Γιάννη Νιωτάκη, Και ιδού ουρανός αδιάβατος

Γιάννη Νιωτάκη, Και ιδού ουρανός αδιάβατος, Ρόδος 2000

Κρητικά Επίκαιρα, Ιούλιος-Αύγουστος 2000

Ο Γιάννης Νιωτάκης ζει στη Ρόδο, και έχει μια έντονη πολιτιστική δραστηριότητα εκεί, στον κρητικό σύλλογο και στο περιοδικό τους «Του Ψηλορείτη οι στράτες». «Και ιδού ουρανός αδιάβατος» είναι η δεύτερη ποιητική του συλλογή, μετά τις «Μοναχικές περιδιαβάσεις» (1994), ενώ ανέκδοτα, αλλά όχι ανέβαστα, παραμένουν τα «Ανεβαλώματα», μια κρητική θεατρική ηθογραφία.
Η ποίηση του Νιωτάκη είναι μια εξομολογητική ποίηση. Στη μεγαλύτερη έκτασή της ο ποιητής μιλάει σε πρώτο πρόσωπο. Εκμυστηρεύεται και κοινωνεί εμπειρίες, τόσο στενά προσωπικές, όσο και συλλογικές. Μοναδική στην αποφθεγματική της διατύπωση και στην επικαιρότητα του νοήματος, την οποία θα προσυπογράφαμε πολλοί της γενιάς μας, είναι η παρακάτω στροφή:

Η πίστη που διακηρύξαμε
έγινε
το βάθρο
για να συληθούν
τα πιο αγνά ιδανικά μας (σελ. 24)

Όμως δεν τον κυριεύει η απαισιόδοξη παραίτηση. «Η φαντασία στην εξουσία» ήταν το σύνθημα στο γαλλικό Μάη του 68. Και ο Νιωτάκης γράφει:

Βιάσου
το τραίνο που μπήκε στο σταθμό
φέρνει τα όνειρά μας
Όσα μας έμειναν
Ας μην τα απογοητεύσουμε... (σελ. 20)

Η εικονοπλασία της ποίησης του Νιωτάκη δανείζεται τις εικόνες της, όπως συμβαίνει και με πολλούς άλλους ποιητές (μου έρχεται στο νου η περίπτωση του Μανώλη Πρατικάκη) από την ειδυλλιακή ύπαιθρο, την οποία όμως ο ίδιος δεν στερήθηκε, μια και μένει στην επαρχία. Είναι χαρακτηριστικό το πρώτο ποίημα της συλλογής με τον τίτλο «Ήγγικεν η ώρα»

Πώς να την αντέξουμε τούτη την Άνοιξη
που εισέβαλε έτσι ανυστερόβουλα
στην πρωινή προσευχή μας!
Έφτασαν τα χελιδόνια
κι όλο διαγράφουν ατέλειωτες τεθλασμένες
και καμπύλες
στα κουρασμένα μας μέτωπα.
Είναι κι εκείνες οι παπαρούνες
που γέμισαν αιμάτινες πινελιές
τις γκρίζες κόρες των ματιών... (σελ. 11)

Οι ατέλειωτες τεθλασμένες και καμπύλες που υπογραμμίσαμε είναι οι στοιχειακές γραμμές της υπαίθρου.
Ο Νιωτάκης όμως ζει σε αστικό κέντρο, έστω και αν η ύπαιθρος βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής. Έτσι του είναι γνώριμες οι στοιχειακές γραμμές της πόλης, τις οποίες χρησιμοποιεί στην εικονοπλασία του. Τις υπογραμμίζουμε στο παρακάτω ποίημα που φέρνει τον τίτλο «Φωτεινά σημεία».

Μοναχικό
το μονοπάτι
που πορευόμαστε
Οι κάθετες
κι
οι διαγώνιες συναντήσεις
μικρά φωτεινά
σημεία
στα σταυροδρόμια
της ζωής
Οι παράλληλες
άλλοτε γκρίζες
κι
άλλοτε γαλαζοπράσινες
πριν
από το πέρασμα της λήθης.

Αναφέρουμε παρεμπιπτόντως ότι σε κάποια επιστημονική έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι ινδιάνοι που ζουν στα δάση δυσκολεύονται πολύ να προσανατολιστούν στην πόλη, και αντίστροφα οι κάτοικοι της πόλης στο δάσος, γιατί στο δάσος κυριαρχούν οι καμπύλες και οι μικρές γραμμές, ενώ στην πόλη οι μεγάλες ευθείες, κάθετες, διαγώνιες ή παράλληλες αδιάφορο.
Συχνά νοσταλγώ τα φθινοπωρινά χελιδόνια, που τα θυμάμαι να πετούν στη συννεφιά χαμηλά στο δρόμο, σαν μικρά αεροπλανάκια έτοιμα να προσγειωθούν. Έχω χρόνια να δω χελιδόνια. Ευτυχώς που υπάρχει η ποίηση και ζωηρεύει τις αναμνήσεις. Αναφέρομαι φυσικά στο ποίημα που παραθέσαμε, απ’ αυτή τη θαυμάσια ποιητική συλλογή του Γιάννη Νιωτάκη.