Andrei Tarkovski, Αντρέι Ρουμπλιόφ (Андрей Рублёв, 1972)

Andrei Tarkovski, Αντρέι Ρουμπλιόφ (Андрей Рублёв, 1972)

 

  Με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Αντρέι Ταρκόφσκι: Σινεμά σαν προσευχή» που παίζεται από την Πέμπτη που μας πέρασε στους κινηματογράφους.  

  Στη βικιπαίδεια διαβάζω ότι το έργο βασίζεται χαλαρά στη ζωή του Αντρέι Ρουμπλιόφ, ενός Ρώσου εικονογράφου του 15^ου αιώνα.

  Μα φυσικά.

  Ο Ταρκόφσκι δεν είχε σαν στόχο να μας δώσει τη βιογραφία του, αλλά χρησιμοποιώντας τον σαν αφηγηματικό μίτο να μας δώσει εικόνες της μεσαιωνικής Ρωσίας.

  Ποιες είναι αυτές οι εικόνες;

  Ο γελωτοποιός, που όλοι διασκεδάζουν μαζί του με τα αστεία του, που συχνά είναι καυστικά και στρέφονται εναντίον της εξουσίας και της εκκλησίας. Βρίσκεται σε συνεχή διωγμό.

  Τα υπολείμματα των ειδωλολατρών.

  Διώκονται απηνώς. Ο Ρουμπλιόφ τους συναντάει σε ένα δάσος να επιδίδονται σε παγανιστικές τελετές, να γυμνώνονται και να κάνουν σεξ.

  Αντιγράφω από την κριτική που έκανα για το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη «Η γυναίκα της όγδοης ημέρας»:

  «Μας αφηγείται για το όραμα που είδε όταν ήταν παιδί, της Μαριγιάς της τουρκάλας, που μαζί με τον άντρα της ανήκαν στην αίρεση του μπεχτατσισμού, τα μέλη της οποίας, κατά τη διάρκεια των συναντήσεών τους προέβαιναν σε τελετουργικό σεξ με εναλλαγές συντρόφων. Τα παιδιά που γεννιόνταν μετά από αυτές τις συνευρέσεις ήταν ευλογημένα, παιδιά της αγάπης. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μια εκτεταμένη σύγκριση χριστιανισμού και ισλαμισμού».

  Δεν νομίζω να με απατά η μνήμη μου, διάβασα ότι ένα ανάλογο τελετουργικό γίνεται κάπου στη βόρεια Ελλάδα, δεν θυμάμαι ακριβώς πού. Αν ήξερα πού βρίσκεται το βιβλίο θα μπορούσα να σας παραθέσω περισσότερες πληροφορίες και κάποιο πιο σχετικό απόσπασμα.

    Η εμμονή με τη θρησκεία, οι δραματοποιήσεις της σταύρωσης και οι θεολογικές συζητήσεις. Ακούμε συχνά αποσπάσματα από τη Βίβλο.

  «Δεν μπορεί να αμάρτησε η γυναίκα μόνο και μόνο γιατί δεν φορούσε τη μαντήλα».

  Άντε τώρα να το πεις αυτό στους μουσουλμάνους.

  Οι δυναστικές διαμάχες και ίντριγκες.

  Ο αδελφός με τη βοήθεια ενός τατάρου αρχηγού θα καταλάβει την πόλη και θα σκοτώσει όσους δεν πρόλαβαν να το σκάσουν. Κάποιοι πίστευαν ότι αν κατέφευγαν στην εκκλησία θα τους προστάτευε η χάρη της.

  Υπερβολικό, ούτε ο θρησκευόμενος Ταρκόφσκι δεν θα πίστευε κάτι τέτοιο. Μπουκάρουν οι τάταροι στη εκκλησία αφού έσπασαν, μετά από πολλές προσπάθειες, την πόρτα, και τους κατασφάζουν όλους. Οι μόνοι που γλίτωσαν ήταν μια τρελή (άλλο μεσαιωνικό πρόσωπο, ο σαλός του θεού που θεωρείται ιερός και αμαρτάνεις αν τον πειράξεις) και ο Ρουμπλιόφ, αφού σκότωσε τον τάταρο που πήγαινε να τη βιάσει.

