Ιωάννης Καποδίστριας (1944)

 

Ιωάννης Καποδίστριας (1944)

 

  Τελικά διαπιστώνω ότι τις εμμονές του Καζαντζάκη μόνο διαβάζοντας τα θεατρικά του έργα μπορείς να τις συνειδητοποιήσεις πλήρως. Η λιτότητα των επεισοδίων που υπαγορεύουν οι θεατρικές συμβάσεις τις κάνει πιο ανάγλυφες.

  Μια κύρια εμμονή του Καζαντζάκη, που δεν φαίνεται τόσο στα μυθιστορήματά του, είναι ο απελπισμένος αγώνας του τραγικού ήρωα και η αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζει τον αναπόφευκτο θάνατό του, αξιοπρέπεια που του απαγορεύει να τον αποφύγει, να τρέξει να σωθεί. Εδώ συναντάμε την υπαρξιακή «επιλογή» του Σαρτρ: επιλέγουμε την ουσία που θα δώσουμε στην ύπαρξή μας. Και η ελευθερία μας συνίσταται ακριβώς σ’ αυτή την επιλογή και όχι στις «αυθαίρετες πράξεις», τις actes gratuites του Καμύ. Ο υπεράνθρωπος μένει και αγωνίζεται, αντιμετωπίζοντας ατάραχος το αναπόφευκτο της μοίρας. Τα ανθρωπάκια το βάζουν στα πόδια.

  «Δεν είναι η Μοίρα παντοδύναμη· η ψυχή ’ναι

του ελεύτερου, του αγνού κι απελπισμένου ανθρώπου!» (σελ. 121).

  Για να εικονογραφήσει αυτή την «εμμονή» του ο Καζαντζάκης προβαίνει και σε ιστορικές αυθαιρεσίες. Εν τάξει, δεν μπορούμε να ξέρουμε αν αντιμετώπισε ο Νικηφόρος Φωκάς τους δολοφόνους του με αξιοπρέπεια ή όχι, όμως αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας όδευε στην εκκλησία περιμένοντας το θάνατό του, προειδοποιημένος. Ο Καζαντζάκης τον παρουσιάζει όπως θα παρουσιάσει λίγο αργότερα το Χριστό στον «Τελευταίο Πειρασμό»: πιστεύοντας πως ο θάνατός του θα είναι χρήσιμος για την Ελλάδα, οδεύει θαρραλέα να τον συναντήσει.

  «Στο σύμφωνο με την Ελλάδα, όπου έχω βάλει

τη βούλα μου με το Θεόν εγγύη,

μπήκεν η ρήτρα ετούτη, πρώτη, Θοδωράκη:

«Αν τύχει κι είναι χρήσιμος, μπορεί, μια μέρα

ο θάνατός σου στην πατρίδα, Καποδίστρια,

να πεθάνεις!» Υπόγραψα, κι ως τίμιος άντρας

είμαι έτοιμος την ’πογραφή μου να τιμήσω.

  Εδώ βλέπουμε ότι ο Καζαντζάκης με λεκτικές ακροβασίες προσπαθεί να μείνει πιστός στον ιαμβικό δεκατρισύλλαβο, κάτι που δεν έκανε στις πρώτες του τραγωδίες. Να σημειώσουμε ακόμη ότι το μέτρο των χορικών είναι επίσης ο ανάπαιστος, και πάλι με ανισοσύλλαβους στίχους.

  Και ένα τελευταίο απόσπασμα:

«Σιχάθηκα τους Έλληνες· μοχτώ, παλεύω

πονώ και χάνουμε γι’ αυτούς μα δεν τους θέλω·

το αθάνατο το φως μολεύουν της Ελλάδας!» (σελ. 34).

  Τι να κάνουμε, αυτός είναι πάντα ο λαός. Αυτό το κατάλαβε πρώτος και καλύτερος ο Μωυσής, όταν κατέβηκε από το όρος Σινά.

  Εδώ ο Καζαντζάκης συναντάει τον Νίτσε. Περιφρονεί τον απλό λαό, μόνο η ηρωική προσωπικότητα τον ενδιαφέρει. Βέβαια στο «Ο Χριστό ξανασταυρώνεται» θα παρουσιάσει μια προσωπικότητα που προβάλει μέσα από τον απλό λαό, το Μανωλιό. Και ο Καπετάν Μιχάλης δεν είναι κάποια ιστορική διασημότητα. Όμως στις τραγωδίες του ο Καζαντζάκης είναι ειδολογικά περιορισμένος.

  Ο λαός είναι πάντα αυτός που είναι, δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά των μεγάλων προσωπικοτήτων. Οι δημαγωγοί υπάρχουν γιατί υπάρχει ο δήμος. Το αν θα τον περιφρονήσεις ή θα τον αγαπήσεις δεν εξαρτάται από το λαό, εξαρτάται από εσένα. Ακόμη και στην άρια φυλή ξεχωρίζουν οι ηγέτες από τις μάζες, γι’ αυτό ο Χίτλερ είχε δώσει τόση σημασία στην προπαγάνδα, δηλαδή στο παραμύθιασμα του απλού λαού.

  Κάποιοι αγαπούν τον λαό, κάποιοι τον περιφρονούν. Όποιος κι αν είναι ο λαός, ας τον αγαπούμε, όπως ο Σολωμός.

  Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ και αγαπημένε.

Πάντοτε ευκολόπιστε και πάντα προδομένε.

Ching Doe, Tween blades of blue (1969)

 Ching Doe, Tween blades of blue (1969)

 

  Παράτησα την «ομάδ

α» των αυτόχειρων για να δω μια ταινία wuxia του σκηνοθέτη της ταινίας «The blue and the black», την οποία θα δω μετά, επιστρέφοντας στην ομάδα. Πλησίαζαν μεσάνυχτα, δεν είχα κουράγιο να τη δω καθώς είναι σε δυο μέρη, και βέβαια απαιτητική.

  Στο έμπα χίλιους έκοψε, στο έβγα δυο χιλιάδες, ο κινέζος Διγενής Ακρίτας. Πάντα μόνος εναντίον πολλών, τους οποίους εξοντώνει, χωρίς τα μαγικά του «Βασιλιά των πιθήκων», κεντρικό πρόσωπο στο «Ταξίδι της Δύσης».

  Έργο εκδίκησης, θα εκδικηθεί τη συμμορία που σκότωσε τον πατέρα του και τη μητέρα του.

  Το καινούριο σε αυτή την ταινία, και ιδιαίτερα ανθρωπιστικό: Δεν σκότωσε τον φυσικό αυτουργό, που υποχρεώθηκε από την οργάνωση στην οποία είχε υποχρεωθεί να συμμετάσχει να διαπράξει το έγκλημα, επειδή λυπήθηκε το γιο του. Όμως θα σκοτώσει στο τέλος τον ηθικό αυτουργό, τον αρχηγό αυτής της εγκληματικής οργάνωσης.

  Και βέβαια θα υπάρξει το romance, αλλά μόνο σαν υποψία. Στο τέλος θα φύγει μαζί με την κοπέλα και τον πατέρα της.

  Θα υπάρξει και ένας προδότης στο μέγαρο του κυβερνήτη, τον οποίο θα σκοτώσουν (θεία δίκη) οι δικοί του, καθώς του την έφερε ο εκδικητής, βάζοντας μέσα στην μεγάλη κασετίνα, αφού έβγαλε τα πολύτιμα πετράδια, δυο κομματιασμένες μάσκες που φορούσαν τα μέλη της οργάνωσης.

  Και βέβαια η ταινία τελειώνει με μια μονομαχία ανάμεσα στην αρχηγό της και τον εκδικητή. Δεν είχαμε καμιά αμφιβολία ότι θα τον σκοτώσει.

  Μου άρεσε η ταινία, και φαντάζομαι θα άρεσε περισσότερο στους λάτρεις του είδους.

  Κάποια εποχή έβλεπα μετά μανίας ταινίες με σαμουράι. Τώρα θα δω και όλες τις ταινίες του, που κάποιες είναι wuxia, για να ξεμπερδεύω μια και καλή μαζί του, να τον δω πακέτο.

Όποιος βιάζεται πληρώνει

 Όποιος βιάζεται πληρώνει  

Μια ακόμη παράφραση.

Την εμπνεύστηκα καθώς έδωσα ένα ακόμη κομμάτι ενός βιβλίου μου (μη ρωτάτε ποιου) στην τεχνητή νοημοσύνη (ας τη διαφημίσω, την https://grok.com/ , νομίζω κάνει τις καλύτερες μεταφράσεις) να μου το μεταφράσει.

Μου μεταφράζει λίγο κάθε μέρα. Αν ήθελα να μου το μεταφράσει όλο κατ’ ευθείαν θα έπρεπε να πληρώσω συνδρομή.

Βρίσκεται στον ίδιο παραδειγματικό άξονα με το απόφθεγμα που παράφρασα, «Όποιος βιάζεται σκοντάφτει». Αν σκοντάφτοντας έχεις κανένα σπάσιμο, θα πληρώσεις, γιατρούς κ.λπ.

