Book review, movie criticism

Tuesday, February 4, 2025

Mohammad Reza Aslani, Chigh (1997)

 Mohammad Reza Aslani, Chigh (1997)

 


  Και τώρα, ποιος έχει δίκιο;

  Μάλλον ο Ασλανί θα έλεγα (συγχωρεμένος εδώ και πολλά χρόνια ο συμμαθητής μου Ασλανίδης. Νομίζω αυτός μου είπε ότι το όνομά του προέρχεται από το ασλάν, που θα πει λιοντάρι).

  Οι δυο τεχνητές νοημοσύνες, το ChatGTP και το DeepSeek (κινέζικο το δεύτερο, λέγεται ότι είναι καλύτερο) μου βγάζουν ότι είναι ο κεντρικός πόλος που στηρίζει τις τέντες των νομάδων κούρδων στο Ιράν. Όμως σε ένα αρχικό πλάνο του ντοκιμαντέρ διαβάζουμε ότι είναι το κάλυμμα των τεντών των κούρδων νομάδων στο δυτικό Ιράν που φτιάχνεται από καλάμια και κατσικίσιο δέρμα. Περίπου τα ίδια βρίσκω και στη google.

  Ενώ βλέπουμε τις δραστηριότητες για το φτιάξιμο του chigh, ακούμε σε voice over την αφήγηση της δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου. Τον έφτιαξε από χώμα ο Θεός, όμως τον παράτησε για 700 χρόνια. Μετά έδωσε λειτουργίες στα όργανά του και του εμφύσησε τελευταία τη ζωή, την ψυχή, δεν θυμάμαι. Δεν ξέρω αν η ιστορία αυτή βρίσκεται σε κάποιο θρησκευτικό κείμενο ή βρίσκεται στη λαϊκή παράδοση.

  Τώρα τι ξεχωρίσαμε στην ταινία.

  Το διαρκές τράβελινγκ της κάμερας, πότε αργό και πότε γρήγορο.

  Ένα μάτι που εμφανίζεται σαν leit motiv σε ECU (extreme close up).

  Μια υπέροχη μουσική που παίζει μια ομάδα νεαρών με τα όργανά τους, έγχορδα, που μοιάζουν με λαούτο.

  Μια συζήτηση μέσα στη σκηνή πάνω στο γάμο. Η κάμερα μας δείχνει διαδοχικά, σε κυκλική κίνηση, τα πρόσωπα.

  Ένα παιδί βοηθάει συχνά τον πατέρα του. Του φέρνει καλάμια και πέτρες από το ποτάμι.

  Ελάχιστο το κινηματογραφικό έργο του Ασλανί, κυρίως μικρού μήκους ταινίες, ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, και μόλις δυο μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας. Είναι ποιητής, και φαίνεται ότι η ποίηση τον απασχολεί περισσότερο. Στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία έκανε έξι χρόνια να βρει χρηματοδότες.   

Monday, February 3, 2025

Ebrahim Hatamikia, From Karkheh to Rhein (1993)

 Ebrahim Hatamikia, From Karkheh to Rhein (1993)

 


  Μετά τον «Ανιχνευτή» και τον «Μετανάστη ο Hatamikia γυρίζει την ταινία «Από το Καρχέ στο Ρήνο».

  Η ταινία αυτή θίγει το ζήτημα της μετανάστευσης (η αδελφή το «σκάει» για τη Γερμανία), το θέμα των επιπτώσεων του πολέμου στον αδελφό (τύφλωση, θάνατος από καρκίνο) και η αγωνία μπροστά στον επικείμενο θάνατο.

 Και βέβαια υπάρχουν σκηνές αναδρομής, σαν αναμνήσεις, από το μέτωπο του πολέμου, στο επεισόδιο στο οποίο ο αδελφός προσβλήθηκε από τα χημικά.

  Όμως ποιο από όλα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα;

  Θα έλεγα το πρόβλημα των επιπτώσεων του πολέμου. Εκτός από τον αδελφό, υπάρχει και ένας με κομμένα πόδια, σε καροτσάκι, και ένας άλλος που μιλάει βραχνά, καθώς τα χημικά του Σαντάμ του πείραξαν τα πνευμόνια.

  Και οι τρεις νοσηλεύονται σε νοσοκομείο της Φρανκφούρτης.

  Και ποιοι πούλησαν τα χημικά στον Σαντάμ;

  Εσείς οι γερμανοί.

  Στο τέλος βλέπουμε να πηγαίνουν στο Ιράν η αδελφή, ο άντρας της με το γιο τους. Φαίνεται την έχει συγχωρήσει η μητέρα της, η οποία δεν απαντούσε στα τηλεφωνήματά της όλα αυτά τα χρόνια (κρίνοντας από την ηλικία του γιου θα είχε περάσει τουλάχιστον μια δεκαετία). Πρέπει να δουν και την γυναίκα του αδελφού της και το νιογέννητο μωρό τους.

  7,1 η βαθμολογία της (με βρίσκει σύμφωνο) θεωρείται από τις καλύτερες του Hatamikia.

 

Ebrahim Hatamikia, The scout (1989)

 Ebrahim Hatamikia, The scout (1989)

 


  O «Ανιχνευτής» του Hatamikia μου θύμισε την ταινία του «Ο πύργος του Μινού». Στον πύργο έδιναν συντεταγμένες των θέσεων του εχθρού, ώστε να κτυπήσει το πυροβολικό. Το ίδιο κάνει και ο ανιχνευτής.

  Σίγουρα τα γυρίσματα της ταινίας να ξεκίνησαν το 1988, πριν τελειώσει ο πόλεμος. Είναι μια καθαρά πολεμική ταινία, που δείχνει τον ηρωισμό με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι ιρανοί στρατιώτες τα εχθρικά τανκς, και την αυτοθυσία.

  Ένας τρέχει με το μπαζούκας του και, όταν φτάσει σε κοντινή απόσταση ώστε να είναι σίγουρος ότι δεν θα αστοχήσει, ρίχνει στο τανκς το οποίο τυλίγεται στις φλόγες.

  Σίγουρα ήξερε ότι οι πιθανότητες να επιστρέψει ήταν μικρές.

  Και πράγματι τα πυρά του εχθρού τον σταμάτησαν πριν φτάσει στα χαρακώματα.

  Το τέλος είναι μεγαλειώδες.

  Μόνοι ο ανιχνευτής με ένα συνάδελφο.

  Ο συνάδελφος τραυματίζεται βαριά, και σε λίγο ξεψυχάει.

  Είναι μόνος, και τον έχουν ζώσει πολυάριθμοι ιρακινοί. Βγάζει το κράνος του, πετάει το όπλο του, και με ψηλά τα χέρια προχωρεί προς το μέρος τους.

  Όμως!

  Πιο πριν είχε δώσει τις συντεταγμένες της θέσης του στο πυροβολικό.

  Όταν καταφτάνει ένα απόσπασμα των ιρανικών δυνάμεων, θα δει το χώρο σπαρμένο με τα πτώματα των ιρακινών στρατιωτών.

