Ακίρα Κουροσάβα, Όνειρα (1990)

Ακίρα Κουροσάβα, Όνειρα (1990)

  Ελάχιστα έργα του Κουροσάβα τα έχω δει μόνο μια φορά. Αγαπημένος μου, πήγαινα σινεμά μόνο όταν παίζονταν έργα του, καθώς και του Αγγελόπουλου και του Woody Allen. Το να βλέπω ταινίες στην τηλεόραση μου ήταν πιο βολικό, και φυσικά ήταν τζάμπα. Τώρα βέβαια έχω τις δημοσιογραφικές προβολές.

  Καθώς τα έχω δει από παλιά, δεν έχω γράψει παρά για ελάχιστα. Δεν νομίζω να έχω χρόνο να τα ξαναδώ παρά μόνο δοθείσης ευκαιρίας, όπως τα «Όνειρα» καληώρα, που προβλήθηκε χθες στο «Σχολείο του σινεμά». Πρέπει να είναι η πέμπτη φορά που τα είδα. Όμως, καθώς πιστεύω ότι το σενάριο είναι υποτιμημένο, έχω σαν στόχο να δω και ταινίες στις οποίες έχει γράψει το σενάριο, από τις οποίες νομίζω έχω δει μόνο δύο. Αυτό θα γίνει σιγά σιγά.

  Τα «Όνειρα» είναι η ταινία που μου άρεσε περισσότερο από όσες έχω δει, όπως ο «Πόλεμος και Ειρήνη» από τα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει και η «9^η συμφωνία» του Μπετόβεν από τα κομμάτια κλασικής μουσικής που έχω ακούσει. Είναι μια ταινία εντελώς πρωτότυπη, που δεν έχει γυριστεί άλλη σαν αυτή. Αποτελείται από ανεξάρτητες ιστορίες, κάποιες διδακτικές, που όμως ο διδακτισμός τους βουλιάζει μέσα στην ποιητικότητα της εικόνας με τα υπέροχα εικαστικά πλάνα με το ονειρικό περιεχόμενο.

  Στην πρώτη ιστορία που είναι σαν παραμύθι το παιδί, μέσα στο δάσος, βλέπει τις αλεπούδες (άνθρωποι με μορφή αλεπούς, σαν μασκαρεμένοι στις Απόκριες), να προχωρούν τελετουργικά. Η μουσική Νο που ακούγεται καταλήγει σε δυτικό άκουσμα, σύνθεση του Shin’ Ichiro Ikebe που έχει γράψει τη μουσική για πολλές ταινίες του Κουροσάβα. Μουσική Νο και Ikebe ακούμε και σε άλλες ιστορίες.

  Στη δεύτερη έχουμε το ίδιο παιδί, που θλίβεται για το κόψιμο των ροδακινιών. Οι κούκλες της αδελφής του, πνεύματα των ροδακινιών, μιλάνε για το κόψιμό τους στον πιτσιρικά.

  Στην τρίτη ιστορία βλέπουμε τέσσερις ορειβάτες που προσπαθούνε να επιστρέψουν στη βάση τους μέσα σε μια χιονοθύελλα. Οι τρεις είναι απελπισμένοι, δεν έχουν δυνάμεις να προχωρήσουν, ενώ ο τέταρτος τους ενθαρρύνει να μην πέσουν να κοιμηθούν γιατί δεν θα ξυπνήσουν. Όμως κι αυτός είναι έτοιμος να παραιτηθεί, η θαλπωρή από την κούραση και το χιόνι τού εμφανίζεται σαν μια ωραία γυναίκα που τον νανουρίζει. Όμως καταφέρνει να συνέλθει όταν σταματάει η χιονοθύελλα. Ξυπνάει τους συντρόφους τους. Μερικές δεκάδες μέτρα πιο κάτω είναι η σκηνή τους.

  Στην τέταρτη ιστορία με το αντιπολεμικό μήνυμά της βλέπουμε τον διοικητή μιας μονάδας να συναντά το φάντασμα ενός στρατιώτη του, και μετά όλη τη μονάδα που είχε σκοτωθεί, σαν αποτέλεσμα μιας λαθεμένης διαταγής του. Νοιώθει τύψεις.

  Στην τέταρτη, ένας ύμνος για τη μαγεία της τέχνης, βλέπουμε τον ζωγράφο να αφαιρείται μπροστά στους πίνακες του Βαν Γκογκ. Φαντάζεται ότι ζει στην εποχή του, ότι τον συναντάει, και περπατάει μέσα στα «Σταροχώραφα με τα κοράκια», από τους πιο γνωστούς του πίνακες. Είναι ίσως η πιο πρωτότυπη ιστορία σαν σύλληψη, και θαυμαστή σαν κινηματογραφική εκτέλεση.

  Στη πέμπτη ιστορία έχουμε το αποτέλεσμα της έκρηξης έξι πυρηνικών αντιδραστήρων. Νησιώτικη χώρα η Ιαπωνία, οι κάτοικοι είναι παγιδευμένοι. Το να πέσουν στη θάλασσα και να αυτοκτονήσουν φαίνεται προτιμότερο από το να πεθάνουν με ένα αργό θάνατο από τη ραδιενέργεια.

  Στην έκτη έχουμε το αποτέλεσμα μιας ολικής καταστροφής εξαιτίας ενός πυρηνικού πολέμου. Μεταλλάξεις, τερατογενέσεις και προπαντός κανιβαλισμός είναι τα κυριότερα. Ο Κουροσάβα θα επανέλθει στο θέμα με την επόμενη ταινία του, την «Ραψωδία τον Αύγουστο», που αναφέρεται στην καταστροφή του Ναγκασάκι από τη δεύτερη ατομική βόμβα που έριξαν οι Αμερικάνοι.  

  Στην έβδομη και τελευταία ιστορία έχουμε ένα μήνυμα α λα Θορώ, επιστροφή στη φύση. Ο ήρωάς μας επισκέπτεται ένα χωριό και μαθαίνει τα της ζωής του. Οι κάτοικοί του δεν χρειάζονται τα αγαθά του πολιτισμού, ζουν απλά και πεθαίνουν σε μεγάλη ηλικία χάρη σ’ αυτό τον τρόπο ζωής. Ο θάνατος είναι μια θλιβερή υπόθεση μόνο όταν πεθαίνουν νέοι άνθρωποι και παιδιά. Τους γέρους τους συνοδεύουν στην τελευταία τους κατοικία σαν σε γιορτή. Παρακολουθούμε μια τέτοια κηδεία.

  Μεγάλος ο Κουροσάβα, μαζί με τον Όζου του οποίου έχω δει όλα τα σωζόμενα έργα και τον Μιτζογκούτσι του οποίου έχω δει πάρα πολλά έργα και συνεχίζω, αποτελούν, όπως διάβασα, την τριανδρία του ιαπωνικού κινηματογράφου. Τα «Όνειρα» που είναι η προ-προτελευταία του ταινία αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, την κορυφαία του στιγμή.