Τάκης Βογόπουλος, The loner (2025)

 Τάκης Βογόπουλος, The loner (2025) 

 

  Από χθες στο Στούντιο

  Δεν έχω δει άλλο ελληνικό western. Δεν ξέρω καν αν υπάρχει.

  Πάντως είναι ένα μεταμοντέρνο western. Η πλοκή διαδραματίζεται στην άγρια Δύση. Ακούμε ένα ζεϊμπέκικο, τη συννεφούλα και ένα άλλο που δεν το ξέρω, το ήξερε όμως ο φίλος μου ο Γιάννης που μαζί βλέπαμε την ταινία.

  Δεν μου άρεσε η ταινία.

  Τη βρήκα αφηγηματικά ασαφή, με τη συχνή εναλλαγή πλάνων σε χώρο και χρόνο.

  Κάποιες σκηνές νόμιζα ότι ήταν από ταινία horror, δεν άντεχα να τις βλέπω. Σκηνές βασανιστηρίων.

  Καλά, τίποτα δεν μου άρεσε στην ταινία;

  Μου άρεσε η μουσική, ήταν πράγματι μουσική για ταινία western.

  Και βέβαια το θέμα της ταινίας, η εκδίκηση. Τώρα βλέπω άλλο ένα τέτοιο έργο εκδίκησης, το «Tween blades of blue» (1969) του Ching Doe.

Yue Feng, The lotus lamp (1965)

 Yue Feng , The lotus lamp (1965)

 

  Το έγραψα σε προηγούμενη ανάρτηση: σπάνια βλέπω ταινίες ξεκρέμαστα, συνήθως τις βλέπω ομαδοποιημένες. Εδώ είναι μια μικρή ομαδοποίηση, μόλις τέσσερις ταινίες.

  Σε συζήτηση που είχα με μια ΑΙ, μου είπε ότι εκτός από την Ruan Lingyu και την Ai Xia, υπήρξαν, μεταγενέστερα, και δυο άλλες ηθοποιοί που αυτοκτόνησαν. Η μια είναι η Linda Lindai. 林黛, Lin Dai, εύκολο να φτιάξει από το πραγματικό της όνομα το δυτικό Linda. Όλοι οι καντονέζοι του Χονγκ Κονγκ το κάνανε αυτό, βάζανε μπροστά από το κινέζικο ένα δυτικό. Και ο Feng Yueh δεν υπήρξε εξαίρεση, μπροστά έβαλε το όνομα Griffin. Το ίδιο και η άλλη αυτόχειρας, η Kitty Ting Hao 丁皓, που και αυτή δούλεψε στο Χονγκ Κονγκ και που θα δούμε μια ταινία της.

  Αλλά φαίνεται όχι μόνο οι καντονέζοι. Και η δασκάλα μου στον Σύνδεσμο Φιλίας Ελλάδας Κίνας είχε και το δυτικό όνομα Helen. Το κινέζικο το ξέχασα.

  1934-1964, αυτοκτόνησε στα τριάντα της. Επικολλώ το σχετικό απόσπασμα από τη βικιπαίδεια.

  She committed suicide at home in Hong Kong in July 1964,^[2] using an overdose of sleeping pills and inhalation of methane gas, due to family matters referred to by the media as "trivial". Her death shocked the Chinese community. She left behind two unfinished films, The Lotus Lamp and Blue And Black (I and II).

  Θα δούμε και αυτές τις δυο ταινίες της.

  Τελικά η ταινία που είδαμε είναι ημιτελής, αν και ο σκηνοθέτης της έδωσε ένα τέλος. Κανείς δεν θα φανταζόταν ότι στο σενάριο υπήρχε και συνέχεια.

  Αλλά να μιλήσουμε για την πλοκή.

  Τα σύνορα της αγάπης είναι το μοτίβο. Αυτή, θεά. Αυτός, κοινός θνητός, φοιτητής, που απέτυχε στις παγκινεζικές (κατά το πανελλαδικές) εξετάσεις.

  Απαγορευμένος έρωτας, ο αδελφός της είναι άτεγκτος πάνω σ’ αυτό.

  Καρπός του έρωτά τους ένα μωρό.

  Που θα πρέπει να το κρύψουν.

  Και πάλι οι συμπτώσεις:

  Στη ταινία του Ali Asgari «Till tomorrow» που είδαμε πριν τρεις μέρες βλέπουμε πάλι την προσπάθεια να κρύψουν το μωρό.

  Πιέζει τον νεαρό να φύγει, πρέπει να σωθεί για να σώσει και το μωρό. Αυτήν, θα την τιμωρήσει ο αδελφός της θάβοντάς την μέσα στα σπλάχνα ενός βουνού.

  Ο γιος (είναι αγόρι) θα μεγαλώσει, και θέλει να μάθει για τη μητέρα του.

  Και φυσικά, με τη βοήθεια ενός μάγου, θα την ελευθερώσει, το happy end είναι δεδομένο.

  Τώρα, πώς μου ήλθε στο μυαλό το σημειωτικό τετράγωνο του Greimas;

  Υποκείμενο, το ζευγάρι. Βοηθός, η φίλη της. Αντίμαχος ο αδελφός με την ακολουθία του, ανάμεσα στην οποία είναι και ένας που μπορεί και μεταμφιέζεται σε σκύλο. Το αντικείμενο-στόχος, η σωτηρία του μωρού.

  Το ίδιο και στη συνέχεια: Υποκείμενο, ο γιος. Βοηθός, ο μάγος. Αντίμαχος, ο κακός θείος. Αντικείμενο, η απελευθέρωση της μητέρας του.

  Η ταινία τελειώνει με την απελευθέρωσή της.

  Τι να πρόβλεπε άραγε το σενάριο για μετά;

Όταν αποδεικνύεσαι πιο έξυπνος από την τεχνητή νοημοσύνη.

 Όταν αποδεικνύεσαι πιο έξυπνος από την τεχνητή νοημοσύνη. 

-Τι να κάνω αν μου κλέψουν το κινητό;

-Πηγαίνεις στο https://www.google.com/android/find/ και επιλέγεις (πρόταση δική μου) επαναφορά στις εργοστασιακές ρυθμίσεις. Μετά παίρνεις τηλέφωνο στο 13822 και ζητάς να σου απενεργοποιήσουν τη sim.

-Μήπως η αντίστροφη σειρά είναι καλύτερη; Είναι πιο εύκολο να βρω ένα τηλέφωνο παρά έναν υπολογιστή.

-Έχεις απόλυτο δίκιο.

Σημειώστε το τηλέφωνο, ελπίζω να μην το χρειαστείτε.

Η πρώτη επιλογή είναι η σημαντική, για να μην σας αδειάσουν λογαριασμούς και σας φορτώσουν την πιστωτική σας κάρτα. Η δεύτερη, απλά για να μη δει ο κλέφτης φωτογραφίες, τις επαφές σας κ.λπ.

Ali Asgari, Until tomorrow (2022)

 Ali Asgari, Until tomorrow (2022)

 

  Πέρασαν ακριβώς 20 χρόνια από τότε που η «Ταρανέ» του Rasoul Sandrameli αποφάσισε να μην κάνει έκτρωση και να κρατήσει το παιδί.

  Στην ταινία του Ali Asgari η Αγγελική (Fereshteh) ακολουθεί το παράδειγμά της. Ο φίλος της δεν καταφέρνει να την πείσει να κάνει έκτρωση, με αποτέλεσμα να χωρίσουν.

  Τι να κάνει όμως τώρα που θα την επισκεφτούν οι γονείς της, εντελώς απρόοπτα, λόγω κάποιου δυστυχήματος ενός συγγενικού τους προσώπου; Δεν ξέρουν για το παιδί. Πού να το κρύψει;

  Πρώτα να κρύψει πράγματα του μωρού.

  Κάποιοι στην πολυκατοικία της αρνούνται, μόλις και μετά βίας καταφέρνει να βρει κάποιους να τα κρατήσουν.

  Το πρόβλημα τώρα είναι με το μωρό.

  Ένα ισχυρότατο σασπένς: θα τα καταφέρει;

  Θα περάσει αρκετές περιπέτειες. Η φίλη της για την οποία ήταν σίγουρη ότι θα το κρατούσε την συνέλαβε η αστυνομία. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι έβαλε το δάκτυλό του ο άντρας της με τον οποίο βρίσκεται σε διάσταση.

  Και τώρα τι γίνεται;

  Στην οδύσσειά της έχει συνοδό την κολλητή της.

  Μετά από κάποιες άλλες αποτυχημένες απόπειρες αναγκάζεται να προσφύγει στον πρώην φίλο της. Έχει μια φίλη που εργάζεται σε νοσοκομείο, θα το κρατήσει στην μαιευτική κλινική.

  Ο διευθυντής της κλινικής θα της την πέσει κανονικά. Το βάζει στα πόδια τρομοκρατημένη.

  Τελικά θα το κρατήσει η φίλη της στον φοιτητικό ξενώνα, παρόλα τα ρίσκα.

  Γυρνώντας στο σπίτι βλέπει ότι κρατάει μια πιπίλα, ξέχασε να την αφήσει στη φίλη της.

  Επιστρέφει.

  Όμως όχι για να αφήσει την πιπίλα, αλλά για να πάρει το μωρό.