  Εξαιρετική ταινία, πολύ μου άρεσε.

Saturday, February 1, 2025

Ebrahim Hatamikia, The tower of Minoo (1995)

 Ebrahim Hatamikia, The tower of Minoo (1995)

 


  Ο «Πύργος της Μινού» είναι μια πολεμική ταινία, είδος που ήκμασε μετά την επανάσταση του 79 στο Ιράν. Διαφέρει από την προηγούμενη ιρανική ταινία που παρουσιάσαμε, τους «Αετούς» του Samouel Khachikian σε δύο πράγματα, τα οποία χαρακτηρίζουν και ξεχωριστά υποείδη. Το πρώτο, γυρίστηκε μετά το τέλος του πολέμου. Το δεύτερο, δεν παρουσιάζει τον ίδιο τον πόλεμο, ο χρόνος της ιστορίας είναι μεταγενέστερος, αλλά δείχνει τις επιπτώσεις του στους βετεράνους.

  Και συγκεκριμένα στον άντρα της Νίκης Καρίμι.

  Ήταν ο μόνος επιζήσας από τους άντρες ενός πύργου-παρατηρητηρίου στο νησί που φέρει το όνομα της γυναίκας του, στα σύνορα με το Ιράκ. Έχει σχεδόν απωθήσει τις τραυματικές μνήμες του, όμως του τις επαναφέρει στην επιφάνεια η γυναίκα του.

  Πιο πριν είχε λάβει ένα μήνυμα από τη γυναίκα ενός συντρόφου του. Το μήνυμα έλεγε να καταστραφεί αυτός ο πύργος. Την καταστροφή του θα αναλάβουν οι επιζώντες. Και αν δεν υπάρχει κανείς επιζών, οι γυναίκες τους, τα παιδιά τους, οι απόγονοί τους.

  Όχι, δεν σκοπεύει να πάει στον πύργο. Είναι η μέρα του γάμου του, θα πάνε στο Ισφαχάν για το γαμήλιο ταξίδι τους, όπως είχαν προγραμματίσει.

  Στη διαδρομή κουράζεται, το τιμόνι το παίρνει η Νίκη Καρίμι. Αποκοιμιέται στο κάθισμα του συνοδηγού. Η Καρίμι, που είχε δει τη σκηνή με τη γυναίκα που του παρέδιδε το γράμμα, το κλέβει από τον κόρφο του. Το διαβάζει.

  Ναι, θέλει να δει τον πύργο όπου σκοτώθηκε ο αδελφός της, φίλος του άντρα της.

  Μετά από αρκετούς διαπληκτισμούς αυτός θα δεχθεί να πάνε στο νησί.

  Και εκεί θα ζωντανέψουν οι μνήμες.

  Σύντροφοί του να σκοτώνονται κατά το κτίσιμο του πύργου, που έπρεπε να γίνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Άλλοι στη συνέχεια. Τον αδελφό της δεν μπόρεσε να τον συγκρατήσει, που έπεφτε από το παρατηρητήριο μετά από μια εχθρική βολή που κατέστρεψε μέρος του πατώματος.

  Το σουρεαλιστικό, να παρευρίσκεται η γυναίκα του στην δραματοποιημένη ανάμνησή του με τις συζητήσεις με τον αδελφό της, οι μόνοι επιζήσαντες, είναι μια εξαιρετική σκηνοθετική πρωτοτυπία. Αλλά και η απόκλιση από τον ρεαλισμό, αν και ξενίζει, είναι και αυτή αποδεκτή: δεν μπορεί η Καρίμι, που έχει γκρεμιστεί προσπαθώντας να κατέβει από τον πύργο και νοσηλεύεται τέσσερις μέρες με χαμένες τις αισθήσεις της, να τρέχει να ανέβη πάνω στον πύργο αμέσως μόλις συνέρχεται.

  Ο άντρας της της είχε αφήσει ένα φωνητικό μήνυμα σε μια κασέτα στο αμάξι: την αποδεσμεύει από τα δεσμά του γάμου, να προχωρήσει στη ζωή της.

  Αυτή καταλαβαίνει.

  Τρέχει στον πύργο, ανεβαίνει, και βλέπει πράγματι τον άντρα της στο παρατηρητήριο.

  Έχει παραιτηθεί από τη ζωή.

  Μια γυναίκα τους φέρνει φαγητό.

  Στο τελευταίο πλάνο βλέπουμε και τους δυο να αρχίζουν να ξηλώνουν το παρατηρητήριο. Η Καρίμι, που αρχικά ήθελε να αγοράσει ο άντρας της αυτό το κτήμα όπου βρίσκεται ο πύργος στον οποίο σκοτώθηκε ο αδελφός της, έχει αλλάξει γνώμη.

  Πολύ καλή ταινία, παρά το 5,6 που έχει στο IMDb. Πολλές καλές ιρανικές ταινίες έχουν χαμηλή βαθμολογία.

  Το αντιπολεμικό μήνυμα είναι εμφανές. Εδώ δεν υμνούνται οι ήρωες όπως στους «Αετούς», απλά είναι θύματα του πολέμου. Όταν άρχισαν να χάνονται ο ένας μετά τον άλλο οι σύντροφοί τους, έγραψαν αυτό το γράμμα, όποιος ή όποιοι επιβιώσουν να καταστρέψουν μετά το τέλος του πολέμου τον πύργο που στοίχισε μέχρι τότε τόσες ζωές. Ο   Ebrahim Hatamikia, όπως και ο Mohsen Makhmalbaf, ισλαμιστές πριν και μετά την επανάσταση, άρχισαν να απομακρύνονται σιγά σιγά από το καθεστώς και να στέκονται κριτικά απέναντί του. Ο Mohsen Makhmalbaf, πιο οξύς στην κριτική του, βρίσκεται σε αυτοεξορία με την οικογένειά του στη Γαλλία.   

  Μάθαμε ότι Μινού σημαίνει ουρανός.

  Και ότι το μπαρούτι το λένε και οι ιρανοί μπαρούτι. Δεν είχα καμιά αμφιβολία, το έψαξα στο ChatGTP: «Η λέξη "μπαρούτι" προέρχεται από την τουρκική λέξη "barut", η οποία με τη σειρά της έχει πιθανή περσική ή αραβική προέλευση».

  Και θυμήθηκα.

  Το παρατσούκλι μιας συμμαθήτριάς μου στο δημοτικό ήταν μπαρούταινα.

  Πού να το ξέρει ο δάσκαλος.  

  Της έδωσε ένα ρόλο σε κάποιο σκετς, πιθανότατα για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου, όπου έπρεπε κάποια στιγμή να πει «Κι εγώ μπαρούτι γίνομαι».

  Ξεσπάσαμε στα γέλια όταν το ακούσαμε.

  Δεν θυμάμαι αν διαμαρτυρήθηκε και πήρε άλλη το ρόλο της.

