Peter Weir, Picnic at hanging rock (1975)

Peter Weir, Picnic at hanging rock (1975)

  Εξαιρετική η ταινία «Πικνίκ στον κρεμαστό βράχο» του Πίτερ Γουίαρ που είδαμε χθες στο Σχολείο του Σινεμά (Τσαμαδού 26-28 Εξάρχεια). Παρεμπιπτόντως έχουμε δει και γράψει για το «The Truman Show» που επίσης είδαμε στο Σχολείο του Σινεμά πέρυσι και το «The year of living dangerously», και πριν κάμποσα χρόνια το εξαίσιο «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» που φαντάζομαι θα το έχετε δει όλοι σας. Και για να μην το ξεχάσω, τη Δευτέρα θα προβληθεί στο Σχολείο του Σινεμά η επόμενη ταινία του Peter Weir, «The last wave». Μετά από κάθε προβολή γίνεται συζήτηση.

    Η ταινία είναι μεταφορά ενός μυθιστορήματος που βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός, την εξαφάνιση τριών κοριτσιών και μιας δασκάλας τους στον Κρεμαστό Βράχο στη Μελβούρνη το 1900.

  Σε τρία επίπεδα κινείται η ταινία, για κάθε γούστο.

  Το πρώτο είναι το καθαρά αστυνομικό, με το εγγενές σασπένς. Τα κορίτσια εξαφανίστηκαν, θα βρεθούν;

  Το δεύτερο είναι κοινωνικοϊστορικό. Δείχνει τη ζωή σε ένα βικτωριανό παρθεναγωγείο, με την αυστηρότητα της εποχής. Σε αφήγηση όμως μαθαίνουμε και για τη ζωή σε ένα ορφανοτροφείο, που δεν φαντάζομαι να έχει αλλάξει και πολύ από τότε. Η Σάρα, προκειμένου να μην επιστρέψει σ’ αυτό, αυτοκτονεί.

  Το τρίτο, που νομίζω αυτό ενδιαφέρεται να τονίσει ο Weir, είναι το μεταφυσικό, καθώς τα επεισόδια που παραπέμπουν σ’ αυτό θα μπορούσαν να παραλειφθούν χωρίς να αλλάξει τίποτα το σημαντικό στην πλοκή.

  Τα κορίτσια θα πάνε εκδρομή στον κρεμαστό βράχο. Ανάμεσά τους η Μιράντα. Η Σάρα, με την οποία υπάρχει μια στενή σχέση, ανομολόγητα ομοφυλοφιλική (κάτι αναμενόμενο ανάμεσα σε κορίτσια έγκλειστα σε παρθεναγωγείο), της γράφει ένα περίπου ερωτικό ποίημα και της το διαβάζει την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, την ημέρα της εκδρομής, στην οποία αυτή δεν θα συμμετέχει ως τιμωρημένη. Η Μιράντα της λέει: -Πρέπει να μάθεις να αγαπάς και κάποιον άλλο, εκτός από μένα Σάρα. Δεν θα είμαι εδώ για πολύ ακόμη.

  Αυτή είναι η πρώτη μεταφυσική νύξη. Η δεύτερη είναι όταν τα ρολόγια σταματούν τις 12 η ώρα το μεσημέρι, όταν πια βρίσκονται στο χώρο του πικνίκ. Όταν το αντιλαμβάνονται υποθέτουν ότι θα έχει περάσει ήδη ένα δίωρο.

  Η τρίτη: μια δασκάλα της, ξεφυλλίζοντας ένα βιβλίο και πέφτοντας πάνω στην «Αναδυόμενη Αφροδίτη» σχολιάζει: -Το ξέρω τώρα ότι η Μιράντα είναι ένας άγγελος του Μποτιτσέλι.

  Μεταφορά για την ομορφιά της Μιράντας, όμως με τη λέξη «άγγελος» εγώ αντιλαμβάνομαι ένα εφέ της κυριολεξίας.