  Οι γονείς της την περιμένουν στις σκάλες.

  -Τίνος είναι το μωρό;

  Δεν απαντάει. Ανεβαίνει τις σκάλες.

  Έχω αναφερθεί συχνά στο ανοιχτό τέλος.

  Συνήθως είναι ψηφιακό: Θα ζήσει ή θα πεθάνει; Θα σμίξουν ξανά ή όχι;

  Εδώ είναι αναλογικό.

  Στο τελευταίο πλάνο τη βλέπουμε να στρέφεται πίσω, προς την κάμερα. Προς τους γονείς της που την ακολουθούν;

  Ή μήπως κατάλαβαν και δεν την ακολουθούν;

  Και αν την ακολουθούν, πώς θα αντιδράσουν όταν μάθουν ότι το μωρό είναι δικό της; Θα το καταπιούν αφού της βάλουν της φωνές; Θα την αποκληρώσουν;

  Η Ταρανέ με τον φυλακισμένο πατέρα της κάνουν όνειρα για το μωρό.

  Η Αγγελική;

  Δεν ξέρουμε.

  Αν στη Δύση οι γονείς δυσκολεύονται να αποδεχτούν μια τέτοια κατάσταση, φαντάζομαι στο Ιράν.

  Εξαιρετική στο ρόλο της η Sadaf Asgari. Την έχουμε ήδη δει στις ταινίες του Asgari «Disappearance» και «Terrestrial verses» καθώς και στη «Γιάλντα, η νύχτα της συγχώρεσης» του Μασούντ Μπαχσί που προβλήθηκε στις ελληνικές αίθουσες.

  Εξαιρετική ταινία, για να δω τη βαθμολογία της.  

  6,6, εγώ έβαλα 8.

Ali Asgari and Alireza Khatami, Terrestrial verses (2023)

 Ali Asgari and Alireza Khatami, Terrestrial verses (2023)

 

  Μα αφορμή την ταινία «Αυτά που σκοτώνεις» που προβάλλεται από την Πέμπτη που μας πέρασε στους κινηματογράφους.

  The film contains nine vignettes in which ordinary Iranian citizens struggle against the power of religiously-guided authoritarianism in everyday situations.

  Θα γράψουμε δυο λόγια για κάθε μια από τις 9 βινιέτες.

  Στην πρώτη βλέπουμε έναν ιρανό να προσπαθεί να πείσει έναν αρμόδιο υπάλληλο να εγγράψει τον νεογέννητο γιο του (ονομοτοδοσία) με το όνομα David. Αυτός αρνείται, δεν είναι ιρανικό όνομα. Γιατί όχι Davood; επιμένει ο άλλος, αφού είναι το ίδιο (Δαυίδ). Η γυναίκα μου θέλει David.

  Από το διάλογο:

  -Το να διαλέξεις το όνομα David είναι σαν να διάλεγε ένας ευρωπαίος ένα ιρανικό όνομα για το παιδί του.

  Προφανώς δεν είχε ακούσει για τον Darius Milhaud, που η πρώτη συμφωνία του είναι από τις αγαπημένες μου. Θυμήθηκα και τον Cyrus Vance, αμερικανό διαπραγματευτή σε μια κρίση με το κυπριακό το 1967. Όσο για τη Ντάρια, το θηλυκό του Δαρείος, είναι πολύ συνηθισμένο όνομα σε ανατολικές χώρες. Ντάρια είναι το όνομα της γυναίκας του Μπαλκόνσκι στο «Πόλεμος και Ειρήνη».

  Σελένα η δεύτερη βινιέτα, όπου βλέπουμε ένα κοριτσάκι να χορεύει φορώντας ακουστικά. Είναι σε ένα κατάστημα με παιδικά, η μητέρα του θέλει να του αγοράσει κάτι για μια σχολική γιορτή. Όχι, με τίποτα κόκκινο, απαγορεύεται.

  Θυμήθηκα την ατάκα των εφηβικών μου χρόνων: φωτιά στα κόκκινα.

  3. Αράμ

      Πάλι θυμήθηκα: Αράμ Χατσατουριάν. Αγαπημένο μου το κονσέρτο για βιολί του.

      William Saroyan, Το όνομά μου είναι Αράμ.

  Η διευθύντρια ανακρίνει την μαθήτρια, ήλθε στο σχολείο με το δίκυκλο ενός αγοριού. Αρχικά αρνείται, αλλά μετά λέει ότι θα πει την αλήθεια, αλλά υπό τον όρο να μην τηλεφωνήσει στον πατέρα της. Το παραδέχεται, και λέει και το όνομα του αγοριού. Η διευθύντρια κάνει να σηκώσει το τηλέφωνο. Σταθείτε, της φωνάζει, δεν τηρείται την υπόσχεσή σας. Κι εγώ σας είδα την Παρασκευή στο πάρκο, με έναν άντρα, σας έγραψα μάλιστα με το κινητό μου… αλλά δεν θα το μαρτυρήσω.

  Σηκώνεται και φεύγει.

  4. Σαντάφ

  Της πήραν το ταξί της γιατί την έπιασε η κάμερα να μη φοράει τσαντόρ. Αποκλείεται, λέει.

  Περιμένουν το mail με τη φωτογραφία. Να την.

  -Μα δεν είμαι εγώ, είναι ο αδελφός μου.

  -Να έλθει να μας το πει ο ίδιος.

  Αν δεν της δώσουν το ταξί, δεν θα μπορεί να δουλέψει, και τότε πώς να πληρώσει τη δόση, θα της το πάρουν.

  5. Faezeh

  Είδε την αγγελία, πάει για συνέντευξη. Είναι κατασκευαστική εταιρεία.

  Αυτός της κολλάει κανονικά.

  Κάποια στιγμή σηκώνεται και φεύγει.

  Αυτός τη βρίζει.

  6. Farbod

 Του κάνει ολόκληρη ανάκριση για τα τατουάζ που έχει, για να του δώσει την επαγγελματική άδεια οδήγησης. Τα σχολιάζει επικριτικά. -Μα είναι ποιήματα του Ρούμι. -Έχει και καλύτερα ο Ρούμι.

  7. Siamak.

  Περνάει από εξετάσεις στα θρησκευτικά για να τον προσλάβουν. Τι σούρες ξέρει. Αλλά και να δείξει πώς πλένεται πριν προσευχηθεί.

  Δεν ήξερα ότι είναι αυστηρό το τελετουργικό του πλυσίματος πριν την προσευχή. Πρώτα το αριστερό χέρι…

  Αυτός που του παίρνει συνέντευξη απαγγέλει σούρες στα αραβικά.

  Κάπου θα έπρεπε να το γράψω, ας το γράψω εδώ.

  Πόσο περήφανοι μπορεί να είναι οι ιρανοί, που πήραν από τους άραβες τόσο τη θρησκεία όσο και το αλφάβητο, και παρόλα αυτά διάβασα ότι τους μισούν, ακριβώς γιατί τους είχαν κατακτήσει.

  Ας το γράψω και αυτό. Ο χριστιανισμός διαδόθηκε με την πειθώ. Οι προσηλυτισμένοι πείθονταν σ’ αυτά που τους έλεγαν. Το ισλάμ, αντίθετα, διαδόθηκε με τα όπλα. Οι προσήλυτοι δεν πείθονταν, απλά αλλαξοπιστούσαν υπό την απειλή της μάχαιρας (θυμήθηκα την «Μαχαιριά», 2015, του Φατίχ Ακίν) και το «Ceddo», 1977, του Ousmane Sembene, ταινίες στις οποίες δείχνονται οι βίαιοι εξισλαμισμοί).

  8. Ali

  Αυτό πρέπει να είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό.

  Ο Ali δεν είναι άλλος από τον Ali Asgari.

  Που βέβαια δεν σκότωσε τον πατέρα του, αλλά δείχνει για ποιους λόγους απορρίφτηκε το σενάριό του.

  Που θα το γυρίσει αργότερα σε ταινία ο Alireza Khatami, αυτή που προβάλλεται από την Πέμπτη που μας πέρασε. Ο Χαταμί ζει στον Καναδά, απρόσβλητος από το καθεστώς.

  9. Mehri

  Η καημένη, έχασε το σκυλάκι της. Της το πήρε η αστυνομία μέσα από τα χέρια της. Κατά το ισλάμ λέει είναι βρώμικο ζώο. Τα πάνε για ευθανασία. Πηγαίνει στο αστυνομικό τμήμα, την αποπαίρνουν ευγενικά. Αυτή επιμένει, ακούει το σκυλάκι της που αντιδρά όταν το φωνάζει με το όνομά του.

  Μα ήταν τόσο απλό, να την αφήσουν να πάει να δει τα σκυλιά.

  Τελικά συμφωνεί να της δώσουν κάποιο άλλο. Τουλάχιστον αυτό θα γλιτώσει.

  Ξεχνώ, γι’ αυτό και κρατώ frame για κάτι που θέλω να προσθέσω στην ανάρτησή μου, εκτός από αυτά βέβαια από τα οποία θέλω να διαλέξω για να βάλω στην ανάρτηση. Ατάκα του αστυνομικού: -Κυρία μου, αν κάποιος σ’ αυτή την πόλη χαθεί, δεν μπορούν να τον βρουν.

