Yuli Raizman and Yelizaveta Svilova, Η πτώση του Βερολίνου (Битва за Берлин, 1945)

Yuli Raizman and Yelizaveta Svilova, Η πτώση του Βερολίνου (Битва за Берлин, 1945)

  Από σήμερα στους κινηματογράφους

  Η «Μάχη του Βερολίνου» είναι ο πρωτότυπος τίτλος, ένα εντυπωσιακό ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε εν θερμώ, αμέσως μετά τα γεγονότα. Το ότι τιμήθηκε με βραβείο Στάλιν πρώτου βαθμού μπορεί να μη λέει τίποτα, όμως το ότι τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης ταινίας μεσαίου μήκους στο Φεστιβάλ Καννών το 1946 λέει πολλά.

  Οι σκηνοθέτες χρησιμοποίησαν αρχειακό υλικό, ρώσικο και γερμανικό. Σκηνές από τις μέρες της δόξας του Γ΄Ράιχ δείχνονται αντιστικτικά με σκηνές της ήττας, ενώ τα σχόλια είναι ιδιαίτερα τσουχτερά. Αυτός είναι ο λόγος που στο youtube όπου υπάρχει η ταινία με αγγλικούς υπότιτλους, η αρχική οθόνη «καλωσορίζει» τον θεατή μ’ αυτά τα λόγια: «Το παρακάτω περιεχόμενο έχει χαρακτηρισθεί από την κοινότητα του youtube ως ακατάλληλο ή προσβλητικό για κάποια είδη κοινού. Συνιστάται η κρίση του θεατή». Για να δείτε την ταινία πρέπει να πατήσετε τη λεζάντα πιο κάτω που γράφει «Κατανοώ και επιθυμώ να συνεχίσω».

  Τώρα ποια είναι αυτά τα κάποια είδη κοινού για τα οποία το περιεχόμενο έχει χαρακτηρισθεί ως ακατάλληλο ή προσβλητικό; Μπορώ να φανταστώ τους νεοναζί, ίσως και κάποιους γερμανούς που ονειρεύονται παλιές δόξες.

  Το ντοκιμαντέρ ξεκινάει με μια σύντομη εισαγωγή που δείχνει τις στρατηγικές κινήσεις των ρώσων. Το βασικό θέμα, η «Μάχη του Βερολίνου», ξεκινάει μετά το πέρασμα του ποταμού Όντερ.

  Ο εντυπωσιακά γρήγορος ρυθμός και τα καυστικά σχόλια καθηλώνουν το θεατή από την πρώτη στιγμή. Ένα κινηματογραφικό allegro που συναρπάζει. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

  Πήρα την ενημέρωση από τον Βελισάριο για την «Πτώση του Βερολίνου», όμως το διαδίκτυο, αλλά και το youtube, μου έβγαλαν δυο ταινίες, η μια ντοκιμαντέρ και η άλλη μυθοπλασίας. Δεν ήξερα για ποια από τις δυο πρόκειται και έτσι δοκίμασα να τις κατεβάσω και τις δυο. Το ντοκιμαντέρ δεν μου κατέβηκε, αλλά κατέβηκε η ταινία. Γυρίστηκε το 1950 σε σκηνοθεσία Mikheil Chiaureli. Αργότερα σε δεύτερο email μας ενημέρωσε ο Βελισάριος ότι πρόκειται για το ντοκιμαντέρ.

  Πολλές φορές γράφω ότι το στόρι είναι το πρόσχημα για να αναδειχθεί το φόντο. Εδώ βέβαια ο τίτλος υποδηλώνει άμεσα ότι το φόντο είναι που ενδιαφέρει, ενώ το στόρι είναι το κερασάκι στην τούρτα.

  Και πιο είναι το στόρι;

  Μια ιστορία αγάπης.

 Γνωστό το μοτίβο, το βλέπω σε πολλές αμερικάνικες πολεμικές ταινίες.

