Θόδωρος Αγγελόπουλος, Τοπίο στην ομίχλη (1988)

Θόδωρος Αγγελόπουλος, Τοπίο στην ομίχλη (1988)

 

  Από σήμερα στους κινηματογράφους

  Μπορεί να γίνομαι κουραστικός, αλλά πάλι θα μιλήσω για την πρόσληψη.

  Και για να γίνω εντελώς σαφής, θα κάνω τη δήλωση: Το «Τοπίο στην ομίχλη» μου άρεσε περισσότερο από το «Θίασο».

  Το τι μας αρέσει δεν έχει να κάνει πάντα με το πόσο καλή είναι η ταινία αλλά με τις προτιμήσεις μας, το τι μας συγκινεί.

  Ο «Θίασος» είναι μια πολιτική ταινία, ενώ το «Τοπίο στην ομίχλη» είναι μια δραματική ταινία, στην οποία κεντρικοί ήρωες είναι ένα κορίτσι και το μικρό της αδελφάκι. Αγνώστου πατρός και τα δύο, η μητέρα τους τα παραμύθιαζε ότι ο πατέρας τους τάχα βρίσκεται στη Γερμανία. Λαχταρούν να τον δουν. Όχι για να του γίνουν φόρτωμα, αλλά για να τον γνωρίσουν από κοντά και να φύγουν.

  Δεν θα  το έλεγα σεναριακή αδυναμία, με τα δυο παιδιά να προχωρούνε στο άγνωστο, χωρίς κανένα στοιχείο για τον πατέρα τους. Δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν, τουλάχιστον για το κοριτσάκι που είναι αρκετά μεγάλο, να κάνει αυτή την αναζήτηση στα τυφλά. Όμως μόνο έτσι μπορεί να δειχθεί το δράμα τους και η οδύσσειά τους.

  Δεν είναι περιττό να πω ότι συνειρμικά μου ήλθε στο μυαλό η «Σιωπή» (1997) του Μοχσέν Μαχμαλμπάφ, όπου και εκεί οι δυο κεντρικοί ήρωες είναι ένα κορίτσι και το μικρό του αδελφάκι. Είπαμε, οι ιρανοί ανέπτυξαν τον «κινηματογράφο για παιδιά», για ποιους λόγους έχουμε γράψει αλλού, ενώ δεν θυμάμαι να έχω δει ανάλογη ελληνική ταινία.

  Για το κορίτσι είναι μια οδύσσεια ενηλικίωσης. Θα υποστεί τον βιασμό, αλλά θα κτυπήσει και για πρώτη φορά ερωτικά η καρδιά της.

  Επειδή είναι πρόσφατο, θα το σχολιάσω και αυτό.

  Όλα τα εγκλήματα λέει τα φορτώνουν στους λαθρομετανάστες, σχόλιο φίλης για το βιασμό και τη δολοφονία της νεαρής πολωνέζας. Συμφώνησα. Όταν όμως είδα ότι ο μπαγκλαντεσιανός άλλαξε την κατάθεσή του, άλλαξα γνώμη. Θεωρώ σχεδόν σίγουρο ότι αυτός είναι ο ένοχος. Ένας αθώος θα πει την αλήθεια από την αρχή, ξέρει ότι αν δεν την πει θα θεωρηθεί ύποπτος. Και τι πιο ύποπτο από την αλλαγή κατάθεσης. Σήμερα διάβασα ότι παραιτήθηκε και ο συνήγορος που ορίστηκε αυτεπάγγελτα για την υπεράσπισή του μετά τη νέα τροπή γης υπόθεσης.

  Και συνεχίζουμε για την ταινία.

  Βλέπουμε και εδώ τον γνωστό μας Αγγελόπουλος, με τις εικαστικές εμμονές του για τα ερειπωμένα σπίτια, αλλά όχι μόνο. Το τεράστιο αγαλμάτινο χέρι που σηκώνει μέσα από τα νερά της θάλασσας ένα ελικόπτερο για να το μεταφέρει κάπου (έχουμε μιλήσει για τα ατμοσφαιρικά πλάνα μεγάλης διάρκειας του Αγγελόπουλου, με πιο χαρακτηριστικό εδώ το πλάνο με το αγοράκι που κλαίει για το γαϊδουράκι που μόλις έχει ξεψυχήσει) δεν βλέπω να κολλάει με την πλοκή. Να είναι συμβολικό; Δεν θα κάτσω τώρα να στύψω το κεφάλι μου για να δω τι μπορεί να συμβολίζει. Εμμένω στην εικαστικότητα του πλάνου. Στον «Μεγαλέξανδρο» είδαμε ένα κομμένο αγαλμάτινο κεφάλι.

  Επίσης εδώ βλέπω κάτι καινούριο στον Αγγελόπουλο: το ταμπλώ βιβάν. Βλέπουμε δυο φορές ταμπλώ βιβάν μέσα στα οποία «εισβάλλουν» ξαφνικά το κοριτσάκι με το αγοράκι.

  Και βέβαια ο Αγγελόπουλος δεν ξεχνάει τον πολιτικό του εαυτό. Μας δείχνει τον θίασο του «Θίασου», στη διάλυσή του. Τα μπουλούκια έπαψαν να έχουν πέραση. Τους ακούμε να μονολογούν κάποιες πολιτικές ατάκες, ενώ πιο χαρακτηριστική είναι αυτή του προδότη, που λες και σάλεψαν τα μυαλά του και λέει την ατάκα που έλεγε στους γερμανούς όταν τους έστησαν στον τοίχο για να τους εκτελέσουν (δεν πρόλαβαν, πλάκωσαν οι αντάρτες με τα άλογα): Καμαράντ, ιχ καμαράντ.

  Αργότερα θα τους δούμε να πουλάνε τα κοστούμια του θιάσου.

  Το εφέ της επανάληψης. Χιόνι, χιόνι. Στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» ήταν «Εγώ είμαι, εγώ είμαι».

  Μικρά δράματα, για τα οποία δεν θα ακούσουμε την ιστορία τους, αλλά θα έχουμε μια νύξη για αυτά:

  Η νύφη το σκάει. Ένας άντρας τρέχει, την αγκαλιάζει, και την οδηγεί μέσα στο κτίριο όπου προφανώς γίνεται κάποια γαμήλια δεξίωση.

  Τι την έκανε να το σκάσει;

  Όλοι ξέρουμε ένα μικρό μέρος από ανθρώπινα δράματα.

  Κι εγώ ξέρω ένα ελάχιστο μέρος για δυο παιδιά, και για άλλα δυο, γεννημένα εκτός γάμου, όπως τα δυο παιδιά της ταινίας.  

  Το ξαναλέω, είναι η ταινία που μου άρεσε περισσότερο από όλες τις ταινίες του Αγγελόπουλου.  

  Τώρα κοιτάζω το IMDb, η βαθμολογία της είναι 8, που σημαίνει ότι άρεσε επίσης πάρα πολύ και σε πολλούς άλλους.

  Για να δούμε ο «Θίασος», γιατί έχω ξεχάσει.

  7,9.

  Τελικά δεν ήμουν μόνο εγώ, ήταν κι άλλοι.