Friday, January 31, 2025

Victor Fleming, Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone with the wind, 1939)

 Victor Fleming, Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone with the wind, 1939)

 


  Την ταινία, θυμάμαι, την είχα δει σε ένα θερινό κινηματογράφο στην Καλλιθέα, τότε που έμενα εκεί. Βλέποντας τους πρωταγωνιστές συνειδητοποίησα για μια ακόμη φορά τη δυσλεξία μου: Την Ολίβια ντε Χάβιλαντ την ήξερα σαν Ολίβια ντε Χάλιβαντ, κάνοντας κάτι σαν αντιστροφή των συλλαβών.

  Είδα να γίνεται μια αναφορά σ’ αυτήν στην «Έξοδο κινδύνου», ηλεκτρονικό περιοδικό του Νίκου Λαγκαδινού και είπα να την ξαναδώ. Αλλά πιο πρώτα την έψαξα στη βικιπαίδεια (πάντα στον τίτλο παραθέτω τον σχετικό σύνδεσμο). Τη διάβασα διαγώνια και έπεσα πάνω στις αντιδράσεις αφροαμερικάνων. Παραθέτω τις αντιδράσεις ενός θεατρικού συγγραφέα και ενός ποιητή και παιδαγωγού.

  Carlton Moss, a black dramatist, observed in an open letter that whereas The Birth of a Nation was a "frontal attack on American history and the Negro people", Gone with the Wind was a "rear attack on the same"...

  Melvin B. Tolson, a poet and educator, wrote, "Birth of a Nation was such a barefaced lie that a moron could see through it. Gone with the Wind is such a subtle lie that it will be swallowed as truth by millions of whites and blacks alike.

  Καλυμμένα ρατσιστικό λοιπόν, ενώ η «Γέννηση ενός έθνους» ήταν απροκάλυπτα ρατσιστικό.

  To είδα παλιά το έργο του Griffith και δεν είχα καμιά διάθεση να το ξαναδώ για να γράψω γι’ αυτό. Είδα όμως την επόμενη ταινία του, «Intolerance», και από την ανάρτηση που έκανα παραθέτω την αρχή.

  «Άκουσε τα σκολιανά του ο Γκρίφιθ για το «μισαλλόδοξο» και ρατσιστικότατο έργο του «Η γέννηση ενός έθνους», έτσι αποφάσισε να γυρίσει την επόμενη χρονιά τη «Μισαλλοδοξία», προσπαθώντας να κατευνάσει τις αρνητικές κριτικές που είχε δεχθεί. Όμως η «Γέννηση ενός έθνους» θα τον ακολουθεί για πάντα, όπως τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο η δήλωση που έκανε στον εμφύλιο ότι η Μακρόνησος είναι ο νέος Παρθενώνας».

  Αλλά θα παραθέσω και ένα ακόμη απόσπασμα.

  «Μεγάλος σκηνοθέτης ο Γκρίφιθ, όμως η σκηνοθετική του ικανότητα δεν τον έσωσε από την κατακραυγή για το ρατσισμό του. Έτσι μου δίνεται για άλλη μια φορά η ευκαιρία να τονίσω ότι το στόρι είναι εξίσου σημαντικό με τα άλλα στοιχεία που απαρτίζουν μια ταινία (σκηνοθεσία, υποκριτική, κ.λπ.). Και, τώρα μου ήλθε η ιδέα, θα κάνω μια ακόμη παράφραση. Θα παραφράσω τη ρήση του Καμύ: «Αυτοί που γράφουν ξεκάθαρα έχουν αναγνώστες, αυτοί που γράφουν δυσνόητα έχουν σχολιαστές». «Οι θεωρητικοί του κινηματογράφου μαγεύονται από την εξαιρετική σκηνοθεσία, οι θεατές μαγεύονται από το συναρπαστικό στόρι». Και εμένα, όσο καλή και αν είναι σκηνοθετικά μια ταινία όπως «Η γέννηση ενός έθνους» του Griffith, δεν μου αρέσει αν με ξενερώνει το στόρι της». 

  Είπαμε, δεν θα τη δω την ταινία, παρόλο που μου αρέσουν τα romance. Μάλλον τo ρομάντζο είναι που ρίχνει στάχτη στα μάτια ώστε ο ρατσισμός της ταινίας να περνάει απαρατήρητος.

Miguel Gomes, Gran tour (2024)

 Miguel Gomes, Gran tour (2024)

 


  Από χθες στους κινηματογράφους.

  Μια ακόμη ταινία όπου το στόρι είναι προσχηματικό.

  Ο Edward που υπηρετεί ως υπάλληλος της αγγλικής διοίκησης στη Ραγκούν, πρωτεύουσα της Μπούρμα που τότε ήταν υπό αγγλική κατοχή (1918), παρατάει την αρραβωνιαστικιά του τη Molly στα κρύα του λουτρού τη μέρα του γάμου τους (ο γαμπρός το ’σκασε, για να παραφράσουμε – το χόμπι μου – μια ελληνική ταινία με την Τζένη Καρέζη). Βρίσκεται σε συναισθηματική διαταραχή. Και για να της ξεφύγει ταξιδεύει στις γύρω χώρες.

   Η Molly δεν το βάζει κάτω, θέλει να τον παντρευτεί και ακολουθεί τα ίχνη του.

  Και έχουμε ένα οδοιπορικό με μπόλικα ανθρωπολογικά στοιχεία. Ο Edward πηγαίνει στη Σιγκαπούρη, στην Ιαπωνία, στην Κίνα…

  Η voice over αφηγηματική φωνή μιλάει κάθε φορά στη γλώσσα της χώρας όπου βρίσκεται ο Edward. Ακούσαμε μπόλικα κινέζικα. Όμως οι διάλογοι είναι στα πορτογαλικά.

  Αυτό που μου άρεσε ιδιαίτερα είναι σκηνές από κουκλοθέατρο και θέατρο σκιών. Ο δικός μας καραγκιόζης ωχριά μπροστά τους.

  Η ταινία χωρίζεται ακριβώς σε δύο μέρη. Ενώ στο πρώτο παρακολουθούμε τον Edward και τις περιπέτειές του προσπαθώντας να ξεφύγει από την καταδίωξη της Molly, στο δεύτερο παρακολουθούμε την Molly που καταδιώκει τον Edward. Υπάρχουν αρκετά κωμικά στοιχεία στα επεισόδια με αυτήν.

  Το μοντάζ το βρήκα εξαιρετικό. (Τώρα διάβασα στη βικιπαίδεια ότι η ταινία βραβεύτηκε για το μοντάζ στο φεστιβάλ του Σικάγου και στο φεστιβάλ Valladolid, πόλη της Ισπανίας). Παρεμβάλλονται πλάνα άσχετα με την πλοκή, που όμως δεν δημιουργούν αφηγηματική ασάφεια. Λειτουργούν περίπου ως ιντερμέτζα. Επίσης, παραλίγο να το ξεχάσω, υπάρχουν έγχρωμες και ασπρόμαυρες λήψεις.

