Μάρω Βαμβουνάκη, Του νεκρού αδελφού

Μάρω Βαμβουνάκη, Του νεκρού αδελφού.

Κρητικά Επίκαιρα, Φλεβάρης 1994

"Μάνα με τους εννιά σου γιους, και με τη μια σου κόρη
στα σκοτεινά την έλουζε, στ' άφεγγα τη χτενίζει
στ' άστρα και στον αυγερινό ήπλεκε τα μαλλιά της".
Το "Τραγούδι του νεκρού αδελφού" ήταν ένα από τα τραγούδια
που ηχογράφησα τη μάνα μου να μου απαγγέλει, τα χριστούγεννα
του 1978,ένα χρόνο ακριβώς πριν πεθάνει. Το είχα ακούσει
πολλές φορές από το στόμα της, και με συνόδευαν πάντα οι
παιδικές εικόνες της φαντασίας μου με τις οποίες το είχα
ντύσει, όταν μου το πρωτοαπάγγειλε .
Τώρα οι εικόνες αυτές πλουτίσθηκαν και από τις θεατρικές
εικόνες της παράστασης του Δημοτικού Θιάσου του Μοσχάτου, σε
μια εμπλουτισμένη μεταγραφή του τραγουδιού από τη Μάρω
Βαμβουνάκη, η οποία, πέρα από το δικό της λόγο, παρεμβάλλει και
άλλα δημοτικά τραγούδια, σε μια καταπληκτική πρεμιέρα που
καταχειροκροτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου (Κοίτα να δεις, γράφω τώρα
που το διορθώνω για την ιστοσελίδα, είναι η μέρα των γενεθλίων μου
και δεν το ανέφερα). Γιατί, πέρα από την ποιότητα του λόγου του
δημοτικού τραγουδιού και της Μάρως, υπήρξε και η καταπληκτική
σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζάκη, οι εξαίσιες χορογραφίες της
Τέτας Κόλλια, τα πολύ όμορφα σκηνικά και τα κοστούμια της Έρσης
Δρίνη, η καταπληκτική μουσική που επέλεξαν οι Μαίρη Λυριτζή και
Σωτήρης Καραμπεσίνης (τα Κρητικά κομμάτια ήσαν απίθανα) και γενικά η εξαιρετική επιμέλεια όλων των συντελεστών της παράστασης.
Ήταν μια παράσταση πρωτότυπη, γεμάτη μουσική και όρχηση, όπου
το λυρικό σκέλος διεκδίκησε ξανά το μερίδιό του, μερίδιο που
είχε στην αρχαία τραγωδία και εξοβελίστηκε στο σύγχρονο
δράμα, που μας θύμισε το καταπληκτικό ανέβασμα, μια μουσική και
ορχηστική πανδαισία, του "Κασπάρ" του Πέτερ Χάντκε που είδαμε
πέρυσι πάλι από τον Σωτήρη Χατζάκη και την Σοφία Κακαρελίδου.
Η Μάρω παθιάζεται με τις σκοτεινές τραγωδίες του δημοτικού
τραγουδιού, με τα βαθειά συναισθήματα που χαρακτηρίζουν τους
ήρωές του, η συγγραφέας αυτή που εικονογραφεί το αδιέξοδο των
σημερινών διαπροσωπικών σχέσεων και την τραγωδία της
καθημερινής ματαίωσης. Και ενώ στα "Κλειστά μάτια" έφτιαξε μια
δική της ιστορία βασισμένη σε ένα δημοτικό της Καρπάθου, το
οποίο παρεμβάλει με την τεχνική του mise en abyme (αντικατροπτική
ιστορία), εδώ αφήνει το ίδιο το δημοτικό τραγούδι να κυριαρχήσει,
παρεμβάλλοντας απλώς το δικό της σχόλιο και την ερμηνεία του. Στα
"Κλειστά μάτια" ο νέος ερωτεύεται παθιασμένα μια νεκρή. Εδώ, στην
εκδοχή της Βαμβουνάκης, ο Κωνσταντής ερωτεύεται την αδελφή του, και
για να πνίξει το ανεπίτρεπτο αίσθημα, ματαιωμένο λόγω της
αιμομικτικής φύσης του, πείθει τη μάνα να παντρέψουνε την
αδελφή στα ξένα όταν της έρχεται η προξενιά. Και όταν
πεθαίνουν τα αγόρια της και η μάνα καταριέται τον Κωνσταντή
που στάθηκε η αιτία να δώσουν την Αρετή στα ξένα, θα σηκωθεί
από το μνήμα του και θα πάει να της την φέρει.
Αλήθεια, γιατί η μάνα δεν ευχαριστήθηκε που η Αρετή, μια και
ήταν στα ξένα, γλύτωσε το θανατικό που βρήκε τα αδέλφια της;
Ανόητη ερώτηση, απ' αυτές που κάνουν συνήθως οι φιλόλογοι
(όπως π.χ. αυτή που άκουσα πρόσφατα σε κάποιο σεμινάριο,
γιατί ο Οιδίπους αφέθηκε να σκοτώσει έναν άντρα μεγαλύτερό
του και να παντρευτεί μια μεγαλύτερή του γυναίκα, ενώ ήξερε
τον χρησμό;). Φιλόλογος και εγώ έκανα την παραπάνω σκέψη, και
την πετάω στην περιφρόνησή σας.
Αλήθεια σας λέω, θα χάσετε αν χάσετε την παράσταση αυτή.