Andrew Robinson, Ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τη γραμμική Β, η ιστορία του Μάικλ Βέντρις

Andrew Robinson, Ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τη γραμμική Β, η ιστορία του Μάικλ Βέντρις (μετ. Ιωάννης Αρβανίτης), Πατάκης 2004, σελ. 209

  Έχω αρκετά βιβλία αδιάβαστα εδώ στην Κρήτη και προσπαθώ να διαβάσω όσο πιο πολλά μπορώ κάθε φορά που βρίσκομαι στα πάτρια εδάφη, μήπως και τα προλάβω. Μήπως.

  Το έχω ξαναγράψει, οι (αυτο)βιογραφίες είναι αγαπημένο μου είδος, τόσο σε βιβλία όσο και σε ταινίες. Όμως στην κορυφή της λίστας είναι οι συγγραφείς, και στη συνέχεια οι καλλιτέχνες. Παλαιστές, pop singers κ.λπ. δεν με συγκινούν, αν και βλέπω και τέτοιες στο σινεμά, όταν είναι πρώτη προβολή. Για να διαβάσω βιογραφίες τους σε βιβλίο, αποκλείεται.

  Η βιογραφία του Μάικλ Βέντρις είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα ως κρητικό. Είναι ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τη γραμμική Β και απέδειξε ότι η γλώσσα που γράφεται μ’ αυτήν είναι μια πρωτοελληνική, κάπου πεντακόσια χρόνια πριν τον Όμηρο.

  Το έχουν πει διάφοροι, ανάμεσά τους και ο Κόνραντ Λόρεντς, ότι οι ερασιτέχνες είναι πιο επινοητικοί. Και ο Βέντρις ήταν ένας ερασιτέχνης, το επάγγελμά του ήταν αρχιτέκτονας. Ακόμη, οι περισσότερες ανακαλύψεις γίνονται από νέους, καθώς το μυαλό τους, έχοντας νεανική φρεσκάδα, παίρνει περισσότερες στροφές. Ο Βέντρις μόλις είχε πατήσει τα τριάντα όταν ολοκλήρωσε την αποκρυπτογράφηση. Ας θυμηθούμε τον Αϊνστάιν, αλλά και τον κατά το ήμισυ συμπατριώτη μου, γεραπετρίτη, Νίκο Δασκαλάκη, που ήταν μόλις 27 ετών όταν έλυσε τον γρίφο του Νας.

  Να σημειώσουμε εδώ ότι στα τελικά στάδια της αποκρυπτογράφησης βοηθήθηκε από τον κλασσικό φιλόλογο Τζων Τσάντγουικ, και δικαίως μοιράζεται μαζί του τη δόξα.

  Ενδιαφέρον έχει ότι νόμιζε μέχρι και τα τελευταία στάδια της έρευνάς του πως η γλώσσα στην οποία ήταν γραμμένες οι πινακίδες της Κνωσού και της Πύλου αποκλειόταν να είναι ελληνική. Πίστευε ότι ήταν συγγενική της γλώσσας των Ετρούσκων. Και ο Έβανς πιο πριν πίστευε ότι η γλώσσα είναι γηγενής, μινωική, και σε καμιά περίπτωση η ελληνική. Τελικά για ένα νέο είναι εύκολο να αποβάλει τις προκαταλήψεις του, ενώ για τους μεγαλύτερους αυτό είναι πιο δύσκολο. Είναι πιο εύκολο για ένα νέο να πει «έκανα λάθος» από ό,τι ένας ηλικιωμένος, που μια ζωή πίστευε σ’ αυτό το λάθος.

  Ο τραγικός του θάνατος (σφηνώθηκε πάνω σε μια νταλίκα, όπως και ο φίλος ο Ανέστης) συνέβη όταν ήταν μόλις 34 χρόνων, τέσσερα χρόνια μετά την αποκρυπτογράφηση, χωρίς να προλάβει να δει εκδομένο το βιβλίο όπου εκτίθεται όλο το ιστορικό της, και το οποίο συνυπογράφει με τον Τσάντγουικ.

  Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα παράρτημα για την ελληνική έκδοση, του δρ. Χ.Ε. Μαραβέλια, ένα βιογραφικό του Κώστα Δ. Κτιστόπουλου, του μόνου έλληνα που συνεργάστηκε με τον Βέντρις στην αποκρυπτογράφηση. Ο Βέντρις επικοινωνούσε και με άλλα άτομα που ασχολιόντουσαν με την αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β, σημαντικότεροι από τους οποίους υπήρξαν ο Έμμετ Μπέννετ και η Άλις Κόμπερ η οποία πέθανε νωρίς από καρκίνο, πριν προφτάσει να δει την αποκρυπτογράφηση.

  Και τώρα δυο αποσπάσματα. Και πρώτα πρώτα μια προσωπογράφηση.

  «Σχεδόν όλοι όσοι τον γνώρισαν, σημείωναν την άνεση και τη γοητεία της συντροφιάς του, αλλά μπορούσε να είναι και εξαιρετικά απόμακρος και λιγομίλητος· ήταν ένα φαινόμενο γλωσσομάθειας, που μπορούσε να υπερηφανευτεί ότι μιλούσε τις περισσότερες από τις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες» (σελ. 18).

  Εγώ δεν τις μιλάω όλες όσες ξέρω, οκτώ τον αριθμό. Τα πορτογαλικά για παράδειγμα δεν τα μίλησα ποτέ, όμως τα διαβάζω αρκετά καλά, σε σχέση με τον χρόνο που έχω αφιερώσει γι’ αυτά. Εξάλλου τις έμαθα για να τις διαβάζω κυρίως.