  Πολύ καυστικές για το καθεστώς αυτές οι βινιέτες, όπου βλέπουμε σε μονόπλανο μόνο τον ενδιαφερόμενο, που το όνομά του είναι ο τίτλος κάθε βινιέτας.

  Όχι, που θα τον άφηναν έτσι. Το παρακάτω κείμενο από τη βικιπαίδεια βρίσκεται στο βιογραφικό του.

  The satirical film Terrestrial Verses he co-directed with Alireza Khatami was entered into the Un Certain Regard section of the 2023 Cannes Film Festival; upon his return in Iran, Asgari got his passport temporarily confiscated and was banned from directing other films.

  Το παρακάτω είναι από τον σύνδεσμο της βικιπαίδειας για την ταινία.

  Asgari and Khatami worked on the script together, but had difficulty finding a producer and ultimately produced the film at their own expense with financial support from friends. The film was then shot within seven days.

  7,2 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 8.

Alireza Khatami, Los versos del olvido (2017)

 Alireza Khatami, Los versos del olvido (2017)

 

  Μα αφορμή την ταινία «Αυτά που σκοτώνεις» που προβάλλεται από προχθές στους κινηματογράφους.

  Το έγραψα και στην ανάρτηση γι’ αυτήν, «Οι στίχοι της λησμονιάς» μου άρεσαν περισσότερο.

  Ο ηλικιωμένος υπεύθυνος του νεκροτομείου και ο νεκροθάφτης είναι τα κεντρικά πρόσωπα της ταινίας, η πλοκή της οποίας που διαδραματίζεται σε μια μη κατονομαζόμενη χώρα της Λατινικής Αμερικής που τελεί υπό δικτατορικό καθεστώς. Φυσικά το μυαλό όλων πάει στη δικτατορία των ισλαμιστών στην πατρίδα του σκηνοθέτη, ο οποίος ζει στον Καναδά.

  Στην ταινία «Αυτά που σκοτώνεις» είχαμε έναν Ορέστη.

  Εδώ, έχουμε έναν ηλικιωμένο άνδρα με βαθιά ανθρωπιά.

  Κουβαλάνε σωρούς τους νεκρούς διαδηλωτές στο νεκροτομείο και μετά τους παίρνουν και τους θάβουν σε λάκκους στο βουνό.

  Το νεκροτομείο θα κλείσει καθώς θα κλείσει και το γειτονικό νεκροταφείο, οι νεκροί στο εξής θα θάβονται αλλού.

  Οι άντρες του καθεστώτος ξεχνάνε δυο πτώματα.

  Ο ηλικιωμένος αυτός έχει κρύψει το ένα, μια νεαρή κοπέλα, αποφασισμένος να της προσφέρει μια κανονική ταφή.

  Θα συναντήσει πολλές γραφειοκρατικές δυσκολίες.

  Πιστοποιητικό γέννησης;

  Ευτυχώς θα το προμηθεύσει μια γυναίκα, που προφανώς η κόρη της ήταν ανάμεσα στους διαδηλωτές και εξαφανισμένη στο σωρό των πτωμάτων που ρίχτηκαν στο λάκκο.

  Αλλά θα διατρέξει και πραγματικό κίνδυνο: οι αστυνομικοί επιστρέψουν, μήπως ξεχάστηκε κανένα πτώμα.

  Ο κόσμος έχει μαζευτεί στην εκκλησία, το φέρετρο είναι εκεί, αλλά ο παπάς αργεί. Τότε αναλαμβάνει ένας τυφλός να ξεκινήσει με μια αυτοσχέδια τελετουργία. Σε λίγο καταφτάνει ο παπάς.

  -Άργησες, του λέει.

  Σ’ αυτό διείδα ένα αντικληρικαλιστικό πνεύμα. Ο κλήρος, σαν ένα γρανάζι της εξουσίας, δεν βιαζόταν καθόλου.

  6,6 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 8.

Aparna Sen, The Japanese wife (2010)

 Aparna Sen, The Japanese wife (2010)

 

  Είναι από τις πιο ωραίες ιστορίες αγάπης που έχω δει ποτέ.

  Πάνω στο μοτίβο, τα σύνορα της αγάπης.

  Αυτός, δάσκαλος, ζει στην Ινδία.

  Αυτή, ζει στην Ιαπωνία με τη μητέρα της, την οποία περιποιείται.

  Έρωτας δια αλληλογραφίας.

  Αλλά και διά τηλεφώνου κάποιες φορές.

  Ανταλλάσσουν δώρα.

  Του στέλνει ένα δακτυλίδι.

  Αυτός, φάρμακα. Συμβουλεύεται γιατρούς, του λένε να τους πει τα συμπτώματα.

  Μάλλον είναι αρθρίτιδα.

  Τελικά είναι καρκίνος.

  Κάνει χημειοθεραπεία.

  Την ντροπαλή κοπέλα που του προξένευαν πριν χρόνια και που δεν κατάφερε καν να δει το πρόσωπό της, παντρεύτηκε.

  Έκανε ένα γιο αλλά έμεινε χήρα.

  Θα έλθει να μείνει με τη θεία με την οποία μένει και αυτός, από τότε που πέθαναν οι γονείς του.

  Η γιαπωνέζα του στέλνει ένα χαρταετό.

  Θα τον δώσει στο γιο της να τον πετάξει. Το επεισόδιο με το συναγωνισμό με τους χαρταετούς είναι απολαυστικό, και αρκετά μεγάλο σε διάρκεια. Ινδία versus Ιαπωνία.

  Πώς θα τελειώσει άραγε αυτή η ιστορία;

  Αρπάζει πνευμονία.

  Παρέκβαση: Να κάνετε το εμβόλιο της πνευμονίας, το τελευταίο πιάνει μια πολύ μεγάλη γκάμα πνευμονιόκοκκων.

  Κλείνει η παρέκβαση.

  Πεθαίνει.

  Και η ταινία κλείνει με αυτή να έρχεται από την Ιαπωνία σπίτι του. Την βλέπουμε να περιφέρεται σ’ αυτό και να περιεργάζεται το χώρο που έζησε.

  Σαν να μη μας τα λέει καλά ο σεναριογράφος, θα πείτε.

  Άκου έρωτας από απόσταση, χωρίς να έχουν ιδωθεί καν!

  Ένα ίδιο έρωτα έζησε και ο Μπαλζάκ. Πρόσφατα ξαναείδα ένα μίνι σήριαλ με τη ζωή του. Όμως αυτοί τελικά συναντήθηκαν, και όταν πέθανε ο άντρας της παντρεύτηκαν.

  Για να ρωτήσω την τεχνητή νοημοσύνη πόσα χρόνια είχαν σχέση από μακριά (αυτή πολωνέζα ευγενής, ζούσε με την άντρα της στη Ρωσία).

  Τελικά συναντήθηκαν μετά από ένα χρόνο, όμως αλληλογραφούσαν για 18 ολόκληρα χρόνια πριν παντρευτούν, λίγους μήνες πριν πεθάνει ο Μπαλζάκ, το 1850.

  Έγραψα σε άλλη ανάρτηση ότι αποφεύγω να βλέπω ταινίες στο άσχετο, όμως με συγκινούν πολύ οι ιστορίες αγάπης, και όταν έπεσα πάνω της είπα ότι θα τη δω.    

  7,6 η βαθμολογία της.

Alireza Khatami, Αυτά που σκοτώνεις (The things you kill, 2025)

 Alireza Khatami, Αυτά που σκοτώνεις (The things you kill, 2025)

 

  Από προχθές στους κινηματογράφους.

  Το μοτίβο της ταινίας είναι αυτό της Ορέστειας, αντεστραμμένο. Εκεί είχαμε τον μητροκτόνο, εδώ τον πατραλία (πατροκτόνος, ξέρω την αρχαιοελληνική λέξη εδώ και δεκαετίες, μάλλον διαβάζοντας τον Οιδίποδα Τύραννο).

  Τον σκότωσε γιατί σκότωσε τη μητέρα του. Ήταν ανάπηρη, περπατούσε με Π, και τα είχε με γκόμενα.

  Υπαρξιακό το έργο, στο τέλος θα δούμε πλάνα με το αντίστοιχο των ερινύων.  

  Μου αρέσουν οι ταινίες με αφηγηματική σαφήνεια, και με ξενερώνουν όταν υπάρχουν αφηγηματικά κενά.

  Όμως πιο πριν με ξενέρωσε το ρεαλιστικά απίθανο.

  Είχε συνεργό στη δολοφονία.

  Τον έδεσε με μια αλυσίδα σε ένα δένδρο. Δίπλα είχε φτιάξει κάτι σαν σκυλόσπιτο, πιο μεγάλο φυσικά, για να τον προφυλάσσει από τη βροχή και τον ήλιο, και να κοιμάται. Του έφερνε φαγητό και νερό.

  Αλήθεια, τι θα τον έκανε;

  Την τελευταία φορά που τον επισκέφτηκε τον βρήκε ξαπλωμένο χάμω. Τον σκουντάει με το πόδι, αυτός είναι ακίνητος. Μάλλον πέθανε.

