Narges Abyar, Breath (2016)

Narges Abyar, Breath (2016)

  Ας ξεκινήσουμε με τη σκηνοθέτιδα, και πρώτα με το όνομά της. Πώς προφέρεται; Το όνομά της στα ιρανικά είναι نرگس آبیار. Το βάζω στο translate.google.com αλλά δεν μου έχει επιλογή για προφορά, παρά μόνο στη μεταγραφή του στα αγγλικά, που είναι Narges Aribar. Πατάω το εικονίδιο του listen και ακούω Ναργκίς Άριμπαρ. Όμως δεν με πείθει. Κρίμα που δεν ξέρω ιρανικά όπως ξέρω ρώσικα και κινέζικα, που με βοηθούν όχι μόνο στη σωστή προφορά ενός ονόματος αλλά και στο να βρω ταινίες και πληροφορίες ψάχνοντας με τον πρωτότυπο τίτλο.

  Η Narges Abyar γεννήθηκε το 1970 στην Τεχεράνη. Είναι κυρίως συγγραφέας παιδικών και νεανικών μυθιστορημάτων, αν και έχει γράψει και μυθιστορήματα για μεγάλους, στο σύνολό τους πάνω από 30. Έχει γυρίσει επίσης μερικές ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ, κυρίως για τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ. Η «Αναπνοή» είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία της.

  Την ιστορία την αφηγείται η Μπαχάρ (δεκαετία του ’70), ένα μικρό κοριτσάκι κάπου επτά χρονών (ακούμε ότι πηγαίνει στη δευτέρα δημοτικού). Στην πραγματικότητα η Μπαχάρ αφηγείται μικρές εγκιβωτισμένες ιστορίες, οι οποίες εικονογραφούνται με animation. Είναι περίληψη ιστοριών από βιβλία που έχει διαβάσει, ή ιστορίες που έχει επινοήσει η ίδια. Αυτό που αφηγείται κυρίως είναι επεισόδια από τη ζωή της, τα οποία συχνά τα προσλαμβάνουμε χιουμοριστικά.

  Ζει με τον πατέρα της και τη γιαγιά της. Ο πατέρας της, χήρος, δεν ξαναπαντρεύτηκε αλλά αφοσιώθηκε στην ανατροφή της κόρης του και των δυο γιων του, σε αντίθεση με κάποιον άλλο, που έκανε εννιά γιους με τη γυναίκα του και παντρεύτηκε μια δεύτερη γυναίκα με την ελπίδα να κάνει κόρη, προκαλώντας την οργή της πρώτης του γυναίκας. Να το ξεκαθαρίσουμε για όσους δεν το ξέρουν, δεν τη χώρισε, στον μουσουλμανικό κόσμο ο άντρας μπορεί να είναι παντρεμένος με τέσσερις γυναίκες ταυτόχρονα. Αν βάλει στο μάτι κάποιαν άλλη, για να την παντρευτεί πρέπει να χωρίσει μια από αυτές που έχει.

   Δύσκολη η παιδική ηλικία, τα παιδιά υφίστανται αρκετή καταπίεση. Η γιαγιά δεν την αφήνει να διαβάσει, όλο τη μαλώνει. Ο μπαμπάς όμως παίρνει πάντα το μέρος της.

  Ο μπαμπάς πάσχει από άσθμα. Γι’ αυτό έφυγαν από την πόλη, συμβουλή γιατρού, να ζήσουν στον καθαρό αέρα της υπαίθρου. Ζουν σε ένα μισοτελειωμένο σπίτι, χωρίς τρεχούμενο νερό και ηλεκτρισμό. Η γιαγιά, μητριά του πατέρα, τον καταριέται που τις έφερε σ’ αυτό το μέρος.

  Και θυμήθηκα.

  Με τον ξάδελφό μου τον Γιάννη το Ζωγραφάκη πήγαμε να δούμε το χωριό της γιαγιάς μας της παρσωτοπούλας, πρώην Παρσάς και νυν Μεταξοχώρι. Το χωριό άλλαξε όνομα προς τιμήν του άξιου τέκνου της Μελέτιου Μεταξάκη, πατριάρχη, πρωτοθείου της γιαγιάς μας. Οι κάτοικοί του μετριούνται στα δάχτυλα, ας μην πούμε του ενός χεριού. Συναντήσαμε ένα ζευγάρι γερόντων. Από την Ιεράπετρα. Κατά συμβουλή του γιατρού, μια και ο γέροντας είχε άσθμα, ήλθαν και έμειναν στον Παρσά, φαντάζομαι το χωριό της καταγωγής τους. Ορεινό χωριό, καθαρός αέρας, αλλά από συγκοινωνία, άστα να πάνε.

