Jafar Panahi and Kambuzia Partovi, Closed curtain

Jafar Panahi and Kambuzia Partovi, Closed curtain (pardé 2013)

  Έχουμε γράψει για αρκετά έργα του Panahi: συγκεντρωτικά βρίσκονται με τίτλο «Most of his movies», και στη συνέχεια για το «Ακορντεόν» και «Αυτή δεν είναι μια ταινία».

  Το έργο θα μπορούσε να ονομαστεί και ο «Ιρανικός σκύλος», κατ’ αναλογία με τον «Ανδαλουσιανό σκύλο» του Μπουνιουέλ.

  Ένας συγγραφέας καταφεύγει στη βίλα του φίλου του, μπροστά στη θάλασσα, για να γράψει. Μαζί του έχει τον σκύλο του, που εμφανίζεται συχνά πυκνά όπως και το ιγκουάνα στο This is not a film. Ξαφνικά ορμάνε μέσα στο σπίτι ένας νεαρός άντρας και μια νεαρή γυναίκα. Δεν είναι ζευγάρι, είναι αδέλφια, μαθαίνουμε λίγο πιο ύστερα. Τους κυνηγάει οι αστυνομία. Δεν είναι αντικαθεστωτικοί, απλά ήσαν σε ένα πάρτι και τους πήρε χαμπάρι η αστυνομία. Έρχονται πράγματι οι αστυνομικοί στη βίλλα, αλλά μη βλέποντας κανένα φως (ο νεαρός έχει κλείσει στο μεταξύ τον γενικό) φεύγουν. Σε λίγο φεύγει και ο νεαρός για να φέρει ένα αμάξι να πάρει την κοπέλα. Τον προειδοποιεί να την προσέχει γιατί είναι αυτοκτονική.

  Κάποια στιγμή τη χάνει. Τρέχει στην ταράτσα και τη βρίσκει να ρεμβάζει στο σκοτάδι. Φοβάται ότι ο σκοπός της ήταν να φουντάρει. Αργότερα την βλέπουμε να προχωράει μέσα στη θάλασσα μέχρι που χάνεται και το κεφάλι της κάτω από το νερό. Αλήθεια, είχε γεμίσει τις τσέπες της με πέτρες, όπως η Βιρτζίνια Γουλφ;

  Μέχρι εδώ όλα καλά, γιατί μετά ο ρεαλισμός της ταινίας εξαφανίζεται. Διαβάζουμε στην βικιπαίδεια:

  The film abruptly changes and becomes more surrealistic when film director Jafar Panahi and other film crew members appear in the villa, with the entire film up to that point having been fictitious.

  Πιο πριν διαβάσαμε:

  Panahi stated that he began shooting the film in a state of melancholy but managed to recover by the film's completion.

  Ένοιωσα αμήχανα όταν τέλειωσε η ταινία. Μάλιστα έγραψα ένα δεκαπεντασύλλαβο για να τον εντάξω μέσα σ’ αυτή την κριτική: «Δεν συμπαθώ την ποίηση για την ασάφειά της», με στόχο να συμπληρώσω ότι ούτε οι ταινίες που είναι αφηγηματικά ασαφείς μου αρέσουν. Αναγνωρίζεις βέβαια αμέσως σ’ αυτή τον μεγάλο σκηνοθέτη, αλλά όταν από την ταινία δεν καταφέρνεις να βγάλεις ένα νόημα, ε, δεν έχει νόημα να το ψάχνεις.

  Ή μήπως έχει;

  Διαβάζοντας σήμερα το πρωί το λήμμα της βικιπαίδειας από την οποία πήρα τα παραπάνω αποσπάσματα τα πράγματα ξεκαθάρισαν στο μυαλό μου.

  Συνειδητοποίησα κατ’ αρχήν ότι όλες οι σκηνές του έργου είναι τραβηγμένες μέσα στη βίλλα, τη βίλλα του Τζαφάρ Παναχί στην οποία υποχρεώθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό για κάμποσο καιρό.

  Τι ταινία μπορείς να γυρίσεις όταν σου απαγορεύεται να βγεις από το σπίτι σου; Προφανώς είχε ένα σενάριο στο μυαλό του ο Παναχί με βάση το οποίο οι αρχικές σκηνές, αυτές που είδαμε, θα μπορούσαν να γυριστούν μέσα σε ένα σπίτι. Μετά όμως τι γίνεται;

  Ο σουρεαλισμός τελικά της ταινίας δεν είναι σουρεαλισμός σουρεαλισμός. Είναι μια διαμαρτυρία για την απαγόρευση που του έχει επιβληθεί, για 20 χρόνια να μη γυρίσει ταινία (μετά ας γυρίσει, εξάλλου μπορεί να έχει αλλάξει το καθεστώς). Η αυτοκτονία της Μελίκα είναι μια δραματοποίηση της δικής του συναισθηματικής κατάστασης, της μελαγχολίας όπως αναφέρεται στο δεύτερο απόσπασμα. Σε μια σουρεαλιστική σκηνή βλέπουμε τον Παναχί να κατευθύνεται επίσης μέσα στη θάλασσα, όπως έκανε πριν και η κοπέλα. Όμως πριν χωθεί ολόκληρος μέσα στο νερό τα καρέ γυρνάνε προς τα πίσω, στο σημείο από όπου ξεκίνησε. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι κατάφερε να αντισταθεί σε αυτοκτονικές παρορμήσεις.

  Ξεχάσαμε να πούμε ότι ο Partovi είναι στο ρόλο του συγγραφέα. Όμως, να το πούμε και αυτό, η κοπέλα είναι πολύ όμορφη. Ελπίζω μετά από αυτή την ταινία να μην της απαγορεύσουν και αυτής να παίζει.