  Πολύ μου άρεσε η ερμηνεία της Crista Alfaiate. Το γέλιο της είχε πολύ πλάκα. Και δυστυχώς δεν υπάρχουν βιογραφικά στοιχεία στη βικιπαίδεια, ούτε γι’ αυτήν ούτε για τον Gonçalo Waddington.

  Η ταινία κέρδισε στις Κάννες το βραβείο του καλύτερου σκηνοθέτη. Υποψήφια ταινία για τα Όσκαρ (Academy Awards), δεν προκρίθηκε.

  Έχω σχολιάσει τη διαφορά κουλτούρας ανάμεσα στους ευρωπαίους και τους αμερικάνους. Τα βραβεία των Καννών δίδονται σε εξαιρετικές ταινίες για σινεφίλ. Τα όσκαρ είναι οι αμερικανιές που ξεχωρίζουν, και θα κάνουν βέβαια τα περισσότερα εισιτήρια.  

  Δεν εκπλήσσομαι για το 6,6 που έχει η ταινία στο IMDb. Μου φαίνεται ότι το 8 που έβαλα είναι λίγο.

  Ου παντός πλειν ες Κόρινθον. Δεν έχουν όλοι την απαραίτητη ευαισθησία για να απολαύσουν και να εκτιμήσουν μια καλή ταινία.

Thursday, January 30, 2025

Margreth Olin, Τραγούδια της γης (Songs of earth, 2023)

 Margreth Olin, Τραγούδια της γης (Songs of earth, 2023)

 


  Από σήμερα στους κινηματογράφους

  Τα «Τραγούδια της γης» είναι ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ. Η γη είναι η Νορβηγία. Τα «τραγούδια» είναι τα εξαίσια εικαστικά πλάνα που τραβάει η Olin, η κάμερα της οποίας εστιάζει κυρίως στο μεγάκοσμο, πανοραμικές λήψεις των βουνών της Νορβηγίας, αλλά και στο μικρόκοσμο της χλωρίδας και της πανίδας. 

  Για τις πανοραμικές λήψεις δεν χρειάζονται πια τα ελικόπτερα. Δεν θυμάμαι ποιος ντοκιμαντερίστας σκοτώθηκε στο Ιράν, καθώς συνετρίβη το ελικόπτερο που επέβαινε.   Τώρα έχουμε τα drone, που κάνουν εξαιρετική δουλειά.

  Η Olin παρακολουθεί τον ηλικιωμένο πατέρα της (84 ετών) και συζητάει μαζί του. Ηλικιωμένος, αλλά τα καταφέρνει μια χαρά να ανεβαίνει στις βουνοπλαγιές. Όμως όταν ολοκληρώθηκε το ντοκιμαντέρ είχε «φύγει». Η μητέρα της ακόμη πιο πριν, την οποία θα δούμε σε κάποια πλάνα. Σ’ αυτούς αφιερώνει την ταινία.

  Πολύ μου άρεσε αυτή η ταινία, σας τη συνιστώ. 7,1 είναι η βαθμολογία της.

Mohammad Bakri, Jenin jenin (2002)

 Mohammad Bakri, Jenin jenin (2002) 

 


  Μόνο για σήμερα στο Στούντιο, παρουσία του σκηνοθέτη.

  Μαζί μαζί με το «Janin Jenin» (2024).

  Εξηντάλεπτα και τα δυο ντοκιμαντέρ, εγώ είδα μόνο το πρώτο.

  Οι Ισραηλινοί αντιδρούν όπως οι Γερμανοί: αν υποστούν μια τρομοκρατική ενέργεια, ανταποδίδουν στο πολλαπλάσιο.

  Εισέβαλαν στον παλαιστινιακό καταυλισμό Jenin και άρχισαν να σκοτώνουν αδιάκριτα, άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Υπήρχαν και ελεύθεροι σκοπευτές που πυροβολούσαν όποιον τολμούσε να ξεμυτήσει από το σπίτι.

  Και όχι μόνο αυτό.

  Μπουλντόζες μεγαθήρια κατεδάφιζαν τα σπίτια τους.

  Οι σκηνές βιαιότητας ήταν συγκλονιστικές, δεν μπορούσα να τις φανταστώ.

  Αμέ αυτό;

  Υποχρέωναν άντρες και γυναίκες να βγάλουν τα ρούχα τους, να μείνουν ολόγυμνοι.

  Όσοι πάτε να τα δείτε αυτά τα ντοκιμαντέρ, θα αγανακτήσετε με τους ισραηλινούς.

   

Χρήστος-Πανταζής Κορακιανίτης: Μέθεξη Σωμάτων

 

Μέθεξη Σωμάτων

 

Πέρασε μέσα και διηγήθηκε την ιερή σιωπή της,

πώς χρόνια εξομολόγησε την σάρκα του Ανθρώπου,

νέους, γέρους, άθλιους και καταδικασμένους

τον δαίμονα που ζώστηκαν από παιδιά να θρέψουν.

Η νύχτα της τελείωνε ολόιδια με εκείνους,

Μόνη· δίχως πουθενά την κεφαλήν να κλίνει.

Δίχως να κρίνει, έγινε η άγια κολυμπήθρα,

άσπιλο αγγείο που άγγιζαν για λίγο να ξεχάσουν.

Μα δεν ξεχνούσαν τα κορμιά που σύντομα πεινούσαν

και έψαχναν τη θέρμη της ξανά για να εισπράξουν.

Δεν είχε αμαρτήματα, στο ράσο μου να αφήσει

και η ψυχή της έλαμπε σε κάθε κίνησή της.

Το μόνο που ευχήθηκα ήταν να συναντήσει

το σώμα της, που δόθηκε σώμα και αίμα σε άλλους,

μια κολυμπήθρα ή άνθρωπο λίγο να ξαποστάσει.

Wednesday, January 29, 2025

Brett Haley, The hero (2017)

 Brett Haley, The hero (2017)

 


  Με ιντρίγκαρε η ανάρτηση του Τάσου Γουδέλη για την ταινία και είπα να τη δω.

  Και μου άρεσε πολύ. Το 6,5 που έχει στο IMDb την αδικεί. Αλλά είπαμε, περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.

  Μου αρέσουν οι ταινίες που έχουν ένα αργό ρυθμό, με πλάνα μεσαίας διάρκειας, και που είναι σαφείς αφηγηματικά, δεν μου αφήνουν ερωτηματικά για την πλοκή.

  Και τα τρία αυτά χαρακτηρίζουν την ταινία.

  Ακόμη, πολύ μου άρεσε η ερμηνεία του Sam Elliott και της Laura Prepon, κάτι που δεν το συναντώ συχνά.

  Και τώρα για το στόρι.

  Δυο είναι τα μοτίβα της ταινίας. Το ένα είναι η παρακμή της γεροντικής ηλικίας με τα προβλήματα που δημιουργεί (η περίπτωσή μου), και το άλλο το φαντασιακό κάθε άντρα, μια γυναίκα όμορφη, πολύ μικρότερή του, να τον ερωτευθεί. Πιστεύω ότι η «Λολίτα» του Ναμπόκοφ σε μεγάλο βαθμό οφείλει την επιτυχία της ακριβώς σ’ αυτό.