  Η Μπαχάρ θέλει να γίνει γιατρός με ειδικότητα τη θεραπεία του άσθματος. Προς το παρόν είναι πρώτη μαθήτρια, αν και μια φορά τη μάλωσε η δασκάλα γιατί την ώρα του μαθήματος διάβαζε ένα μυθιστόρημα.  Όμως η ίδια δασκάλα, βλέποντας τα λιωμένα παπούτσια της, της κάνει δώρο ένα ζευγάρι μποτάκια, ό,τι πρέπει για τα χιόνια που σκεπάζουν τα πάντα στην περιοχή τους το χειμώνα.

  Η δασκάλα όμως των θρησκευτικών στο κορανικό σχολείο την μάλωσε άγρια επειδή δεν απάγγειλε καλά το κοράνι. Μάλιστα την απείλησε ότι θα την βάλει στο υπόγειο με τα φίδια. Δεν ξαναπάτησε σχολείο.

  Και θυμήθηκα, πάλι.

  Η δασκάλα μας θα έβαζε όλη την τάξη τιμωρία στο υπόγειο. Δεν είχε φίδια, αλλά όπως και να το κάνουμε, ήταν ένα σκοτεινό υπόγειο. Μας έβγαλε από την αίθουσα και μας οδήγησε προς το υπόγειο. Τα κορίτσια έκλαιγαν, εμείς τα αγόρια γελάγαμε. Φτάνοντας στην πόρτα κατάλαβε ότι τα αγόρια, που αυτά ήθελε περισσότερο να συνετίσει, θα το γλένταγαν, έτσι άλλαξε γνώμη και μας γύρισε πίσω.

  -Είσαι μεγάλη πια, να μην κάνεις παρέα με αυτό το αγοράκι, της βάζει τις φωνές η γιαγιά.

  Κι όμως, δεν ήταν ακόμη εννιά χρονών, ηλικία που ένα κορίτσι στο Ισλάμ γίνεται γυναίκα. Αυτό το έμαθα από την ταινία της Marzieh Meshkini, γυναίκας του Μοχσέν Μαχμαλμπάφ, «Την ημέρα που έγινα γυναίκα».

 Η Μπαχάρ ζωγραφίζει, και στέλνει τις ζωγραφιές της σε μια παιδική εκπομπή στην τηλεόραση. Όμως μέχρι τώρα δεν έχουν δείξει καμιά (έχουν φορητή τηλεόραση, που παίρνει ρεύμα από μπαταρία).

  Ανατρέπεται ο σάχης, έρχεται ο Χομεϊνί. Και σε λίγο ξεσπάει ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ.

  Το τέλος, μετά από τα τόσα χιουμοριστικά επεισόδια που είδαμε, δεν είναι κατά το εικός και το αναγκαίο όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης. Η Nargues Abyar επιλέγει ένα δραματικό τέλος για την ιστορία της ενώ θα μπορούσε να το αποφύγει.

  Πριν από το τέλος είδαμε βομβαρδισμούς. Όμως όλοι προλάβαιναν και κρυβόντουσαν στο υπόγειο. Σε μια από τις τελευταίες σκηνές βλέπουμε τη Μπαχάρ να κάνει κούνια στην αυλή. Η παρατεταμένη, ποιητική λήψη της κάμερας προσημαίνει το δραματικό γεγονός. Σε λίγο σκάει η βόμβα. Στην επόμενη σκηνή βλέπουμε τα ερείπια. Αμέσως μετά τον πατέρα της στον τάφο της· και στην τελευταία σκηνή να βλέπει στην τηλεόραση να παρουσιάζεται επί τέλους μια ζωγραφιά της Μπαχάρ.

 Εξαιρετική ταινία, θα προβληθεί άραγε στην Ελλάδα; Αν όχι σε αίθουσες, τουλάχιστον στην τηλεόραση; Πάντως μια ιρανική θα τη δω αύριο στη δημοσιογραφική προβολή. Έχει τίτλο «Tehran taboo». Αλλά γι’ αυτήν θα αναρτήσουμε στις 28 του Δεκέμβρη, όταν θα αρχίσει να προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες.