τον «Λόρδο Τζιμ» στα Κλασικά Εικονογραφημένα), Ρώσος ο δεύτερος (όλοι μας είδαμε τη «Λολίτα» του), κατέκτησαν μια κορυφαία θέση στην παγκόσμια λογοτεχνία (μου ήλθε έτσι αυθόρμητα ο όρος weltliteratur του Γκαίτε) γράφοντας σε μια ξένη γλώσσα.
Γεννημένη στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας το 1959, όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό της, η Σύλβια Οκαλιόβα ζει από το 1986 στην Ελλάδα. Το παιδικό μυθιστόρημα «Περιπέτειες στο φανταστικό κάστρο», για παιδιά ηλικίας 8-10 χρονών, είναι το δεύτερο βιβλίο της. Από τις εκδόσεις «Δελφίνι» κυκλοφόρησε το 1993 το δοκίμιό της «Ο καινούριος άνθρωπος είναι βαθιά ερωτευμένος».
Η πρώτη εντύπωση είναι ο άψογος χειρισμός της γλώσσας. Γνωρίζουμε βέβαια τις παρεμβάσεις των επιμελητών, αλλά αυτοί μπαλώνουν, η γλώσσα και το ύφος ανήκουν αποκλειστικά στον συγγραφέα.
Οι περιπέτειες στο φανταστικό κάστρο είναι οι «περιπέτειες» μιας ομάδας παιδιών στις διακοπές τους. Η εξερεύνηση ενός κάστρου είναι η ευκαιρία για να φαντάζονται ιστορίες και αινίγματα, τα οποία καλούνται να εξιχνιάσουν.
Η Οκαλιόβα έχει διεισδύσει θαυμάσια στον κόσμο της παιδικής ψυχής και τον περιγράφει ανάγλυφα, μέσα από σπαρταριστά επεισόδια. Γι’ αυτό άλλωστε δεν περιγράφει μια ιστορία με σασπένς, αλλά διάφορα καθημερινά επεισόδια που το καθένα με τη σειρά του φωτίζει ανάγλυφα την παιδική ψυχοσύνθεση, και κυρίως δυο από τις κύριες διαστάσεις της: τη διάθεση για σκανδαλιές και την καλπάζουσα φαντασία.
Οι σκανδαλιές κυριαρχούν σ’ αυτό το βιβλίο. Ένα πορτοφόλι που τραβιέται με μια κλωστή όταν πάει να το πιάσει ο ανίδεος περαστικός, η αλλαγή στις ταμπέλες στις τουαλέτες ώστε οι άνδρες να πηγαίνουν στις γυναικείες και οι γυναίκες στις ανδρικές, ένα ψόφιο ποντίκι σε ένα κουτί στην πόρτα ενός σπιτιού που όταν το άνοιξε η σπιτονοικοκυρά έμεινε λιπόθυμη, είναι από τις πιο χαρακτηριστικές σκανταλιές.
Κάποιες σκανδαλιές όμως έχουν καλές προθέσεις. Τα παιδιά κρύβουν τα τασάκια για να μην καπνίσουν οι μεγάλοι, γιατί το κάπνισμα κάνει κακό στην υγεία. Και όταν ελευθερώνουν τα γουρουνάκια το κάνουν γιατί τα λυπούνται «που είναι όλη μέρα στο σκοτάδι, στον πυργίσκο».
Η οργιαστική φαντασία των παιδιών δείχνεται επίσης ανάγλυφα. Ο Πέτρος αυτοπροβάλλεται ως μυστικός πράκτωρ, και τα άλλα παιδιά, παρά το υπερβολικό του ισχυρισμού, αναρωτιούνται συνεχώς αν πράγματι είναι μυστικός πράκτορας. Επίσης κάποια βατράχια στο κάστρο δεν είναι παρά στοιχειωμένοι φαντάροι του Ναπολέοντα.
Βλέπουμε ακόμη τις μικροπονηριές στις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά και τη μεγαλοψυχία και τη φιλία. «Τελικά», όπως επιγράφεται το προτελευταίο κεφάλαιο, «είμαστε καλά παιδιά».
Σπαρταριστά επεισόδια και βαθιά διείσδυση στον παιδικό ψυχισμό, με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της δεκάχρονης αφηγήτριας σε μια καθάρια και ανεπιτήδευτη γλώσσα, αποτελούν τα χαρακτηριστικά αυτού του θαυμάσιου βιβλίου. Πριν κλείσουμε πρέπει να αναφερθούμε στην ωραία εικονογράφηση του Στάθη Διονυσίου Σταυρόπουλου, τόσο στις ολοσέλιδες εικόνες του όσο και στις μικρές με τις οποίες κλείνει συχνά το τέλος των κεφαλαίων.