Το «Άλογο του Τορίνο» του Μπέλα Ταρ μου άρεσε πάρα πολύ, έτσι όταν έμαθα περισσότερα γι’ αυτόν από το ντοκιμαντέρ «Η ιστορία του κινηματογράφου: μια οδύσσεια» (προλαβαίνετε να το δείτε, θα είναι αναρτημένο στην πλατφόρμα του ertflix μέχρι τέλος του μηνός) αποφάσισα να τον δω πακέτο. Ξεκίνησα λοιπόν με την πρώτη του ταινία, την «Οικογενειακή εστία».
Τα πρώτα 24 λεπτά με άφησαν αμήχανο. Βλέπουμε μια οικογένεια να συζητάει, συχνά με ένταση, υπάρχουν προβλήματα. Μόλις γύρισε ο γιος από το στρατό. Εδώ και χρόνια μένει μαζί με τη γυναίκα του και την κορούλα τους στο σπίτι των γονιών του. Είναι εννιά άτομα, δεν χωράνε. Πρέπει οπωσδήποτε να βρουν σπίτι, να φύγουν.
Έτσι θα πάει όλη η ταινία; Αναρωτήθηκα.
Και βλέπουμε στη συνέχεια ένα κομβικό επεισόδιο.
Φιλοξενούν μια κοπέλα. Δεν γίνεται όμως να συνεχίσουν τη φιλοξενία. Πρέπει να φύγει. Καληνυχτά. Θα μείνει σε hostel. -Θα φύγουμε και μεις να πάμε λίγο στην παμπ, λένε οι δυο γιοί, αυτός που απολύθηκε από το στρατό και ο άλλος. Βγαίνουν και οι τρεις μαζί έξω.
Θα την στριμώξουν σε μια γωνιά και θα τη βιάσουν, παρά τις διαμαρτυρίες της. -Μη φωνάζεις γιατί θα μαζευτούν κι άλλοι, της λένε.
Λίγο αργότερα τους βλέπουμε και τους τρεις στην παμπ.
Η ταινία είναι ρεαλιστική, όχι όμως σοσιαλιστικά ρεαλιστική. Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός υπαγορεύει την ύπαρξη ενός θετικού ήρωα, ο οποίος αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
Δεν θα βρούμε κανέναν τέτοιο.
Η αρνητική πλευρά του καθενός θα αποκαλυφθεί σταδιακά.
Μετά τους δυο γιους έχουμε τη γυναίκα του φαντάρου. Όταν ο άντρας της ήταν στο στρατό, συχνά ξενοκοιμόταν, βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες. Όσο για τον πατέρα που κατηγορεί τη νύφη του, έχει κι αυτός την γκόμενά του. Ο γιος που μόλις απολύθηκε, μαθαίνουμε, το είχε ρίξει στο ποτό πριν στρατευθεί. Όσο για τον άλλο, είναι ένας ανεπρόκοπος.
Το φόντο της ιστορίας είναι το στεγαστικό πρόβλημα, που φαίνεται ήταν ιδιαίτερα οξυμμένο. Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρουν σπίτι πριν περάσουν δυο χρόνια, λέει ο αρμόδιος υπάλληλος στη γυναίκα.
Όταν ο πεθερός της τη διώχνει από το σπίτι κατηγορώντας την ως πόρνη, θα βρεθεί σε δεινή κατάσταση. Τι θα γίνει, θα κοιμάται στους δρόμους με την κόρη της;
Υπάρχουν άδεια σπίτια που όμως δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να στεγασθεί οικογένεια. Το κράτος, αντί να τα επισκευάσει, τα κλειδώνει. Η γυναίκα θα σπάσει το λουκέτο ενός τέτοιου σπιτιού. Όμως θα κλέψουν την πόρτα. Θα αμπαρώσει την εσωτερική πόρτα ενός δωματίου και θα βγαίνει από το παράθυρο.
Να της δώσουν ένα σπίτι να μένει, δεν την νοιάζει να κοιμάται και στο πάτωμα.
Αγαπάει τον άντρα της, και αυτός επίσης την αγαπάει. Πιστεύει ότι αν καταφέρει να βρει σπίτι θα ξαναγυρίσει κοντά του.
Θα τα καταφέρει;
Ο Μπέλα Ταρ δεν μας αφηγείται μια ιστορία, απλά εικονογραφεί μια κατάσταση δίνοντάς μας κάποια επεισόδια. Μου θύμισε το «Κόσμος σε έκσταση» του βραζιλιάνου Glauber Rocha.
Υφολογικά, η ταινία μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη.
Στο πρώτο μέρος που είναι το επεισόδιο που αναφέραμε, τα πλάνα είναι πολυπρόσωπα, με την hand-held κάμερα να κινείται νευρικά εστιάζοντας από το ένα πρόσωπο στο άλλο, σαν περίεργος θεατής. Στη συνέχεια τα πλάνα είναι ολιγοπρόσωπα: Η σκηνή του βιασμού, η γυναίκα που παρακαλάει τον αρμόδιο υπάλληλο για κατοικία (ένα δωμάτιο με κουζίνα της αρκεί), ο πεθερός που προσπαθεί να πείσει τον γιο του να παρατήσει αυτή την τσούλα. Στη συνέχεια έχουμε διαλογικούς μονολόγους, αρκετά εκτενείς, με τους δυο τελευταίους να μην βλέπουμε καν το πρόσωπο του άγνωστου συνομιλητή-καλύτερα του αποδέκτη της εξομολόγησης. Η γυναίκα αρχικά, ο άντρας στη συνέχεια, εκφράζουν τα παράπονά τους και τη θλίψη τους. Η κάμερα τους παίρνει σε γκρο πλαν, για να δούμε την έκφραση των προσώπων τους που υπογραμμίζει τα λόγια τους, όπως στον Μπέργκμαν.
Ανθρώπινα, πολύ ανθρώπινα, όπως θα έλεγε και ο Νίτσε;
Δεν είμαι καθόλου σίγουρος.
Δεν βιάζει κάθε φαντάρος όταν απολύεται από το στρατό, ούτε ξενοκοιμάται κάθε γυναίκα που ο άντρας της υπηρετεί φαντάρος.
Διαβάζω στη βικιπαίδεια για την επόμενη ταινία του που έχει τίτλο «Ο ξένος»: Béla Tarr made his name in Hungary for a series of thematically-linked, discursively-inflected dramas of domestic conflict and antagonism that observe at close quarters the progressive disintegration of a family unit».
Οικιακές συγκρούσεις και ανταγωνισμούς, προοδευτική διάλυση της οικογένειας, αυτά θα δούμε λοιπόν στις αμέσως επόμενες ταινίες του. Αλλά φαίνεται ότι αυτή είναι η θεματική εμμονή του Μπέλα Ταρ, όπως η εγγενής κακία των ανθρώπων είναι η θεματική εμμονή του ουκρανού Σεργκέι Λοζνίτσα, τον οποίο είδα επίσης πακέτο.
Posts
No comments:
Post a Comment