  Ο Σαμ είναι εβδομηντάρης. Από την αρχή μαθαίνει τα κακά νέα, έχει καρκίνο. Φαίνεται αποφασισμένος να παραιτηθεί.

  Έχει γυρίσει ταινίες γουέστερν, όμως τώρα δεν έχει προσφορές για δουλειά, κάνει ραδιοφωνικές διαφημίσεις.

  Στο σπίτι του φίλου του συναντάει τη Laura. Τον θέλει. Μα θα μπορούσε να ήσουν κόρη μου. Και λοιπόν;

  Και κάνουν σχέση.

  Και το αισιόδοξο τέλος:

  Όταν της λέει ότι έχει καρκίνο, τον βάζει να της υποσχεθεί ότι θα ακολουθήσει θεραπεία, όπως του ζήτησε ο γιατρός του. Γιατί να μην έχει ακόμη λίγα χρόνια ζωής;

  Να το ξαναπώ, πολύ μου άρεσε η ταινία.

  Της έβαλα 8 στο IMDb.

Monday, January 27, 2025

Κώστας Μαυρουδής, Το αλάτι του Bad Ischl

 Κώστας Μαυρουδής, Το αλάτι του Bad Ischl, Κίχλη 2022

 


  Εξαιρετικός συγγραφέας ο Κώστας Μουρουδής, του έχουμε παρουσιάσει ήδη επτά βιβλία. Όποιος ενδιαφέρεται να δει τι έχω γράψει γι’ αυτά, μπορεί να τα βρει με αναζήτηση, βάζοντας το όνομα Μαυρουδής, στην ιστοσελίδα μου https://babisdermitzakis.eu/criticism.html

  «Το μικρό είναι όμορφο», είναι ένα σλόγκαν των οικολόγων, από τις τάξεις των οποίων αποχώρησα ρίχνοντας πέτρα πίσω μου στην πολιτική.  Το πώς και γιατί είναι μεγάλη συζήτηση, να μην την κάνουμε εδώ.

  Τα κείμενα του Μαυρουδή είναι μικρά. Μικρά δοκίμια, μικρότερα, και ακόμη μικρότερα, σαν αφορισμοί. Γραμμένα σαν ποίηση, είμαι σίγουρος ότι γράφηκαν σε στιγμές έμπνευσης, κάτι που δεν γίνεται με το μυθιστόρημα. Όμως το αφηγηματικό στοιχείο δεν λείπει σε αρκετά απ’ αυτά. Πραγματικό πάντα, όχι επινοημένο, αποτελεί το εφαλτήριο για να ξεδιπλώσει ο Μαυρουδής τη σκέψη του, για να του δώσει διαστάσεις εντελώς ανυποψίαστες.

  Δεν έχω υπόψη μου κάποιον που να γράφει τέτοια κείμενα, μικρά, ποιητικής πυκνότητας. Διακονώντας αρχικά την ποίηση ο Μαυρουδής, μεταπήδησε σε αυτό το είδος που οι μελετητές της λογοτεχνίας δεν ξέρω αν του έχουν δώσει όνομα.

  Είναι μοντέρνο είδος. Το ότι δεν αντέχει κανείς να διαβάζει μεγάλα κείμενα φαίνεται από το διαδίκτυο. Σπάνια διαβάζω μεγάλα κείμενα στο facebook, προτιμώ τα μικρά.

  Το tit tok ξέρει ότι βιαζόμαστε, γι’ αυτό τα βίντεο που μας επιτρέπει να αναρτήσουμε πρέπει να είναι μικρά.

  Εδώ size doesnt count, αυτό είναι σίγουρο.

  Παρεμπιπτόντως και εμένα μου αρέσει η μικρή φόρμα. Γράφω κυρίως κριτικές, βιβλίου και ταινίας. Μια φίλη που είχε πρόσβαση σε μια εφημερίδα, μου είπε να περικόψω την κριτική που της έκανα για ένα της βιβλίο για να δημοσιευτεί σ’ αυτή την εφημερίδα, να μην είναι πάνω από 700 λέξεις.

  Τελικά ούτε και σε μια εφημερίδα αντέχει κανείς να διαβάσει μεγάλο κείμενο.

  Εκτός από τις κριτικές, γράφω κι εγώ, σε στιγμές έμπνευσης, «διάφορα μικρά», που αναρτώ στο blog μου (Μπάμπης Δερμιτζάκης: Διάφορα μικρά) και στο facebook. Ανεξάρτητα, γιατί αν παραπέμψω στο το blog, ο άλλος υποψιάζεται ότι θα είναι κανένα μακρινάρι και δεν το ανοίγει.  

  Ο Μαυρουδής κινείται με άνεση στο χώρο της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής, της μουσικής και του κινηματογράφου. Πολλές φορές αναφέρθηκε σε βιβλία, ταινίες, συγγραφείς και σκηνοθέτες, δεν έχει νόημα να τους παραθέσω εδώ. Θα εξαιρέσω τον Joseph Roth, που το βιβλίο του «Ο ιστός της αράχνης» συζητήσαμε πέρυσι στη Λέσχη Ανάγνωσης της πλατείας Βικτωρίας.

  Όμως καιρός είναι να περάσω στην παράθεση αποσπασμάτων, αφενός για να δώσουμε δείγματα γραφής και αφετέρου για να σχολιάσουμε, καμιά φορά αποκλίνοντας από το βιβλίο.

  «Ο συγγραφέας αναπόφευκτα αυτοβιογραφείται» (σελ. 14).

  Το έχω γράψει άπειρες φορές στις κριτικές μου. Όχι μόνο ότι εγώ συχνά μ’ αυτές βρίσκω ευκαιρία και αυτοβιογραφούμαι, αλλά και ότι οι σκηνοθέτες, σε πολλές ταινίες τους, αυτοβιογραφούνται λίγο πολύ, όπως π.χ. ο Jesse Eisenberg στην ταινία του «Αληθινός πόνος» που εξακολουθεί να παίζεται στους κινηματογράφους.

  «Αυτό συμβαίνει στην επαρχία Χιουνάν (Κίνα)…» (σελ. 19).

  Εδώ θα διορθώσω τον Μαυρουδή για να πουλήσω και λίγο μούρη. Τι δηλαδή, άδικα μάθαινα κινέζικα στον Σύνδεσμο Φιλίας Ελλάδα – Κίνα για πάνω από δέκα χρόνια; To 湖南 μεταγράφεται σε pinyin, δηλαδή σε απόδοση με λατινικούς χαρακτήρες, hunan. O Μαυρουδής το αποδίδει Χιουνάν κατ’ αναλογία με το human, ενώ η προφορά του είναι Χουνάν. Έχω κάνει άπειρες διορθώσεις για τη σωστή προφορά κινέζικων ονομάτων. Μου έρχεται στο νου ο Ζαν Γιμού, όπως έλεγε ο Μπακογιαννόπουλος τον Zhang Yimou (Τζανγκ Γιμόμου).