  Η τέταρτη: η χοντρούλα, η μόνη που επέστρεψε μη θέλοντας να ακολουθήσει τις άλλες τρεις παρά πέρα στην εξερεύνησή τους, αφηγείται ότι δεν θυμάται τι έγινε. Θυμάται μόνο ότι την ώρα που κατέβαινε τρέχοντας είδε ένα σύννεφο, ένα σύννεφο που ήταν κόκκινο. Και κάτι ακόμη: η δασκάλα τους που έτρεχε ψάχνοντάς τις την ώρα που αυτή κατέβαινε (χάθηκε και αυτή), δεν φορούσε φόρεμα, ήταν μόνο με τα βρακιά της.

  Η πέμπτη: από τις υπόλοιπες τρεις βρέθηκε μία, ζωντανή. Τη βρήκε αναίσθητη ένας νεαρός που είχε εντυπωσιαστεί από την ομορφιά της Μιράντας και όταν έμαθε για την εξαφάνισή τους έτρεξε μήπως τις βρει. Η κοπέλα αυτή δεν θυμόταν απολύτως τίποτα.

  Μήπως ο άγγελος-Μιράντα με τις υπόλοιπες κοπέλες κλήθηκαν από μυστικές δυνάμεις, και με το άσπρο σύννεφο «αναλήφθηκαν στους ουρανούς»; Μήπως πρόκειται ακριβώς για το «Μεταφυσικό σκότος» στο οποίο αναφέρεται ο Βασίλης Ραφαηλίδης στην κριτική του για την ταινία; το οποίο εγώ δεν θα χαρακτήριζα «μεταφυσικό σκότος» αλλά απλά «μεταφυσικό άγνωστο», καθώς η λέξη «σκότος» παραπέμπει στο σκοταδισμό, και ίσως ασυνείδητα να τη χρησιμοποιεί γι’ αυτό ο μαρξιστής Ραφαηλίδης.

  Το ρομάντζο διατρέχει όλα τα κινηματογραφικά είδη, και δεν ήταν δυνατόν να απουσιάζει απ’ αυτή την ταινία, αναφερθήκαμε ήδη σ’ αυτό. Είδαμε το αϊζενσταϊνικό «ιδεολογικό μοντάζ» στα διαδοχικά πλάνα της πανέμορφης Μιράντας και του κύκνου, του κύκνου ως ερωτικού συμβόλου.

  Έλεγα να κάνω ξεχωριστή ανάρτηση, αλλά αποφάσισα να την κολλήσω σαν ουρά. Εννοώ για το ντοκιμαντέρ του Mark Hartley, «A dream within a dream: The making of “Picnic at hanging rock”» (2004)· το οποίο, παρεμπιπτόντως έχει μεγαλύτερη βαθμολογία στο IMDb, 8,4, από την ίδια την ταινία που έχει 7,6.   

  Κατ’ αρχάς να πούμε ότι το να γυριστεί αυτό το ντοκιμαντέρ σημαίνει πως η ταινία είχε μεγάλη απήχηση. Προφανώς αυτό ώθησε τον Μαρκ Χάρτλεϊ να το γυρίσει.

  Εδώ βλέπουμε τους συντελεστές της ταινίας, το σκηνοθέτη, τους ηθοποιούς, τη συγγραφέα, τους τεχνικούς, να μιλάνε για την ταινία αλλά και ο ένας για τον άλλο. 29  χρόνια μετά, βλέπουμε την πανέμορφη Μιράντα (που ο Weir αρχικά την απέρριψε, αλλά μετά από δεκαπέντε μέρες της τηλεφώνησε για να της πει ότι άλλαξε γνώμη) σχεδόν πενηντάρα τώρα, αρκετά καλοστεκούμενη, αλλά και την χοντρούλα που γλίτωσε να είναι εδώ μια πληθωρική θεόχοντρη. Αδυσώπητο το πέρασμα του χρόνου. Μια από τις κοπέλες έχει πεθάνει.

  Παρόλο που η συγγραφέας δεν απάντησε ευθέως αν το βιβλίο της βασίζεται σε πραγματικό γεγονός, είναι σχεδόν βέβαιο ότι πρόκειται για φανταστική ιστορία. Γίνεται συζήτηση για το αμφίσημο τέλος, που εμένα δεν μου φάνηκε καθόλου αμφίσημο. Όμως σαν «ρεαλιστική» ιστορία σίγουρα έχει unhappy end, γεγονός που δεν νομίζω να απόφυγε ο σκηνοθέτης του σήριαλ που παίζεται τώρα, και γι’ αυτό δεν σκοπεύω να το δω.