  Πηγαίνει και λύνει την αλυσίδα, και ο άλλος του επιτίθεται και τυλίγει την αλυσίδα γύρω από το λαιμό του. Αγωνίζεται να ξεφύγει.

  Στο επόμενο πλάνο τον βλέπουμε να γυρίζει κρατώντας ένα φτυάρι στο χέρι.

  Η αφηγηματική αναμονή είναι ότι τον σκότωσε και τον έθαψε. Όμως είναι σκηνοθετικά εντελώς ανορθόδοξο να μην δείξει πώς ξέφυγε από αυτό το θανάσιμο σφίξιμο, τουλάχιστον αυτό, και τον εξουδετέρωσε.

  Δίπλα σ’ αυτό υπάρχουν και τα οικογενειακά προβλήματα, άσχετα με το κορυφαίο επεισόδιο της πατροκτονίας.

  Όχι, παρά τα ενδιαφέροντα επί μέρους επεισόδια η ταινία δεν μου άρεσε. Όμως, σαν ιρανός που είναι, αποφάσισα να δω και την άλλη του ταινία, την πρώτη του, «Los versos del olvido» (2017). Την είδα χθες βράδυ, αυτή μου άρεσε πολύ. Θα δω και αυτή που γύρισε με τον Ali Asgari, τον οποίο έχω δει πακέτο.

  Να σημειώσουμε ακόμη: Η πλοκή διαδραματίζεται στην Τουρκία, η γλώσσα που ακούμε είναι τα τούρκικα, όμως διαβάζω στην διαφημιστική αφίσα που παραθέτει η βικιπαίδεια, «σύμφωνα με χρονικά της Τεχεράνης». Υποθέτω λοιπόν ότι υπήρξε ένα συμβάν πατροκτονίας στην Τεχεράνη, το οποίο ο Χαταμί αναπλάθει στην ταινία του τοποθετώντας την πλοκή, για ευνόητους λόγους, όχι στην Τεχεράνη αλλά στην Τουρκία. Η Τουρκία επιλέχτηκε πιθανόν λόγω τους μουσουλμανικής θρησκείας. Όσο για την πρώτη του ταινία, όπως φαίνεται και από τον τίτλο, την τοποθετεί σε μια μη κατονομαζόμενη λατινοαμερικάνικη χώρα, με ένα δικτατορικό καθεστώς. Και φυσικά η γλώσσα είναι τα ισπανικά.   

Ho Menghua, Journey to the west, Princes iron fan ((鐵扇公主, 1966)

 Ho Menghua, Journey to the west, Princes iron fan ((鐵扇公主, 1966)

 

  Μετά το animation με τον ίδιο τίτλο των Wang Guchan και Wang Laiming (1941) είδαμε και την ταινία του Ho Menghua, που έχει γυρίσει και άλλες ταινίες με επεισόδια από το κλασικό κινέζικο μυθιστόρημα του 16^ου αιώνα «Ταξίδι στη Δύση».

  Το ταξίδι αυτό το επιχειρεί ένας ταοιστής μοναχός, ο Tang Sanzang,  έχοντας παρέα τον Sha Wujing, ένα κοινό θνητό, τον Zhu Bajie, έναν  γουρουνόμορφο άνθρωπο που διαθέτει μαγικές ιδιότητες και τον Wu Sukong, βασιλιά των πιθήκων, που διαθέτει ακόμη πιο πολλές. Και μια από αυτές βέβαια είναι η ικανότητα της μεταμόρφωσης, την οποία όμως έχουν και οι εχθροί τους.

  Το μεγαλύτερο μέρος της μαγείας αυτού του παραμυθιού έγκειται ακριβώς σε αυτές τις μεταμορφώσεις, που οδηγούν την πλοκή σε ανατροπές. Για παράδειγμα, οι τρεις όμορφες κοπέλες που προσπαθούν να παρασύρουν τον ταοϊστή καλόγερο στο ναό τους με σκοπό να τον κάνουν σούπα, γιατί τρώγοντας από τις σάρκες του θα αποκτήσουν αθανασία, στην πραγματικότητα ήταν δαιμόνισες. Το πιο κωμικό επεισόδιο της πλοκής είναι αυτό που ο Zhu Bajie μαγεύεται από την ομορφιά αυτών των κοριτσιών και πέφτει θύμα τους. Βέβαια στο τέλος θα τις εξοντώσουν.

  Το επεισόδιο αυτό αποτελεί κατά κάποιο τρόπο συνέχεια του επεισοδίου το οποίο παρουσιάζεται στην ταινία του 1941, που είναι η κλοπή της σιδερένιας βεντάλιας για να σβήσουν μια τεράστια πυρκαγιά που ξέσπασε στα δυτικά και δεν λέει με τίποτα να σβήσει.

  6,7 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 8.

Wan Laiming and Cheng Tang, Journey to the west: Havoc in heaven (大闹天宫, 1961)

 Wan Laiming and Cheng Tang, Journey to the west: Havoc in heaven (大闹天宫, 1961)

 

  Μου αρέσει να βλέπω ομαδοποιημένες ταινίες, όχι ξεκάρφωτες, απλά επειδή είναι καλές. Αυτός είναι ο λόγος που μου αρέσει να βλέπω πακέτο ένα σκηνοθέτη.

  Εδώ ο «Χαλασμός στους ουρανούς» είναι σε δυο πακέτα. Το ένα πακέτο είναι ότι πρόκειται για animation, και πριν τρεις μέρες είδα το πρώτο κινέζικο animation, το «Journey to the west: Princess iron fan» (1941) των Wan Guchan και Wan Laiming. Ναι, Wan Laiming συνσκηνοθετεί και αυτό το animation. Το δεύτερο, ότι είναι επίσης ένα επεισόδιο από το κλασικό κινέζικο μυθιστόρημα «Journey to the west».

  Θεωρώ χλωμό να διαβάσω το μυθιστόρημα, ενώ μου είναι πιο εύκολο να δω κινηματογραφικές μεταφορές διαφόρων επεισοδίων, και αυτό σκοπεύω να κάνω. Το ότι το φανταστικό είναι πιο φαντασμαγορικό στην οθόνη από ό,τι στο μυθιστόρημα το διαπίστωσα (ξανα)διαβάζοντας το «Ο μετρ και η Μαργαρίτα» και βλέποντας δυο κινηματογραφικές μεταφορές του και ένα σήριαλ 10 επεισοδίων.

  Πώς να εξουδετερώσουν τον αντάρτη πίθηκο;

  Η συμβουλή που δίνει ένας ακόλουθος στον Jade emperor (αυτοκράτορας νεφρίτης, κάτι σαν τον δικό μας Δία): Να τον προσλάβουν στην υπηρεσία των ουρανών, ώστε να τον έχουν συνεχώς υπό έλεγχο. Αλλά να του δώσουν ένα κατώτερο πόστο.

  Έτσι και γίνεται, τοποθετείται υπεύθυνος των στάβλων.

  Τα άλογα ευημερούν.

  Όμως κάποιος κακός θα τον φθονήσει, θα του βάλει κάποια τρικλοποδιά και ο βασιλιάς των πιθήκων θα τα κάνει λίμπα.

  Και φυσικά αποτυγχάνει η εξόντωσή του, στέλνοντας στρατεύματα εναντίον του.

  Να ξαναεπιχειρήσουν με τον πρώτο τρόπο.

  Θα τον κάνουν επόπτη των βασιλικών κήπων, που βρίσκεται στην δικαιοδοσία της βασιλομήτορος.

  Πέντε κοπέλες της ακολουθίας της θα τον κοροϊδέψουν, ένας απλός πίθηκος είσαι.

  Εξοργίζεται.

  Όμως θα τα πάρει για τα καλά στο κρανίο όταν γίνεται ένα συμπόσιο στο οποίο καλούνται όλοι οι αξιωματούχοι, ακόμη και οι πιο κατώτεροι, και αυτόν δεν τον καλούν.

  Και θα τα κάνει πάλι λίμπα.

  Αυτή τη φορά τον συλλαμβάνουν. -Τώρα θα σου δείξουμε εμείς.

  Τον βάζουν μέσα σε ένα κλίβανο.

  Όμως αυτού δεν του κάνει ούτε κρύο (γι’ αυτό δεν είμαστε σίγουροι) ούτε ζέστη (για αυτό είμαστε σίγουροι).

  Α, τι ωραία που είναι εδώ μέσα.

  Κάποια στιγμή όμως βαριέται, σπάζει τον κλίβανο και το σκάει.

  Και γυρίζει στο βουνό με τα πιθηκάκια του.

  Με συγκίνησε που είδα ότι η μουσική υπόκρουση ήταν μουσική της όπερας του Πεκίνου.

  Ήξερα ότι το επεισόδιο είχε παιχτεί και σε όπερα του Πεκίνου.

  «Πολλά πρόσωπα δηλώνονται άμεσα με το ιδιαίτερο μακιγιάζ τους, όπως ο βασιλιάς των πιθήκων στο Ταξίδι προς τη Δύση, με σχήματα που δηλώνουν πίθηκο». Απόσπασμα από το βιβλίο μου «Εισαγωγή στο θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας» (ΑΛΔΕ 2010).

