Satyajit Rey, Ο ανίκητος (Aparajito, 1956)

Satyajit Rey, Ο ανίκητος  (Aparajito, 1956)

 

  Από σήμερα στους κινηματογράφους, σε επανέκδοση.

  Ο «Ανίκητος» είναι το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Apu του Satyajit Rey, του οποίου το πρώτο μέρος, «Το τραγούδι του δρόμου», προβλήθηκε την προηγούμενη βδομάδα. Έχουμε βάσιμες υποψίες ότι την επόμενη βδομάδα θα προβληθεί και το τρίτο μέρος.

  Η οικογένεια, μετά το θάνατο της κόρης, εγκαθίσταται στην πόλι. Ο πατέρας είναι ιερέας. Πάλι τα βγάζουν πέρα δύσκολα.

  Αρπάζει κρύο, πεθαίνει. Η μητέρα με το γιο εγκαθίστανται σε ένα χωριό με τη βοήθεια ενός θείου. Ο μικρός Apu μαθητεύει σαν διάκος. Βγάζει κάποια χρήματα.

  Ζητάει από τη μητέρα του να πάει σχολείο. Χρειάζονται όμως λίγα χρήματα. Θα του τα δώσει.

  Αριστεύει. Ενθαρρύνεται από τους καθηγητές του να ακολουθήσει ανώτερες σπουδές στην Καλκούτα. Θέλει να σπουδάσει θετικές επιστήμες. Βέβαια χωρίς την υποτροφία που κερδίζει αυτό θα ήταν αδύνατο. Δουλεύει επίσης σε ένα τυπογραφείο.

  Και ένα πραγματολογικό στοιχείο: Διδάσκονται μήπως στην Ινδία οι πρωτοετείς στις θετικές επιστήμες και λογοτεχνία; Βλέπουμε τον καθηγητή να τους διδάσκει τι είναι μετωνυμία και τι συνεκδοχή, όμως τον Apu, κουρασμένος καθώς είναι από τη δουλειά στο τυπογραφείο, τον παίρνει ο ύπνος. Ο καθηγητής τον διώχνει από το μάθημα μαζί με έναν άλλο φοιτητή με τον οποίο γίνονται φίλοι.

  Τα θέματα της ταινίας είναι δύο: Η λαχτάρα του Apu να σπουδάσει (ο ανίκητος) και η θλίψη της μάνας που ο γιος της βρίσκεται μακριά της.

  Είναι άρρωστη αλλά δεν του το λέει για να μη διαταράξει τις σπουδές του. Η προσήμανση είναι δεδομένη.

  Το εκφραστικότατο πρόσωπο της Karuna Banerjee (πιθανότατα σύζυγος του Kanu Banerjee που ερμηνεύει το ρόλο του πατέρα, θα μπορούσε να μας δώσει κάποια πληροφορία η βικιπαίδεια) που εκφράζει μια αποφασιστικότητα αλλά και μια θλίψη που ο γιος της δεν είναι κοντά της, είναι όλη η ταινία. Η κάμερα όμως δεν την παίρνει gros plan αλλά μεσαία πλάνα, δείχνοντας έτσι και τη σωματική έκφραση του πόνου της.

  Μου θύμισε τη μητέρα μου. Όταν είσαι νέος αυτά τα πράγματα δεν τα καταλαβαίνεις, τα καταλαβαίνεις όταν μεγαλώσεις και γίνεις κι εσύ γονιός. Μου είπε μια φορά, τότε που ήμουν φοιτητής, ότι πολλές φορές τη νύχτα κοίταζε το άδειο κρεβάτι μου και έκλαιγε. Βλέποντας τώρα την Karuna Banerjee συνειδητοποιώ πόσο μεγάλος πρέπει να ήταν και ο δικός της πόνος.

  Η ταινία αυτή, σε ένα μεγάλο μέρος της, μου θύμιζε το «Ένα απλό γεγονός» του Ιρανού Sohrab Shahid Saless. Και εκεί βλέπουμε ένα γιο να πηγαινοέρχεται στο σχολείο, με μια άρρωστη μητέρα να τον περιμένει πίσω στο σπίτι.

  Η ταινία θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι ο Saless την είχε υπόψη του.