  «Η οριζόντια “βιτρίνα” [Γυάλινη επιφάνεια που σου επιτρέπει να βλέπεις κάτω χώρους ανασκαφής] είναι χρηστική εφαρμογή και ταυτόχρονα εποπτεία του βυθού. Δυο επίπεδα χρόνου χωρίζονται από τη στηριγμένη σε μεταλλικές δοκούς επιφάνεια» (σελ. 20).

  Έχω γράψει με το ίδιο πνεύμα στα «Διάφορα μικρά» μου.    

  «Σκέφτομαι ιστορικά, δηλαδή απάνθρωπα» (σελ. 24).

  Δεν είναι υποχρεωτικό.

  Η ιστορία, μαζί με τους Ένγκελς, Λόρεντς και Φρόιντ διαμόρφωσαν το Weltanschauung μου.

  Δεν ξεχνώ ότι εκεί που κάθονται τώρα οι Παλαιστίνιοι, πριν τον Μωάμεθ κάθονταν άλλοι που δεν μιλούσαν αραβικά, και οι οποίοι εξοντώθηκαν ή αφομοιώθηκαν από τους κατακτητές. Οι απόγονοί τους αυτοαποκαλέσθηκαν Παλαιστίνιοι, όπως και οι σλάβοι βόρειά μας αυτοαποκαλέσθηκαν Μακεδόνες, επειδή εγκαταστάθηκαν σε μια περιοχή που λεγόταν Μακεδονία. Όμως δεν συμφωνώ καθόλου να πληρώσουν οι Παλαιστίνοι τις «αμαρτίες» των προγόνων τους, είμαι με τους Παλαιστίνιους.

  Το έχω πει πολλές φορές, συμφωνώντας με τον Θουκυδίδη: Η ιστορία είναι σκληρή.

  «Η μέριμνα για το παρελθόν, μόνο επειδή είναι παρελθόν, βασανίζει τρεις ειδικές κατηγορίες προσώπων: τον αργόσχολο, τον ψυχαναγκαστικό και τον μελαγχολικό του χρόνου» (σελ. 28).

  Στην τρίτη κατηγορία ανήκει ένα μεγάλο μέρος των συνταξιούχων. Πριν τον covid ήταν οι μισοί, σήμερα είναι τα δύο τρίτα, μου λέει φίλος μου ο Νίκος ο φαρμακοποιός που τους εφοδιάζει με αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά.

  Στον «Τρίτο άνθρωπο» του Όρσον Ουέλς ο λαθρέμπορος λέει: «-…Οι Ελβετοί, με πέντε αιώνες ειρήνη, έφτιαξαν τον κούκο».

  «Όμως, διαβάζουμε παρακάτω, πρόκειται για ανιστόρητη αρλούμπα… Δεν ξέρω αν ανήκει στο σενάριο του Γκράχαμ Γκρην ή αν είναι μια ανοησία του σκηνοθέτη. Ο Κούκος είναι γερμανική εφεύρεση του 1700» (σελ. 35).

  Υπάρχουν και πιο διαδομένες «αρλούμπες».

  Η φράση «Satis sunt mihi pauci, satis est unus, satis est nulus» (την οποία παράφρασα προσθέτοντας τη λέξη lectores) αποδίδεται στον Σενέκα (το επιβεβαίωσα ψάχνοντας τώρα και στο ChatGTP), όμως διάβασα παλιά ότι την είπε ένας ζωγράφος της εποχής, από τον οποίο την «έκλεψε» ο Σενέκας.  

  «Κάθε ρολόι είναι επιβεβαίωση της ποινής του χρόνου, η αντίστροφη, αν το σκεφθούμε καλύτερα, μέτρησή του· το μέσον με το οποίο ένας πτωχευμένος από αιωνιότητα υπολογίζει και το τελευταίο λεπτό».

  Αυτός είμαι εγώ, πρέπει να μπορώ, με άνεση, να βλέπω την ώρα. Οι περισσότεροι δεν φοράνε ρολόι.

  Τους ενοχλεί;

  Ίσως για να μην τους θυμίζει το χρόνο που κυλάει αδυσώπητα.

  Έχω πάθος με τις συμπτώσεις, και εδώ είδα ακόμη μια σύμπτωση.

  Προχθές το πρωί διάβασα τις παρακάτω γραμμές.

  «Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους, κάθε δυστυχισμένη οικογένεια δυστυχεί με τον δικό της τρόπο» (σελ. 53). Πιο πάνω γράφει ότι πρόκειται για την αρχή της «Άννας Καρένινα».

  Λίγο πιο πριν είχα γράψει σε ένα κείμενο που δεν είναι προς δημοσίευση, όμως χθες αποφάσισα να το αναρτήσω στο blog μου και στο facebook.

    «Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν η μια με την άλλη, όμως η κάθε δυστυχισμένη είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο».

  Έτσι αρχίζει η «Άννα Καρένινα».

  Και οι δυο είναι δυστυχισμένες, και η 大日 και η 马日阿, όμως η κάθε μια με τον δικό της τρόπο.

  Αγαπημένες φίλες μου κι οι δυο».

  Τις ξέρει ο Κώστας.

  «…τον Καζαντζάκη που φόρεσε στενά μοκασίνια σ’ έναν περίπατο (στην Ιταλία), επειδή δεν ήθελε να απολαμβάνει ατιμωρητί τόσο ομορφιά…» (σελ. 60).

  Ό,τι γράφεται για τον Καζαντζάκη με ενδιαφέρει, και γι’ αυτό το παραθέτω. Όταν γράφεις κάτι που διαβάζεις, εντυπώνεται καλύτερα στη μνήμη.

  «Με βοηθά ιδιαίτερα η μνημοτεχνική. Για το “εφήμερος” προστρέχω στην εικόνα της εφημερίδας…» (σελ. 66).

  Για χρόνια δεν μπορούσα να θυμηθώ πώς λέγεται ο συνθέτης του κομματιού που άκουγα από την sd-card στο στερεοφωνικό του αυτοκινήτου μου. Τον θυμόμουνα κατά καιρούς και πάλι τον ξεχνούσα. Τελικά κατάφερα να τον θυμάμαι μνημοτεχνικά: Άγιος Φραγκίσκος, Francis Poulenc. Πρόκειται για το allegretto, πρώτο μέρος από το κονσέρτο του για πιάνο.

  Δεν προσφέρονται όλες οι λέξεις για μνημοτεχνική ανάκληση (το γράφει αυτό ο Μαυρουδής). Έτσι άρχισα να τις σημειώνω σε ένα αρχείο όπου αποθηκεύω διάφορα. Προς το παρόν έχω τρεις λέξεις: Διαφραγματοκήλη, ρήτρα, ξυλοκαΐνη.

  «Σε λίγο, στο διαμέρισμα της γιαγιάς, το ορυκτό αλάτι του Μπαντ Ισλ (της περιοχής με τα θερινά ανάκτορα όπου ο Χριστομάνος δίδασκε ελληνικά στην αυτοκράτειρα Ελισάβετ) θα χαθεί σαν άσκοπη λεπτομέρεια» (σελ. 87).