  Ρώτησα το chatgpt και μου έδωσε τέσσερις συνδέσμους, youtube όλοι, από τους οποίους οι δυο είναι ολόκληρη παράσταση, και η μια από αυτές με υπότιτλους. Σας τον παραθέτω, αν θέλει κανείς να τη δει. Εγώ θα τη δω σίγουρα, πιθανώς και τις άλλες.

  Την είδα.

  Εξαιρετική, με κινηματογραφικά εφέ.

  «…τα έργα wugong, πολεμικά έργα με σκηνές μάχης και ακροβατικά…» (απόσπασμα από το βιβλίο μου).

  Είναι λοιπόν έργο wugong, στο οποίο απολαμβάνει κανείς σκηνές μάχης και ακροβατικά.

  Εγώ τα απόλαυσα.  

  Βλέποντάς το έκανα τη σκέψη: Αυτό το επεισόδιο είναι τόσο αγαπητό, και του έχουν γίνει τόσες μεταφορές, γιατί το ίδιο είναι μια μεταφορά: ο βασιλιάς πίθηκος είναι μια μεταφορά του λαού και οι νεφρίτης αυτοκράτωρ με τους αθάνατους στον ουρανό είναι μια μεταφορά της εξουσίας. Και ο λαός χαίρεται με τον αντάρτη πίθηκο που αψηφά την εξουσία, και στη σύγκρουση μαζί της βγαίνει πάντα νικητής.  

Ίων Ευθυμίου, Οι επικηρυγμένοι (2025)

 Ίων Ευθυμίου, Οι επικηρυγμένοι (2025)

 

  Το ξέρατε αυτό;

  Οι λύκοι επανεμφανίστηκαν στην Πάρνηθα, το 2010, ίσως και πιο πριν.

  Αυτό άκουσα στο ενδιαφέρον 22λεπτο ντοκιμαντέρ του Ίωνος Ευθυμίου.

  Στο ντοκιμαντέρ αυτό ο Ευθυμίου δείχνει πλάνα με λύκους, τα περισσότερα από τα οποία έχουν παρθεί νύχτα με ειδικές κάμερες, κυρίως όμως συνεντεύξεις από αρμόδια και ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Και ανάμεσα σ’ αυτά είναι οι κτηνοτρόφοι, οι οποίοι κυριολεκτικά θρηνούν για την επανεμφάνιση του λύκου. Εγώ φαντάζομαι την τρομάρα που θα παίρνουν τα ζωντανά τους όταν αντιληφθούν την παρουσία του, πράγμα που δεν συμβαίνει σε άλλες περιοχές, στην Κρήτη για παράδειγμα.

  Άκουσα ότι δεν επιτίθενται στον άνθρωπο λόγω διαφοράς μεγέθους.

  Κρίμα να μην το ξέρουν και τα σκυλιά αυτό.

  Επίσης άκουσα ότι λύκοι κατασπάραξαν ένα μικρό σκυλάκι. Ήταν μικρότερο ως προς το μέγεθος από έναν μεγάλο άνθρωπο.

  Και ένα παιδάκι είναι μικρότερο ως προς το μέγεθος των γονιών του. Ελπίζω να μη θρηνήσουμε τέτοια απώλεια. Δεν θυμάμαι αν το είδα σε ταινία ή το διάβασα σε μυθιστόρημα: μια αγέλη λύκων τον είχε περικυκλώσει και την κρατούσε μακριά με την φωτιά που είχε ανάψει. Τώρα θυμήθηκα, τον βρήκαν κάποιοι κυνηγοί και τον έσωσαν. Νομίζω τελικά ότι ήταν ταινία.

  Τελικά ήταν το μυθιστόρημα του Τζακ Λόντον «Ο Ασπροδόντης». Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την ανάρτησή μου.

  «Βλέπουμε δυο άντρες με έξι σκυλιά που σέρνουν ένα έλκηθρο. Χιονισμένο τοπίο. Τους περικυκλώνουν οι λύκοι. Μια λύκαινα, που όμως κατά το ήμισυ είναι σκύλα και έχει ζήσει με ανθρώπους, δεν φοβάται τη φωτιά. Πλησιάζει τα σκυλιά. Αυτά την ακολουθούν ελπίζοντας σε ζευγάρωμα. Τα παρασύρει και τα τρώνε οι λύκοι.

  Και ο ένας από τους δυο άντρες θα φαγωθεί, καθώς απομακρύνεται για να αποτρέψει ένα σκυλί να ακολουθήσει τη λύκαινα.

  Ο άλλος την γλιτώνει την τελευταία στιγμή, όταν καταφτάνει μια ομάδα με έλκηθρο και σκυλιά, πράγμα που κάνει τους λύκους να απομακρυνθούν».

  Στην Κίνα υπήρξε μια απηνής δίωξη λύκων. Το είδα αυτό στην βιογραφική ταινία του Ζαν Ζακ Ανό «Wolf totem» (2015).

  Την ταινία μπορείτε να τη δείτε στο youtube.

Jafar Panahi, It was just an accident (2025)

 Jafar Panahi, It was just an accident (2025)

 

  Πολύ χαίρομαι που δεν είδα την ταινία στη δημοσιογραφική της προβολή και έτσι μπορώ να κάνω άνετα το σπόιλερ. Χωρίς το σπόιλερ, δεν μπορείς να πεις ουσιαστικά πράγματα για μια ταινία.

  Να το ξαναπώ: μετά την πανδημία σταμάτησα να πηγαίνω στις δημοσιογραφικές προβολές. Ο φίλος μου ο Νίκος ο φαρμακοποιός με προειδοποίησε: όχι σε κλειστούς χώρους.

  Μετά δεν είχα πια κουράγιο να παίρνω τη μηχανή και να τρέχω στο Ιντεάλ (τώρα έκλεισε, γίνονται αλλού οι δημοσιογραφικές προβολές).

  Αυτή τη χρονιά είχα τρία ατυχήματα με τη μηχανή. Ευτυχώς δεν είχα σπάσιμο. Είχα άγιο. Και συγκεκριμένα τον άγιο Χαράλαμπο, που μαθητής δημοτικού, περπατώντας σε ένα μονοπάτι στα περβόλια στο χωριό μου τη μέρα της γιορτής μου, βρήκα ένα εικονισματάκι του πάνω σε ένα τράφο. Έτσι πήρα απόφαση: Με τη μηχανή, μόνο στο Γαλάτσι, και μόνο αν δεν γίνεται αλλιώς να την παίρνω και να πηγαίνω πιο μακριά, όπως π.χ. πριν μια βδομάδα που πήγα στον ΕΟΠΠΥ Κάτω Πατησίων.

  Κλείνει η παρένθεση.

  Βλέποντάς τη συνειδητοποίησα το εξής: μια ταινία μπορεί να είναι απλά συναρπαστική, για το σασπένς, για το romance… Αλλά μπορεί να είναι συναρπαστική και για το μήνυμα που μεταφέρει.

  Η ταινία του Παναχί (τον οποίο, παρεμπιπτόντως, βλέπουμε πακέτο, όπως και κάθε ιρανό σκηνοθέτη στα πλαίσια του project εισαγωγή στον ιρανικό κινηματογράφο) διαθέτει και τα δύο: και τη συναρπαστικότητα της πλοκής και ένα μήνυμα που ενδιαφέρει και εμάς τους Έλληνες (βλέπω να γερμανοποιούμαστε. Η Γερμανοί, το πρώτο γράμμα κάθε ουσιαστικού το βάζουν κεφαλαίο. Αρχίζουμε και εμείς να τους μιμούμαστε. Δεν βρίσκω το λόγο γιατί να βάζουμε και εμείς το όνομα των λαών με κεφαλαίο. Συνεχώς το ξεχνάω, συνεχώς πρέπει να διορθώνω μετά).

  Ας ξεκινήσουμε με τις συμπτώσεις.

  Ένα απλό ατύχημα (κτύπησε ένα σκυλί με το αυτοκίνητό του, με αποτέλεσμα να πάθει ζημιά και να ζητήσει βοήθεια) ήταν η αιτία να εμπλακεί ο ξυλοπόδαρος σε μια περιπέτεια που παραλίγο να του στοιχίσει τη ζωή.

  Ο μηχανικός που πήγε να φτιάξει το αμάξι του τον αναγνωρίζει σαν τον βασανιστή του όταν ήταν φυλακή.

  Τον παρακολουθεί, τον συλλαμβάνει, τον πηγαίνει στην έρημο, σκάβει ένα λάκκο και τον χώνει μέσα. Αρχίζει να ρίχνει χώμα. Σκοπός του είναι να τον θάψει ζωντανό.

  Αυτός διαμαρτύρεται, για άλλο τον περνά.

  Ξαφνικά αρχίζει να έχει αμφιβολίες.

  Θα καλέσει κάποιους άλλους που τους είχε βασανίσει.

  Κάποιοι δεν θέλουν να εμπλακούν, όμως τελικά θα τον ακολουθήσουν. Τους ζητάει να τον αναγνωρίσουν. Τον έχει μέσα στο βαν του.

