Αλέκος Αλεξανδράκης, Συνοικία το όνειρο (1961)

Αλέκος Αλεξανδράκης, Συνοικία το όνειρο (1961)

  Αν μεταφράζαμε στα αγγλικά το «Συνοικία το όνειρο» θα έπρεπε να το μεταφράσουμε με «Neighborhood dream». Ναι, είναι μια εκφυλισμένη εκδοχή του American dream.

  Ο Αλέκος και η Αλίκη ζουν στη φτωχογειτονιά με τα σπίτια τα χαμηλά. Ονειρεύονται να ξεφύγουν από τη φτώχεια που τους δέρνει, από τη μιζέρια της γειτονιάς και της οικογένειας. Ο Αλέκος, μικροκομπιναδόρος, μόλις έχει βγει από τη φυλακή. Η Αλίκη τα έχει με τον πλούσιο που θα την πάρει μαζί του στην Ιταλία.

  Ο Αλέκος μαθαίνει από ένα γείτονα για τη γριά που έχει λίρες κάτω από το στρώμα της, ο οποίος μάλιστα είχε προσπαθήσει να την ληστέψει, όμως ο σκύλος της στάθηκε αληθινός κέρβερος. Ο Αλέκος μαθαίνει ποιο είναι το σπίτι της γριάς και σχεδιάζει τη ληστεία. Ο Μάνος θα συμμετάσχει, εντελώς απρόθυμα.

  Πριν όμως επιχειρήσουν τη ληστεία ο Αλέκος κάνει μια ακόμη κομπίνα, μια εξαπάτηση. Θα πείσει ένα γείτονα να του δώσει το χρυσό βραχιόλι της γυναίκας του που το φύλασσαν για να αγοράσουν ένα οικοπεδάκι στην κορυφή του βουνού, με τον καθαρό αέρα, καλό για την υγεία της, με την υπόσχεση ότι τα λεφτά που θα πάρει από το βραχιόλι θα αυγατίσουν στα χέρια του. Έχει σίγουρο προμηθευτή με λαθραία, θα οικονομηθούν καλά.

  Κανένας προμηθευτής δεν υπήρχε. Τα λεφτά ο Αλέκος θα τα φάει στα μπουζούκια. Συγχωρητέος, ο μπουζουκτσής είναι ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, που τον ακούμε να τραγουδάει το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά» (το βιντεοκλίπ από την ταινία).

  Και τι θα γίνει με τη ληστεία;

  Αφού εξουδετερώσουν το σκύλο, όχι σκοτώνοντάς τον όμως, θα μπουν στο σπίτι της γριάς. Εκεί θα τη βρουν να προσπαθεί αγωνιωδώς να πιάσει ένα μπουκαλάκι από το κομοδίνο δίπλα. Θα πλησιάσει, θα πάρει το μπουκαλάκι και θα της το δώσει. Ο Κατράκης θα ρίξει στο ποτήρι το νερό που είναι δίπλα τις σταγόνες και θα της το βάλει στο στόμα, να το πιει σιγά σιγά. Τη ρωτάνε, σωστά μάντεψαν, έχει πρόβλημα καρδιάς. Ο Αλέκος τρέχει να φωνάξει γιατρό. Ο Μάνος της κάνει μασάζ στο χέρι της. Συνέρχεται σιγά σιγά. Χαμογελάει. -Έτσι μπράβο, χαμογέλασε γιαγιά.

  Έρχεται ο Αλέκος, ο γιατρός θα έλθει σε λίγο, λέει.

  Η γιαγιά κάποια στιγμή κοιτάζει έκπληκτη. Καταλαβαίνει για τι πρόκειται. Βάζει το χέρι κάτω από το στρώμα της και αρπάζει το σακουλάκι με τις λίρες. Της πέφτει από το χέρι στο πάτωμα. Ο Μάνος το σηκώνει. Ανταλλάζουν ματιές με τον Αλέκο. Της το αφήνουν και φεύγουν. Στην πόρτα συναντούν τον γιατρό.

  Ο «κακός» που όμως κατά βάθος έχει καλή καρδιά είναι κινηματογραφικός ήρωας που συναντάμε συχνά. Στην περίπτωση αυτή ο Αλέκος είναι σαν μια καθυστερημένη, ελληνοποιημένη εκδοχή του Ζυλιέν Σορέλ και κάποιων ηρώων του Μπαλζάκ που δεν θυμάμαι το όνομά τους, οι οποίοι αγωνίζονται επίσης να ανέλθουν κοινωνικά.

  Και η Γεωργούλη;

  Αφού την πουλήσει ο πλούσιος φίλος της θα προσγειωθεί στην πραγματικότητα και θα ενδώσει στο φλερτ του φτωχού Αλέκου, ο οποίος είναι ακόμη άντρας της (παντρεύτηκαν το 1956 και χώρισαν τον 1965).

  Ελληνικός νεορεαλισμός είναι η ταινία, βραβευμένη στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Όμως δεν έχει το unhappy end του ιταλικού νεορεαλισμού, που είναι ο λόγος για τον οποίο δεν αρέσει στον Αλμπέρτο Μοράβια (Αντιγράφω το απόσπασμα: «Όταν λέω ότι ένα νεορεαλιστικό έργο δεν είναι υγιές, εννοώ ότι δεν είναι ένα έργο που δίνει στους ανθρώπους κουράγιο για να ζουν, που αυξάνει την αυτοπεποίθησή τους για τη ζωή. Το νεορεαλιστικό έργο είναι καταθλιπτικό, απαισιόδοξο, ζοφερό».

  Παρά το καταθλιπτικό αίσθημα που δημιουργεί η φτωχογειτονιά, που ίσως είναι λίγο καλύτερη από τις φαβέλες της Βραζιλίας (δεν φανταζόμουν ποτέ ότι υπήρχαν γειτονιές με τέτοια αθλιότητα), παρά την αυτοκτονία του εξαπατηθέντος με το βραχιόλι, το έργο έχει happy end. Η τελευταία σκηνή είναι από τις πιο ωραίες της ταινίας. Ο Αλέκος βοηθάει έναν πιτσιρικά να πετάξει τον αετό του. Μετά, χεράκι χεράκι με την Αλίκη αποχωρούν, σε ένα μεγάλο πλάνο με αυτούς να χάνονται σιγά σιγά στον ορίζοντα ενώ ο αετός πετάει ψηλά, σαν σύμβολο ελπίδας για μια καλύτερη ζωή.

  Αριστερός ο Αλεξανδράκης, τράβηξε τα πάνδεινα από την αστυνομία γι’ αυτή του την ταινία. Εμπόδιζαν τα γυρίσματα προσπαθώντας να αποθαρρύνουν τους κατοίκους να συμμετέχουν, ενώ η λογοκρισία τού την πετσόκοψε άγρια. Παρ’ όλα αυτά πήρε το βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

  Ζεν πρεμιέρ και εξαιρετικός ηθοποιός ο Αλέκος Αλεξανδράκης, είναι η ελληνική εκδοχή του Υβ Μοντάν. Οι αλλεπάλληλοι γάμοι του ίσως δείχνουν ότι δεν κατάφερε να βρει μια Σιμόν Σινιορέ.