  Αναρωτιόμουνα για τον τίτλο, τώρα λύθηκε η απορία μου.

  «Η φήμη επηρεάζει προκαταβολικά την κρίση μας για το έργο» (σελ. 91).

  Εμένα πάντως όχι. Υπάρχουν ταινίες που άρεσαν σε κριτικούς και κοινό και εμένα δεν μου άρεσαν, και αντίστροφα.

  «…τον Μιχαήλ Στρογκώφ, δώρο του 1962…» (σελ. 93).

  Και άλλη σύμπτωση. Την ίδια χρονιά μου το έκαναν δώρο οι γονείς μου όταν πήγα στο Ηράκλειο για αμυγδαλεκτομή, για να παρηγορηθώ.

  «Με τις φωτογραφίες από το Στρατοδικείο ο Νίκος Πλουμπίδης πρόλαβε να δει τον εαυτό του στις εφημερίδες» (σελ. 95).

  Μέχρι πριν λίγο παιζόταν ο «Κόκκινος δάσκαλος» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου.

  «Ο αφορισμός, ακαριαία απόδοση μιας αλήθειας (ιδέα στο έσχατο όριο του ελλειπτικού), είναι τόσο ταυτισμένος με τη διατύπωσή του, ώστε δεν ξέρουμε με βεβαιότητα αν αυτό που λάμπει είναι ο τρόπος, ο νοηματικός του πυρήνας ή και τα δύο» (σελ. 99).

  Ο νοηματικός του πυρήνας «πριμοδοτείται» από τον τρόπο. Εγώ πάντως δεν ξεγελιέμαι.

  «Ο ξένος ανακαινίζει το πασίγνωστο, επανεμφανίζει εκείνο που αγνοήσαμε» (σελ. 109).

  Η περίπτωση της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Ο κοινωνικός ανθρωπολόγος πρέπει να είναι κάποιος από «έξω».

  Εγώ είμαι μια εξαίρεση, με το βιβλίο μου «Το χωριό μου: από την αυτοκατανάλωση στην αγορά». Ίσως γιατί μαθήτευσα δεκαετίες στην ομάδα κοινωνικής ανθρωπολογίας που λειτουργούσε υπό την καθοδήγηση του συγχωρεμένου του Σωτήρη Δημητρίου.

  «Στην ταινία “Η βίβλος από νέον”…» (σελ. 111).

  Σ’ αυτή την ταινία είδα το spiritual το θέμα του οποίου χρησιμοποίησε ο Ντβόρζακ στο largo στη «Συμφωνία του νέου κόσμου».

  «Η μεταφορά δεν τέρπει ως αλήθεια, αλλά ως απροσδόκητη σύγκλιση της αρχικής έννοιας με μιαν άλλη, ως ποιητικό κατόρθωμα εν τέλει» (σελ. 123).

  Τέλειο.

  «Σήμερα το πολυτονικό πιο πολύ πείθει ως ναρκισσιστική εκζήτηση ή καρπός ιδεολογημάτων, παρά ως φροντίδα για την ακεραιότητα της γλώσσας» (σελ. 124).

  Τέλειο και αυτό.

  «Οι συγγραφείς, πρόσωπα που κατεξοχήν χαρακτηρίζει ο ναρκισσισμός τους…» (σελ. 137).

  Αυτό το αφήνω ασχολίαστο. Είμαι κι εγώ συγγραφέας στο κάτω κάτω.

  «Μας αφορά το κείμενο, αλλά καμιά πληροφορία γύρω απ’ αυτό δεν είναι άσκοπη… θεωρεί τη ζωή του συγγραφέα κλειδί για την κατανόηση [Στέφαν Τσβάιχ]. Ο βιογραφισμός… Μας αφορά η δημιουργική πράξη, αλλά τα συμφραζόμενά της προσθέτουν βαθμούς επίγνωσης στη σημασία της. Χωρίς τα πολλαπλά σημεία παρατήρησης, λιγοστεύει το πλάτος και το βάθος της λογοτεχνικής ιστορίας» (σελ. 139-140).

  Εδώ και χρόνια δηλώνω οπαδός του βιογραφισμού.

  «Η υστεροφημία είναι ο μινιμαλισμός της αθανασίας» (σελ. 150).

  Εξαιρετικό.

  Με τον τίτλο «Αθανασία» έχει γράψει βιβλίο ο Κούντερα, όπου σχολιάζει το θέμα.

  «Το απόφθεγμα, παρά τη συγγένειά του με την ποίηση, είναι ο νανισμός του δοκιμίου» (σελ. 153).

  Και υπάρχουν πολλά τέτοια σ’ αυτό το βιβλίο του Μαυρουδή. Επέλεξα να παραθέσω αυτά που με εντυπωσίασαν περισσότερο.

  Ένα ακόμη:

  «Η μονοκοντυλιά είναι ακκισμός της δεξιοτεχνίας» (σελ. 176).

  Εξαιρετικό βιβλίο, το χάρηκα πραγματικά.

Παρθενώνας


Παρθενώνας

 

 Έχω ένα απόφθεγμα: καλύτερα να περπατάς πριν το έμφραγμα παρά μετά το έμφραγμα. Έτσι προσπαθώ να περπατώ μισή ώρα το πρωί και μισή ώρα το βράδυ στο παρκάκι, ψηλά στα Καραγιαννέικα, στο Γαλάτσι, στο μέρος που είναι οι κούνιες. Προτιμώ να περπατώ το βράδυ, κυκλικά, βλέποντας απέναντί μου τον Παρθενώνα, ολοφώτιστο. Κάνω τη σκέψη ότι με το βλέμμα μου γεφυρώνω 2.500 χρόνια ιστορίας. Απέναντι ο Παρθενώνας, σύμβολο του 5ου αιώνα, του χρυσού όπως ονομάστηκε. Το παρκάκι, σύμβολο του παρόντος. Οι ενδιάμεσοι αιώνες, η γούβα που σχηματίζεται κάτω από τη νοητή ευθεία του ματιού μου με την Ακρόπολη. Και σκέφτομαι με θλίψη ότι μετά από 300 χρόνια, το 2017 και όλος ο 21ος αιώνας θα έχει κυλίσει κι αυτός στη γούβα, ενώ η Ακρόπολη και ο 5ος αιώνας θα είναι πάντα μια κορυφή.

9-2-2017

 

Saturday, January 25, 2025

Ευτυχία-Δυστυχία

 Ευτυχία-Δυστυχία

 

  «Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν η μια με την άλλη, όμως η κάθε δυστυχισμένη είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο».

  Είναι η αρχή της Άννας Καρένινας.

  Και οι δυο είναι δυστυχισμένες, και η 大日 και η 马日阿, όμως η κάθε μια με τον δικό της τρόπο.

  Αγαπημένες φίλες μου κι οι δυο

Samuel Khachikian, Εagles (1984)

 Samuel Khachikian, Εagles (1984)

 


  Οι πολεμικές ταινίες δεν είναι καινούριο είδος, όμως είναι για τον ιρανικό κινηματογράφο. Δεν θυμάμαι να συνάντησα πολεμική ταινία στον προεπαναστατικό ιρανικό κινηματογράφο.