  Υπάρχουν διαπληκτισμοί, ιδιαίτερα της νύφης με τον άντρα της, που δεν την θέλει να εμπλακεί σ’ αυτή την ιστορία. Ένας όμως γίνεται υστερικός όταν τον βλέπει, θέλει να τον σκοτώσει αμέσως.

  Η εξωκειμενική αναμονή είναι ότι πράγματι αυτός είναι ο βασανιστής.

  Μια αμφιβολία: η ουλή στο πόδι όπου έχει το προσθετικό πόδι φαίνεται να είναι πρόσφατη. Το επικαλείται σαν επιχείρημα ότι δεν είναι αυτός που νομίζει.

  Μια ένδειξη ότι είναι αυτός: είχε πει στην κόρη του να μην παίρνει κανένα τηλέφωνο, παρά μόνο αυτόν.

  Ακούνε ένα κινητό να κτυπάει. Είναι το δικό του. Στην άλλη άκρη η κόρη του, κλαίει, η μητέρα της δεν είναι καλά.

  Πηγαίνουν στο σπίτι του. Η γυναίκα του είναι ετοιμόγεννη. Θα τη μεταφέρουν στο νοσοκομείο, θα γεννήσει ένα αγοράκι.  

  Αυτός και η φωτογράφος (οι τρεις άλλοι έχουν εγκαταλείψει) τον πηγαίνουν σε ένα ερημικό μέρος και τον δένουν. Αρχίζει η ανάκριση.

  Αρχικά αρνείται, αλλά μετά το παραδέχεται.

  Ακούμε τα φοβερά βασανιστήρια στα οποία τους υπέβαλε.

  Κάτι που μου έκανε έκπληξη: είχε σκοπό να πάρει την παρθενιά της νύφης για να πάει στην κόλαση.

  Εγώ ήξερα το αντίθετο.

  Θα ρωτήσω την ΑΙ.

  Θα παραθέσω την ερώτηση και την απάντηση.

  Από την ταινία του Jafar Panahi, it was just an accident. She must first be deflowered, to go straight to hell. She said that if I was a virgin, [when I died] I'd go straight to heaven. Τι ξέρεις για αυτό, είναι όντως έτσι; Είχα διαβάσει ότι στην αρχή της επανάστασης, καταδίκαζαν σε θάνατο νέες κοπέλες, μαθήτριες, και πριν τις εκτελέσουν τις βίαζαν, γιατί λέει μια γυναίκα δεν πρέπει να πεθαίνει παρθένα. Νόμιζα για το καλό της.

  Αυτό που αναφέρεται στην ταινία του Jafar Panahi δεν είναι θρησκευτικό δόγμα του Ισλάμ, αλλά μια διαστρεβλωμένη πρακτική που εμφανίστηκε στο Ιράν στα πρώτα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση (τέλη δεκαετίας ’70 – αρχές ’80).

Συνοπτικά και καθαρά:

1. Δεν υπάρχει στο Ισλάμ κανόνας ότι «η παρθένα πάει στον παράδεισο» ή ότι «πρέπει να αποπαρθενωθεί για να πάει στην κόλαση».
Αυτό δεν υπάρχει ούτε στο Κοράνι ούτε στη θεολογία. Είναι εντελώς αυθαίρετο.

2. Ωστόσο, ιστορικά, αυτό που περιγράφεις συνέβη.
Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες (κρατούμενες, συγγενείς, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων) ότι:

• Νεαρές γυναίκες, ακόμα και μαθήτριες, καταδικάζονταν σε θάνατο για «αντικαθεστωτική δράση».
• Πριν την εκτέλεση, βιάζονταν από δεσμοφύλακες ή “παντρεύονταν” πρόχειρα για μία νύχτα.
• Η δικαιολογία ήταν ακριβώς αυτή: «η παρθένα δεν πρέπει να εκτελεστεί γιατί θα πάει στον παράδεισο».

3. Δεν γινόταν “για το καλό της”.
Αντίθετα:

• Ήταν πράξη ωμής βίας, εξευτελισμού και ελέγχου.
• Χρησιμοποιούσε τη θρησκεία ως πρόσχημα.
• Πολλοί Ιρανοί κληρικοί και διανοούμενοι το έχουν καταδικάσει ως αντι-ισλαμικό έγκλημα.

4. Η τέχνη του Panahi το δείχνει σωστά: ως φρίκη, όχι ως κανόνα.
Ο Panahi (όπως και άλλοι Ιρανοί σκηνοθέτες) δεν λέει «έτσι είναι το Ισλάμ», αλλά:

«έτσι μπορεί να γίνει η εξουσία όταν χρησιμοποιεί τη θρησκεία για να βασανίζει».

  Η παραδοχή του και η «απολογία» του είναι η επιχειρηματολογία ενός φονταμενταλιστή τζιχαντιστή, ενός μέλους του ISIS, δεν χρειάζεται να την επαναλάβουμε.

  Θα σε βοηθήσω να γίνεις μάρτυρας.

  Όμως στο τέλος εκλιπαρεί.

  Θα τον ελευθερώσει.

  Γιατί λέω για σπόιλερ.

  Ο Vahid μεταφέρει στο φορτηγάκι του πράγματα. Καθώς ανεβαίνει τις σκάλες ακούει το τικ τικ του ξυλοπόδαρου. Παγώνει.

  Γιατί έχει έλθει ο ξυλοπόδαρος; Η βικιπαίδεια λέει ότι πιο πριν εμφανίστηκε το αμάξι του, δίπλα στο βαν. Πού να το προσέξω.

  Ήλθε για να τον συλλάβει; Ή για να ευχαριστήσει που πήγαν τη γυναίκα του στο νοσοκομείο;

  Σκόπιμα ο Παναχί το αφήνει αμφίσημο.

  Εγώ πιστεύω το πρώτο.

  Με το να τον αφήσει ελεύθερο ο Vahid δείχνει ο Παναχί το ήθος των αντιισλαμιστών.

  Όσο για το ήθος των βασανιστών, μας αφήνει να υποθέσουμε.

  Βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, έχει 7,6 βαθμολογία.

Wan Guchan και Wan Laiming, Journey to the west: Princess iron fan (1941)

 Wan Guchan και Wan Laiming, Journey to the west: Princess iron fan (1941)  

  Δεν μου αρέσουν τα animation, αλλά όταν πρόκειται για κινέζικο animation, και μάλιστα το πρώτο, ε, θα το δω.

  Είναι μεταφορά ενός επεισοδίου του «Ταξιδιού στη Δύση», ενός από τα τέσσερα κορυφαία κλασικά κινέζικα μυθιστορήματα.

  Και πάλι ο μανιχαϊσμός: οι καλοί και οι κακοί. Ή μάλλον η κακή.

  Η κακή είναι η πριγκίπισσα σιδερένια βεντάλια. Δεν θέλει με τίποτα να δανείσει τη σιδερένια βεντάλια της για να σβήσουν τις φωτιές που ανάβουν συνεχώς στη Δύση. Ο βασιλιάς τον πιθήκων, κλασική φιγούρα στη κινέζικη μυθολογία, αναλαμβάνει να της το πάρει. Αφού δεν θέλει να το δανείσει, θα της το πάρουν με το ζόρι.

  Έχει και συντρόφους σ’ αυτή την προσπάθεια, και πρώτα πρώτα έναν καλόγερο-γουρούνι.

  Θα δούμε σκηνές wuxia, πολεμικές σκηνές.

  Και βέβαια στο τέλος θα τα καταφέρουν.

  Οι κινέζοι είδαν την ταινία σαν μια μεταφορά της σύγκρουσης κινέζων γιαπωνέζων.

  Δεν ξέρω αν με παίρνει να διαβάσω το «Ταξίδι στη Δύση». Πιο εύκολο θα είναι να δω κινηματογραφικές μεταφορές επεισοδίων του.

  6,3 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 7.   

 

Γιάννης και Γιώργος Κολόζης, Ο Γιώργος του Κέδρου (2020)

Γιάννης και Γιώργος Κολόζης, Ο Γιώργος του Κέδρου (2020)

 

  Ένα ταξίδι στον χρόνο μέσα από τη ματιά δύο γενεών κινηματογραφιστών, στο νησί της Δονούσας από τη δεκαετία του ’70 έως σήμερα. Ο Γιώργος Κολόζης πήγε για πρώτη φορά στη Δονούσα το 1972 – δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα ούτε τουρισμός τότε. Μένοντας μόνος στην παραλία του Κέδρου, απέκτησε το όνομα Ο Γιώργος του Κέδρου. Ο θάνατός του το 2009, οδήγησε τον γιο του, τον Γιάννη, να συνεχίσει το έργο του και να επισκέπτεται τακτικά το νησί.

  Δείχνει στους ηλικιωμένους νησιώτες φωτογραφίες τους που είχε τραβήξει ο πατέρας του. Συγκινούνται. Τραβάει και τα δικά του βίντεο. Βλέπουμε μια οικογένεια να βλέπει ένα τέτοιο βίντεο σε ένα tablet.

