Γκρεγκ Τάλλας, Το ξυπόλυτο τάγμα (1953)

Γκρεγκ Τάλλας, Το ξυπόλυτο τάγμα (1953)

 

  Στην ανάρτησή μου για το «Τοπίο στην ομίχλη» (1988) του Αγγελόπουλου έγραψα:

  «Δεν είναι περιττό να πω ότι συνειρμικά μου ήλθε στο μυαλό η «Σιωπή» (1997) του Μοχσέν Μαχμαλμπάφ, όπου και εκεί οι δυο κεντρικοί ήρωες είναι ένα κορίτσι και το μικρό του αδελφάκι. Είπαμε, οι ιρανοί ανέπτυξαν τον «κινηματογράφο για παιδιά», για ποιους λόγους έχουμε γράψει αλλού, ενώ δεν θυμάμαι να έχω δει ανάλογη ελληνική ταινία.  

  Βλέποντας τον «Λούστρο παπουτσιών» (1946) του Βιτόριο ντε Σίκα (θα αναρτήσω την Πέμπτη που θα προβληθεί) θυμήθηκα το «Ξυπόλυτο τάγμα» του Γκρεγκ Τάλλας, όπου οι κεντρικοί ήρωες είναι παιδιά. Την ταινία την είχα δει πολύ παλιά και μου άρεσε, και είπα, ευκαιρία είναι να την ξαναδώ.

  Ένα μεγάλο κορίτσι και ένα μικρό αγόρι είναι οι κεντρικοί ήρωες στην ταινία του Αγγελόπουλου και του Μαχμαλμπάφ. Ένα μικρό και ένα μεγάλο αγόρι είναι οι κεντρικοί ήρωες στην ταινία του Σίκα, ενώ υπάρχει και ένα μικρό κοριτσάκι, σαν γκεστ-σταρ. Και στο «Ξυπόλυτο τάγμα» (και στις δυο ταινίες η πλοκή διαδραματίζεται στην κατοχή) βλέπουμε ένα αγοράκι να φροντίζει τη μικρή αδελφούλα του που πεινάει. Θα σωθούν μπαίνοντας στο «ξυπόλυτο τάγμα», ένα τσούρμο παιδιών, άστεγα και ορφανά τα περισσότερα, που κλέβουν τους γερμανούς και τους μαυραγορίτες για να ζήσουν.

  Με το ξυπόλυτο τάγμα βλέπουμε σκηνές πείνας που διαδραματίστηκαν στην κατοχή. Σύγχρονοι Ρομπέν των δασών, μοιράζουν τα κλεμμένα στους γείτονες που λιμοκτονούν. Συχνά τα κατσαρολάκια τους μένουν άδεια, το φαγητό τελειώνει στα συσσίτια πριν έλθει η σειρά τους.

  Δίπλα στην ιστορία του ξυπόλυτου τάγματος έχουμε και τρεις άλλες ιστορίες, μετωνυμικές  για την κατοχή (Ο Ρόμαν Γιάκομπσον είχε πει ότι η πεζογραφία είναι μια μετωνυμία της πραγματικότητα – εγώ θα έλεγα κάθε αφήγησης- και η λυρική ποίηση μια μεταφορά. Μπορούμε να πούμε επίσης ότι η πεζογραφία και ο κινηματογράφος, είναι μια «φέτα ζωής» όπως έλεγε ο Ζολά για το θέατρο. Εδώ έχουμε μια φέτα της κατοχικής ζωής, στα πιο τυπικά χαρακτηριστικά της): ο μαυραγορίτης συνεργάτης των γερμανών που το ξυπόλυτο τάγμα του κλέβει τους τενεκέδες το λάδι που προορίζονταν για τους γερμανούς, τον αμερικανό που έπρεπε να τον φυγαδεύσουν στη Μέση Ανατολή (Νομίζω ότι φυγάδευαν εγγλέζους, σεναριακό λάθος, οι αμερικάνοι δεν πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα παρά μετά την απελευθέρωση), και η διερμηνέας των γερμανών που στην πραγματικότητα είναι στην αντίσταση. Όταν ανακαλυφθεί θα το πληρώσει με τη ζωή της.

  Εξαιρετική ταινία, με πολύ σασπένς.

  Και να μην ξεχνάμε βέβαια και τη μουσική του Μίκη, που πολύ ανεβάζει την ταινία.