  Ο πόλεμος με το Ιράκ και το καινούριο, θεοκρατικό καθεστώς αποτέλεσαν την ώθηση για την ανάπτυξη τριών ειδών ταινιών: τις πολεμικές ταινίες, τις ταινίες για παιδιά (το να πρωταγωνιστούν γυναίκες σε μια ταινία, με τις ισλαμικές απαγορεύσεις για το ντύσιμο, τη συμπεριφορά της γυναίκας, κ.λπ. μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα σε ένα σκηνοθέτη, και έτσι είπαν «άστο καλύτερα») και τις ταινίες για γυναίκες, οι περισσότερες γυρισμένες από γυναίκες, οι οποίες διεκτραγωδούν την κατάσταση της γυναίκας σε μια συντηρητική κοινωνία και ιδιαίτερα με το νέο καθεστώς.

  Ο δέκατος τόμος του «Directory of world cinema: Iran», που μου τον έκανε δώρο ο φίλος μου ο Κορακιανίτης έχει σαν πρώτο από τα τρία είδη τις πολεμικές ταινίες, ένα είδος που μου αρέσει ιδιαίτερα, και μάλιστα όταν πρόκειται για αερομαχίες. Αυτό εξάλλου αναπτύχθηκε πρώτο, καθώς ο πόλεμος ξέσπασε ένα χρόνο μετά την επανάσταση, το 1980.

  Οι «Αετοί» του αρμενικής καταγωγής σκηνοθέτη Σάμουελ Χατσικιάν είναι από τις καλύτερες πολεμικές ταινίες που γυρίστηκαν στο Ιράν, και μάλιστα ενώ ο πόλεμος μαινόταν (τέλειωσε το 1988).

  Επιτυχημένες και οι τρεις αποστολές του σμήνους με τα τέσσερα βομβαρδιστικά στο ιρακινό έδαφος. Όμως στη δεύτερη υπήρξε μια απώλεια, ένα βομβαρδιστικό καταρρίφθηκε. Βέβαια κατέρριψαν και αυτοί δυο ή τρία ιρακινά καταδιωκτικά. Στην τρίτη αποστολή καταρρίφθηκε το βομβαρδιστικό του κεντρικού ήρωα, ο οποίος έπεσε με αλεξίπτωτο σε ιρακινό έδαφος μεν, αλλά στην περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν.

  Θα τον καταδιώξουν οι ιρακινοί στρατιώτες, θα σωθεί όμως από έναν Ιρανό ανθυπολοχαγό που είχε πάει πιο πριν σε αναγνωριστική αποστολή. Σε λίγο θα καταφτάσουν και οι κούρδοι αντάρτες.

  Είναι τραυματισμένος, έχει εξαρθρωθεί ο ώμος του. Θα τον επαναφέρει στη θέση του ένας πρακτικός του χωριού. Έχω δει παρόμοια διαδικασία από τον πρακτικό του χωριού μου, τον Ανδρέα τον Παπουτσάκη, συγχωρεμένος να είναι, που επανέφερε τον ώμο ενός Παχυναμιώτη. Αυτός έφτιαξε και το σπασμένο πόδι του ξαδέλφου μου του Γιώργη του Τζανετάκη, καλύτερα από γιατρό, όπως του είπαν αργότερα στο νοσοκομείο όταν έβγαλε ακτινογραφία.

  Ο ιρανός ανιχνευτής φορούσε κουρδική ενδυμασία, δεν μπορούσαν να τον υποπτευθούν, όμως είχαν δει τον πιλότο, μάλιστα στη συμπλοκή που ακολούθησε με τους κούρδους αντάρτες σκοτώθηκε ο γιος του σεΐχη (κάτι σαν πρόεδρος του χωριού).

  Θα πάνε να τον θάψουν, όμως μέσα στο φέρετρο έχουν κρύψει τον πιλότο.

  Όταν τον ανακαλύπτουν οι ιρακινοί θα αρχίσει η καταδίωξη αλλά και οι συμπλοκή με τους κούρδους χωρικούς, που στο μεταξύ έχουν πάρει τα όπλα τους.

  Η φυγή θα γινόταν με μια μοτοσυκλέτα.

  Για την ακρίβεια με δυο, αλλά η άλλη δεν έπαιρνε μπροστά και έτσι έφυγαν με τη μία.

  Ένα ιρακινό ελικόπτερο τους καταδιώκει και τους πυροβολεί.

  Από τα καλύτερα επεισόδια της ταινίας.

  Έχουν πλησιάσει στο συνοριακό ιρανικό φυλάκιο, το οποίο καταρρίπτει το ελικόπτερο. Όμως οι δυο ιρανοί δεν καταλαβαίνουν τις απεγνωσμένες χειρονομίες των ανδρών από το φυλάκιο, νομίζουν ότι πρόκειται για χαιρετισμό, ενώ αυτοί ήθελαν να τους ειδοποιήσουν ότι βρίσκονται μέσα σε ναρκοπέδιο.

  Η μηχανή ανατινάζεται, ο ανθυπολοχαγός σκοτώνεται αλλά ο πιλότος σώζεται, με τραύματα φυσικά.

  Θα ήταν αντιρεαλιστικό να μην υπάρχουν θύματα (μάρτυρες, όπως τους λένε) στον πόλεμο με τους ιρακινούς.

  Το ίδιο και το να μη δείχνεται η οδύνη και η αγωνία των οικογενειών των πιλότων για την τύχη τους.   

  Η ταινία μου θύμισε δυο άλλες, που αναφέρονται στο ίδιο περιστατικό. Τέσσερις μήνες μετά τον βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ οι Αμερικανοί αποφάσισαν να βομβαρδίσουν το Τόκιο. Τα αεροπλάνα θα απογειώνονταν από αεροπλανοφόρο και μετά την εκτέλεση της αποστολής τους  θα έπρεπε να προσγειωθούν στο αεροδρόμιο Τσανγκ Τσόου. Όμως δεν τα κατάφεραν όλοι. Κάποιοι έκαναν αναγκαστική προσγείωση ή προσθαλάσσωση, ή έπεσαν με αλεξίπτωτο σε έδαφος που είχαν καταλάβει οι γιαπωνέζοι.

  Στο «The Chinese widow» (2017) του Bille August βλέπουμε τους κάτοικους του κινέζικου χωριού να σώζουν έναν αμερικανό πιλότο που είχε πέσει με αλεξίπτωτο. Στο «Thirty seconds over Tokyo» (1944) του Mervyn LeRoy οι κάτοικοι ενός κινέζικου χωριού έσωσαν όλο το πενταμελές πλήρωμα ενός αεροπλάνου που έκανε αναγκαστική προσθαλάσσωση κοντά στην ακτή. Και βέβαια, αυτή η ταινία, όπως και οι «Αετοί», γυρίστηκε μεσούντος του πολέμου με τους γιαπωνέζους.