  Τελικά κάποιοι τόποι αποτελούν μαγικούς προορισμούς. Κάποιοι τον επισκέπτονται μια φορά, και από τότε δεν ξεκολλάνε. Μια φίλη μου με την οικογένειά της κάνουν κάθε χρόνο διακοπές στην Αστυπάλαια. Ο φίλος μου ο Νίκος που έχει ενοικιαζόμενα στην Κέρκυρα, μου λέει ότι κάποιοι έρχονται κάθε χρόνο. Ένα άλλο ζευγάρι φίλων μου πήγαιναν επί χρόνια στη Γαύδο, μένοντας σε σκηνή.

  Συγκινήθηκα βλέποντας αυτό το ντοκιμαντέρ. Μου θύμισε την Κάσο, όπου τοποθετήθηκα πρωτοδιόριστος. Για να ρωτήσω την τεχνητή νοημοσύνη να μου συγκρίνει τα δυο νησιά.

  69,464 km η Κάσος, έναντι 13,75 της Δονούσας. Όμως το μεγαλύτερο μέρος της Κάσου, στα νότια, αποτελείται από βουνά τα οποία είναι σχεδόν απροσπέλαστα.

  Το ντοκιμαντέρ αυτό μπορείτε να το δείτε στο vimeo.

https://vimeo.com/420090812

Maryam Ebrahimi and Nima Sarvestani, No burqas behind bars (2012)

 Maryam Ebrahimi and Nima Sarvestani, No burqas behind bars (2012)

 

  Όσο πιο πολλά διαβάζω, τόσο πιο πολύ φρικιάζω (τροχαίος).

  Για τις γυναίκες στο Ισλάμ, και ειδικά στο Αφγανιστάν.

  Ήλθαν οι αμερικάνοι, ανέτρεψαν το καθεστώς των ταλιμπάν, όμως οι ταλιμπάν είχαν την υποστήριξη του πληθυσμού, και κάποια στιγμή οι αμερικάνοι τα μάζεψαν και έφυγαν.

  Να το ξαναπώ, κάθε λαός έχει το καθεστώς που του αξίζει.

  Επί καθεστώτος Καρζάι, με διωγμένους τους ταλιμπάν, ένας νέος καταδικάστηκε σε θάνατο από ιεροδικείο γιατί μοίραζε φυλλάδια με το κείμενο κάποιου ιρανού για τα δικαιώματα της γυναίκας στο ισλάμ. Τονίζω, επί Καρζάι, με τους ταλιμπάν διωγμένους.

  Έκανα ένα cause στο blog μου ζητώντας την απελευθέρωσή του. Μετά από μήνες ο Καρζάι μετέτρεψε την ποινή του σε ισόβια. Και μετά από μήνες πάλι τον απέλασε. Ελεύθερος μεν, μακριά από την πατρίδα του δε.

  Έχοντας αυτή την ιστορία υπόψη μου η επιστροφή των ταλιμπάν δεν ήταν καθόλου έκπληξη για μένα.

  Έφριξα με αυτά που άκουσα σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ.

  Κατ’ αρχή ας σχολιάσουμε τον τίτλο: οι φυλακισμένες δεν είναι υποχρεωμένες να φοράνε τη μπούρκα. Η συγκεκριμένη φυλακή φιλοξενεί 40 γυναίκες που μένουν σε τέσσερα κελιά, μεγάλα είναι αλήθεια, και μια μεγάλη αυλή. Σε μια άλλη πτέρυγα είναι οι άντρες, κάπου 500.

  Μπορείτε να διαβάσετε τον σύνδεσμο για περισσότερες λεπτομέρειες και ιστορίες γυναικών, εγώ θα γράψω εδώ ότι θυμάμαι.

  Το έσκασε με τον αγαπημένο της. Είχαν σκοπό να την παντρέψουν με έναν που δεν τον ήθελε. Κάποια στιγμή τους έπιασαν και κατέληξαν στη φυλακή και οι δυο.

  Το να το σκάσεις από το σπίτι σου, είτε των γονιών σου είναι αυτό είτε του συζύγου σου, είναι ποινικό αδίκημα.

  Τον αγαπάει. Ελπίζει ότι όταν αποφυλακισθούν θα παντρευτούν.

  Όμως φαίνεται μόνο οι γυναίκες αγαπάνε βαθιά, οι άντρες όχι. Αποφυλακίζονται, αλλά δεν την παίρνει μαζί του. Φεύγει με τους δικούς του. Σε τρεις μήνες παντρεύεται, με τη νύφη που του διάλεξαν οι δικοί του, ενώ η γυναίκα μένει σε ένα καταφύγιο γυναικών.

  Η ζωή της διατρέχει κίνδυνο.

  Πρόσβαλε την τιμή της οικογένειας, ο αδελφός της θα τη σκοτώσει.

  Πολλές εκφράζουν αυτό το φόβο, ότι όταν βγουν έξω θα τις σκοτώσουν. Όπως και να έχει θα υποστούν τα ίδια δεινά, που η αντίδρασή τους σ’ αυτά τις οδήγησε στη φυλακή.

  Στη φυλακή νοιώθουν πιο άνετα. Οι φύλακες είναι σαν μεγάλα αδέλφια τους και οι συγκρατούμενες σαν αδελφές τους. Το ότι καμιά φορά τσακώνονται δεν έχει μεγάλη σημασία. Το ότι οι γυναίκες φύλακες τις εκμεταλλεύονται κάποιες φορές, είναι ένα πρόβλημα που τις κάνει να αγανακτούν.

  Ο διευθυντής της φυλακής φαίνεται ιδιαίτερα φωτισμένος. Είναι καλοπροαίρετος μαζί τους, και σχολιάζει στην κάμερα: Όλα τα κακά προέρχονται από τους γάμους που επιβάλλουν οι γονείς στα παιδιά.

  Ένας φτωχός πατέρας της επέβαλε, ενώ ήταν μόλις 10 χρονών, να παντρευτεί κάποιον μεγαλύτερό της.

  Το είχα ξεχάσει, η πολυγαμία στο Αφγανιστάν καλά κρατεί.

  Είναι δυνατόν να υπάρξει έρωτας στην πολυγαμία;

  Η ζηλιάρα γυναίκα αργά ή γρήγορα θα βρει κάποιον να επενδύσει τα ματαιωμένα ερωτικά της αισθήματα.

  Το σκάει με το γιο του άντρα της.

  Φυλακίζονται και οι δυο.

  Ο άντρας της, που έχει διαπράξει ήδη φόνους και δεν έχω καταλάβει πώς βρίσκεται έξω, την επισκέπτεται, όμως αντί να την παρηγορεί την απειλεί, συχνά την κτυπάει. Η γυναίκα του κρυφακούει, προσπαθεί να πείσει έναν κρατούμενο να σκοτώσει τον γιο του, θα τον ακριβοπληρώσει.

  Το καταγγέλλει στον διευθυντή και αυτός υπόσχεται να κάνει ότι μπορεί για να τον προστατέψει.

  Θυμήθηκα και αυτό. Μια γυναίκα την εγκατέλειψε ο άντρας της. Βρέθηκε στη φυλακή με ένα μωρό, δεν έχει γάλα να το θηλάσει, ούτε χρήματα να αγοράσει σκόνη γάλα, και αναγκάζεται, με σπαραγμό ψυχής, να το πουλήσει.

  Ήξερα ότι αυτό συνέβαινε στην Κίνα. Πουλούσαν τις κόρες τους σε πλουσιόσπιτα για να μην πεθάνουν της πείνας, το είδα και στην ταινία του Feng Xiaogang «Back to 1942» (2012). Και η σύμπτωση, μια καθώς είπαμε είμαι λάτρης των συμπτώσεων. Και οι δυο ταινίες γυρίστηκαν το 2012.

  Ενώ είχα ξεκινήσει να γράφω αυτές τις γραμμές θυμήθηκα τις τρεις προσευχές του Θαλή. -Θεέ μου, σε ευχαριστώ που με έκανες άνθρωπο και όχι ζώο. -Θεέ μου, σε ευχαριστώ που με έκανες έλληνα και όχι βάρβαρο. -Θεέ μου, σε ευχαριστώ που με έκανες άντρα και όχι γυναίκα.

  Και καθώς η συνειρμική μου μνήμη λειτουργεί ακόμα τέλεια, σε αντίθεση με την άλλη, μου ήλθαν στο μυαλό και οι τρεις προσευχές της ψυχής στον «Φτωχούλη του Θεού». -Θεέ μου, μη με αφήσεις ατέντωτο, γιατί θα σαπίσω. -Θεέ μου, μη με παρατεντώσεις, γιατί θα σπάσω. -Θεέ μου, παρατέντωσέ με κι ας σπάσω.

  Εμένα άραγε, που γράφω την εισαγωγή στον ιρανικό κινηματογράφο και την εισαγωγή στον κινέζικο κινηματογράφο, τι με κάνει, με τεντώνει ή με παρατεντώνει;

  Το φαντάστηκα από τα ονόματα, αλλά λέω τώρα να το επιβεβαιώσω.

  Ναι, και οι δυο σκηνοθέτιδες είναι ιρανοσουηδές.

  Δεν το είπαμε, το ντοκιμαντέρ είναι σουηδική παραγωγή.