 Ο Αλεξέι είναι μια διπλοτυπία του Σταχάνοφ. Ξεπερνώντας απίστευτα τη νόρμα, βραβεύτηκε τόσο αυτός όσο και ο διευθυντής του εργοστασίου, ενός εργοστασίου παραγωγής χάλυβα (να θυμίσουμε ότι Στάλιν θα πει ατσάλι). Μάλιστα τον καλεί στη Μόσχα ο ίδιος ο Στάλιν.

  Η Νατάσα είναι μια νεαρή δασκάλα. Μια μέρα παίρνει τους μαθητές της για εκπαιδευτική εκδρομή και πηγαίνουν στο εργοστάσιο που δουλεύει ο Αλεξέι.

  Ξεσπάει ο πόλεμος.

  Τη Νατάσα την παίρνουν αιχμάλωτη, σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία. Όσο για τον Αλεξέι, αυτός ορκίζεται εκδίκηση. Δεν θυμάμαι τι θέση του πρότειναν, όμως αυτός όχι, θέλει να πάει στο Βερολίνο να απελευθερώσει τη Νατάσα, ελπίζοντας βέβαια ότι είναι ζωντανή (εμείς δεν έχουμε καμιά αμφιβολία γι’ αυτό). 

  Μου αρέσουν τα ρομάντζα, και μου άρεσε πολύ ο αδέξιος τρόπος του Αλεξέι με τον οποίο προσπαθεί να φλερτάρει τη Νατάσα. Φυσικά μου άρεσαν οι πολεμικές σκηνές καθώς και οι στρατηγικές κινήσεις των ρώσων στρατηγών, που τις είδαμε και στο ντοκιμαντέρ. Αυτό που δεν μου άρεσε είναι η παρουσίαση του Χίτλερ σαν μια καρικατούρα, που τέτοια δεν τόλμησε ούτε ο Τσάπλιν να κάνει στον «Μεγάλο δικτάτορα», που στο κάτω κάτω η δική του ταινία ήταν κωμωδία. Όμως ο Vladimir Savelyev ήταν υπέροχος σ’ αυτό το ρόλο, της καρικατούρας του Χίτλερ.

  Η ταινία, διαβάζω στη βικιπαίδεια, ήταν η πιο σημαντική ταινία προσωπολατρείας του Στάλιν. Στο τέλος της βλέπουμε το Στάλιν για πάρα πολύ ώρα, και τον κόσμο να εκστασιάζεται με την παρουσία του.

  Τη μουσική την υπογράφει ο Ντμίτρι Σοστάκοβιτς. Δεν νομίζω να είναι πρωτότυπη, αναγνωρίσαμε κομμάτια από την 7^η συμφωνία του, την επονομαζόμενη «Του Λένινγκραντ».

  Μην αναρωτηθείτε πως «υπέγραψε» το συμβόλαιο για τη μουσική της ταινίας ο Σοστάκοβιτς. Ας τολμούσε να έκανε και αλλιώς. Ο Στάλιν τον είχε στα μαύρα κατάστιχα, από τότε που συνέθεσε την όπερα «Η λαίδη Μάκβεθ του Μτσένσκ».  

  Είδαμε και πώς περίπου ήταν ο Στάλιν. Μειλίχιος στο λόγο του, όμως με κάποιο πρόβλημα στο σβέρκο. Όταν ήθελε να κοιτάξει στο πλάι δεν γύριζε το κεφάλι, γύριζε ολόκληρο το σώμα του, σαν λύκος.

  Αν κάποιος δεν λάβει υπόψη του τις ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες γυρίστηκε η ταινία θα την χαρακτήριζε ολότελα αφελή. Και βέβαια τη χωρίζει τεράστια απόσταση από τις ταινίες των Αϊζενστάιν, Πουντόβκιν, Βέρτοφ, κ.λπ.

  Πιστεύω ότι αξίζει να τη δείτε, για καθαρά εγκυκλοπαιδικούς λόγους. Είναι σε δυο μέρη, 1^ο και 2^ο .