Jacqueline Audry, Κεκλεισμένων των θυρών (Huis clos, 1954)

Jacqueline Audry, Κεκλεισμένων των θυρών (Huis clos, 1954)

 

  Αφού ξαναδιάβασα την «Ευσεβή πόρνη» και είδα την κινηματογραφική της μεταφορά, είπα να ξαναδιαβάσω και το «Κεκλεισμένων των θυρών», έργο για το οποίο έχω γράψει σε μια μικρή μελέτη με τίτλο «Κωμωδία-τραγωδία και ιλαροτραγωδία, κεκλεισμένων των θυρών».

  Είναι πασίγνωστη η ατάκα του έργου: «Η κόλαση είναι οι άλλοι».

  Μου επιτρέπεται να κάνω ένα λογοπαίγνιο;

  «Η κόλαση είναι η άλλη».

  Μπορεί και ο άλλος.

  Μπορεί όμως να είναι και ο παράδεισος.

  Ό,τι σου τύχει.

  Και δεν πηγαίνουν στην κόλαση.

  Ο παράδεισος μετατρέπεται σε κόλαση.

  Τις περισσότερες φορές αιτία είναι ένας άλλος.

  Ή μια άλλη.

  Αλλά ας επιστρέψουμε στο έργο.

  Μονόπρακτο, θα ήταν πληκτικό αν δεν υπήρχαν αρκετές αναδρομές.

  Τρία είναι τα πρόσωπα του έργου, ένας άντρας και δυο γυναίκες, από τις οποίες η μία είναι λεσβία.

  Πώς βρέθηκαν στην κόλαση;

  Αυτός απατούσε τη γυναίκα του. Η καημένη τον αγαπούσε, υπέφερε με καρτερικότητα. Η γυναίκα έρριξε το μωρό της σε μια λίμνη, μωρό που δεν είχε κάνει με τον άντρα της αλλά με τον γκόμενο. Η Λεσβία τα έφτιαξε με τη γυναίκα του ξαδέλφου της και την έπεισε να τον εγκαταλείψει. Ο άντρας της σκοτώθηκε αργότερα, παρασυρμένος από ένα τραμ, και η γυναίκα του αυτοκτόνησε με υγραέριο, παρασέρνοντας στο θάνατο και τη λεσβία.   

  Οι προβληματισμοί του «Είναι και το μηδέν» εκδραματίζονται εδώ. Το ασύλληπτο pour soi γίνεται en soi εξαιτίας του βλέμματος των άλλων. Μας θλίβει αφάνταστα η εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας, και που αποκλίνει, περισσότερο ή λιγότερο, από το en soi, τον πραγματικό μας εαυτό, που βέβαια δεν είναι ακριβώς αυτός που νομίζουμε ότι είναι.

  Ο άντρας θέλει να πείσει ότι δεν είναι δειλός, ότι τον εκτέλεσαν γιατί ήταν ειρηνιστής, ενώ στην πραγματικότητα ήταν απλά λιποτάκτης. Δεν θα τα καταφέρει.

  Η λεσβία τους λέει ότι βασανιστές δεν υπάρχουν, ότι βασανιστές είναι αυτοί οι ίδιοι, ο ένας για τον άλλο.

  Και βέβαια αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη ένταση είναι οι ερωτικές αντιζηλίες. Η λεσβία θέλει την άλλη γυναίκα, αυτή θέλει τον άντρα, αυτός δεν θέλει καμιά.

  Υπάρχει και ένα άλλο βασανιστήριο, που αυτό φαίνεται πιο έντονα στην ταινία: Από το παράθυρο, σαν σε κινηματογραφική οθόνη, βλέπουνε σκηνές με δικούς τους ανθρώπους. Τους θλίβουν αφάνταστα. Είναι φοβερό το πόσο εύκολα ξεχνούν οι ζωντανοί τους νεκρούς. Και ακούνε βέβαια κουτσομπολιά γι’ αυτούς που ποτέ δεν θα τους τα έλεγαν καταπρόσωπο.

  Και θυμήθηκα τη μακαρίτισσα τη γιαγιά μου που έλεγε συχνά μια μαντινάδα.

  Άχι και ας επόθενα κι ο θάνατός μου να ’το

  Κι ύστερα να ’ναι ψόματα να δω ποιος μ’ ελυπάτο

  Χάρη σ’ αυτές τις σκηνές θα έλεγα η ταινία δεν είναι πληκτική, παρά τις εξαιρετικές ερμηνείες (μου άρεσε ιδιαίτερα η ερμηνεία αυτής που υποδύεται τη λεσβία, με το σαρκαστικό της χαμόγελο). Πρέπει να είσαι Bergman για να καταφέρεις το θεατή να μην πλήξει, δείχνοντάς του σκηνές δωματίου και συζητήσεις προσώπων.