Ερωτόκριτος: μια μαρτυρία

Ερωτόκριτος: μια μαρτυρία

  Είδαμε στις 23-8-2019 μια εξαιρετική παράσταση του «Ερωτόκριτου» σε σκηνοθεσία Τηλέμαχου Μουδατσάκη στο τζαμί της Ιεράπετρας. Αυτό που θέλουμε να γράψουμε εδώ είναι ότι παρατηρήσαμε για μια ακόμη φορά την τάση που υπάρχει σήμερα να δίνονται θεατρικές παραστάσεις σε πεζό λόγο. Οι αρχαίες τραγωδίες, ο Σαίξπηρ και ο Μολιέρος, ανεβάζονται σε πεζές μεταφράσεις. Στον «Ερωτόκριτο» φυσικά δεν μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, όμως όπου το επιτρέπει το κείμενο, για παράδειγμα στους διασκελισμούς, στις συνιζήσεις, στις εκθλίψεις, οι στίχοι διαβάζονταν με πεζό τρόπο, χάνοντας έτσι την αίσθηση του στίχου. Το παρατήρησα για πρώτη φορά στον «Ερωτόκριτο» του Μαμαγκάκη και στη συνέχεια πάρα πολλές φορές σε διάφορα θεατρικά έργα που ήταν γραμμένα σε στίχους. 

  Όμως ο κύριος λόγος που γράφω αυτές τις γραμμές είναι άλλος.

  Λέμε στον Γιώργη τον Τριχά, τον πεθερό του φίλου μου του Σταύρου, τον πατέρα της Κατερίνας, ότι θα πάμε να δούμε τον «Ερωτόκριτο». Και μου καταθέτει μια ενδιαφέρουσα μαρτυρία.

   Ο Μανώλης Μπλαζαντωνάκης, από το χωριό της γιαγιάς μου, τον Παρσά, ήξερε απ’ έξω όλο τον «Ερωτόκριτο». Ήταν βοσκός και τον κουβαλούσε πάντα μαζί του στο ταγάρι του. Οι αξιωματικοί της μονάδας του τον έβαλαν μια μέρα να τους τον απαγγείλει ολόκληρο. Τέλειωσε μετά από πολλές ώρες. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν τ’ αυτιά τους. Αυτά, κατά την εκπνοή του εμφύλιου.

  Ελάχιστα βιογραφικά μου είπε ο Γιώργης γι’ αυτόν. Έκλεψε, λέει, μια παπαδοπούλα, που ήταν κοντούλα. Έκανε δυο κόρες μαζί της (αυτή η πληροφορία είναι από αλλού, όπως και το ότι αυτός ήταν δεκαοχτάχρονος και αυτή δεκαεξάχρονη, γι’ αυτό και κοντούλα). Ένας έφεδρος ανθυπολοχαγός, από την Τουρλωτή, ήθελε σώνει και καλά να τον στείλει στα μουλάρια. Φρονήματα μήπως; Ο Γιώργης, λοχίας, κοίταξε να τον μεταπείσει. -Τι πας να κάνεις, του λέει, τρεις είμαστε όλοι κι όλοι από το Λασίθι. Αυτός τον χαβά του. Τον έστειλε στα μουλάρια, όπου από κάποιο ατύχημα παράλυσε το πόδι του. -Μόλις συνέλθει θα σε σκοτώσει, του λέει ο Γιώργης, κι εγώ θα τον βοηθήσω. Δεν χαμπάριζε με τέτοιους ανωτέρους. Ευτυχώς μετά από τρεις μήνες το πόδι του έγινε καλά. -Ζει ακόμη; -Έχει πεθάνει, μου λέει ο Γιώργης που, ζωή να ’χει, περπατάει τα 95.

  Πόσοι άραγε να ζουν ακόμη απ’ αυτούς που ξέρουν απ’ έξω τον «Ερωτόκριτο;». Η καταγραφή της απαγγελίας τους και η σύγκριση με το γραπτό κείμενο θα είχε ενδιαφέρον. Έχουν παραλείψει στίχους; Έχουν παραλλάξει άλλους; Τη δουλειά αυτή την έκανα με τον «Καπετάν Καζάνη» και την «Κριτσωτοπούλα» του Διαλλινομιχάλη, τα τελευταία κρητικά έπη, έχοντας ηχογραφήσει τη μάνα μου που τα ήξερα απ’ έξω.
  Μια ακόμη μαρτυρία, από σχόλιο της φίλης μου της Ελένης της Ροβυθάκη: Πρωτοθείος του Μανόλη του Πρατικάκη (αδελφός της μητέρας του), πατέρας της συμμαθήτριάς μας της Φωτούλας, Κωστής Γιανναδάκης, 107 χρονών σήμερα (να τα χιλιάσει) ξέρει κι αυτός απέξω όλο τον "Ερωτόκριτο".