Book review, movie criticism

Saturday, August 28, 2010

Άρη Χαραλαμπάκη, Τ' ουρανού το φως

Άρη Χαραλαμπάκη, Τ' ουρανού το φως, Ιωλκός 2002

Ηχώ του Γαλατσίου, φ. 1-2002, Μάρτης 2002

Άφτιαχτο κι αστόλιστο του χάρου δε σε δίνω,
Στάσου με τ’ ανθόνερο την όψη σου να πλύνω.

Μ’ αυτούς τους στίχους αποχαιρέτησε ο Κωστής Παλαμάς το γιο του, που η μοίρα θέλησε να τον πάρει τόσο νωρίς από κοντά του, ρίχνοντάς τον στην πιο μαύρη απελπισία. Μ’ ανάλογους στίχους αποχαιρετάει και ο Άρης Χαραλαμπάκης, γιατρός καρδιολόγος, το δικό του γιο, 22 χρονών παλικάρι, τελειόφοιτο του πολυτεχνείου.
Ο Παλαμάς ήταν ήδη ποιητής όταν θρηνούσε με εξαίρετους στίχους το θάνατο του γιου του. Ο Άρης Χαραλαμπάκης ξέθαψε τον ποιητή που έκρυβε μέσα του, μετασχηματίζοντας τον σπαραγμό του πατέρα που χάνει το παιδί του σε λυρική τρυφερότητα, το λυγμό για τον τόσο πρόωρο αποχωρισμό σε μεταφυσικό στοχασμό.
Δυο ποιητικές συλλογές εξέθρεψε μέχρι στιγμής ο πόνος του Άρη Χαραλαμπάκη για το θάνατο του γιου του, τη «Μετέωρη Αγάπη» και «Στ’ ουρανού το φως».
Η χειμαρρώδης ελεγεία της πρώτης συλλογής, με τα πολύστροφα ποιήματά της, υποχωρεί εδώ σε ένα πιο συγκρατημένο λόγο, πιο στοχαστικό, πιο φιλοσοφικό.

Σκαλί μιας ουρανόσκαλας
Κάθε ψυχή που μίσεψε.
Παράθυρο προς το θεό
Για ν’ αγναντεύει η γη.

Του πόνου του ασήκωτου
Ειν’ αγιασμός το δάκρυ
Γιατί φωλιάζει ο Θεός
Στου πόνου κάποιαν άκρη.

Η άλλη ζωή δεν είναι απλά μια πεποίθηση, είναι ένα αίτημα:

Μη μου μιλάτε για ζωή
Πως όσα εδώ γεννιούνται
Όλα πεθαίνουνε εδώ
Σ’ ένα μικρό πλανήτη…

Όχι! Δεν το μπορώ να το δεχτώ!…

Νεοτερικές ποιητικές φόρμες και αναζητήσεις δεν απασχολούν τον Χαραλαμπάκη. Νιώθει πιο βολικά με τις παραδοσιακές φόρμες, το ιαμβικό μέτρο του δημοτικού μας τραγουδιού. Πολλοί στίχοι του, όπως οι παραπάνω, είναι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι σπασμένοι στα δυο. Η ποίηση δεν είναι μορφή, είναι αίσθημα. Ο Καζαντζάκης δεν δίστασε να γυρίσει την πλάτη του στις φορμαλιστικές αναζητήσεις.
Το θεωρητικό αποκρυστάλλωμα της πίκρας του πληγωμένου πατέρα βγαίνει σε εξαίσιους παραινετικούς στίχους:

Άμα του κόσμου οι συμφορές
Βαραίνουν την ψυχή σου,
Παράθυρο άνοιξε και βγες
Στου ουρανού το φως.

Γιατί μπορεί απ’ τις πληγές
Να λάμψει η ζωή σου
Κι από το αίμα τους να βγεις
Λουσμένος μες στο φως.

Φως, ψυχή, ουρανός, άγγελος, καρδιά, φλόγα, είναι λέξεις που επαναλαμβάνονται στην ποίηση του Χαραλαμπάκη, δίνοντας το στίγμα της.
Το μοιρολόι είναι ένα από τα πιο εξαίσια ήδη της λαϊκής μας ποίησης. Φτιάχνεται εν θερμώ, μπροστά στο σώμα του προσφιλούς νεκρού, εξυψώνοντας και εκλεπτύνοντας τον πόνο. Οι αστικές κοινωνίες μας όμως το απωθούν, στερώντας μια λυτρωτική διέξοδο από τον σπαραγμό. Οι πονεμένοι όμως που έχουν μέσα τους τη φλέβα της ποίησης, μια και δεν μπορούν να μετασχηματίσουν και να εξυψώσουν τον πόνο τους σε μοιρολόι, τον λαξεύουν, με υπομονή και επιμονή, στο πέρασμα του χρόνου, σε εξαίσιους στίχους, όπως αυτοί του Παλαμά που παραθέσαμε πιο πριν. Τέτοιοι είναι και οι παρακάτω στίχοι του Χαραλαμπάκη, από αυτή την αισθαντική και τρυφερή συλλογή, με τους οποίους θέλουμε να κλείσουμε αυτό μας το σημείωμα.
Έτσι απλά,
Σαν το ρυάκι που κυλά
Θα μου ’ρχεσαι,
Θα σου ’ρχομαι
Μέχρι να γίνουμ’ ένα.
Με έκανες να ζω διπλά
Για σένα και για μένα.

2 comments:

Πολίνα Μοίρα said...

" o πόνος του θανάτου τόσο πολύ με πυρπόλησε που η λάμψη μου έφτασε στον ήλιο" Οδ. Ελύτης

Babis Dermitzakis said...

Ελύτης, ο αγαπημένος, μου, ευχαριστώ για το στίχο Πολίνα. By the way, με τη Μαρία τη Μοίρα, τη φιλόλογο, είστε τίποτα;