  Η αυτοτιμωρία της σιωπής. Την επιβάλλει ο Ρουμπλιόφ στον εαυτό του επειδή σκότωσε άνθρωπο.

  Ας το γράψω εδώ το ανέκδοτο.

  Το αντρόγυνο έχει τσακωθεί, δεν μιλιούνται μεταξύ τους. Το βράδυ ο άνδρας δίνει ένα σημείωμα στη γυναίκα του όπου της γράφει: Ξύπνα με στις οκτώ. Ξυπνάει την άλλη μέρα στις δέκα και βρίσκει ένα σημείωμα δίπλα στο κομοδίνο του: Είναι οκτώ, ξύπνα.

    Τέλος, μια συνηθισμένη τιμωρία ήταν η τύφλωση. Ας θυμηθούμε τον Βασίλειο το Βουλγαροκτόνο.

  Από όλη την ταινία το μόνο επεισόδιο που ανακάλεσα στη μνήμη μου ήταν αυτό με τους παγανιστές. Όμως το άλλο με την καμπάνα δεν το ξέχασα ποτέ.

  Ο Μεγάλος Πρίγκηπας στέλνει αντιπροσώπους σε ένα χωριό να φωνάξουν ένα μάστορα να κατασκευάσει μια καμπάνα. Συναντάνε το γιο του. Όλοι στην οικογένειά του έχουν πεθάνει από την πανούκλα. [Να μην παραπονιέστε για τον κορονοϊό, παλιά τα πράγματα ήταν χειρότερα]. Τους λέει (ψέματα, όπως θα μάθουμε στο τέλος) ότι ο πατέρας του πριν πεθάνει του αποκάλυψε τα μυστικά της κατασκευής μιας καμπάνας.

  Τον παίρνουν μαζί τους, και πράγματι καταφέρνει να φτιάξει την καμπάνα. Αν δεν τα κατάφερνε, θα του έκοβαν το κεφάλι. Όσοι αναλάμβαναν μια αποστολή για έναν βασιλιά ή ένα πρίγκηπα έβαζαν κυριολεκτικά το κεφάλι τους στον ντρουβά.

  Γιατί το θέμα της καμπάνας;

  Διότι οι ρώσοι έφτιαχναν καταπληκτικές καμπάνες.

  Και πού το ξέρεις, θα με ρωτήσετε, το διάβασες πουθενά;

  Όχι, αλλά μπορώ να συμπεράνω από το διήγημα «Η ρούσικη καμπάνα» του Κωστή Φραγκούλη, που τιτλοφορεί και όλη τη συλλογή.

  Την ποιητικότητα των εικόνων την απολαμβάνεις καλύτερα στα έγχρωμα έργα (εγώ τουλάχιστον), αλλά και εδώ μπορείς να τη φανταστείς. Όμως εκεί που η ποιητικότητα αυτή δεν φαίνεται στο χρώμα φαίνεται ολοφάνερα στη σύνθεση. Βλέπουμε δυο κύκνους να πετάνε πάνω από τους τατάρους. Βλέπουμε μια γάτα να διασχίζει στο άσχετο το δάπεδο της εκκλησίας που είναι γεμάτο πτώματα. Βλέπουμε και ένα άλογο να διασχίζει επίσης την εκκλησία, χωρίς εμφανή λόγο.

  Θα δούμε και άλλα άλογα στην ταινία, όμως ο Μπέλα Ταρ τον ξεπέρασε με το «Άλογο του Τουρίνου».

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν».

  Ξέχασα να το γράψω, τώρα το θυμήθηκα, ο δεκαεξάχρονος νεαρός που έφτιαξε την καμπάνα είναι ο δωδεκάχρονος Ιβάν που μεγάλωσε κατά τέσσερα χρόνια, όσα χωρίζουν τη μια ταινία από την άλλη. Το ίδιο πεισματάρης και εδώ.  

  Διαβάζετε και τους συνδέσμους που παραθέτω, να μην τα γράφω όλα, η ταινία είχε μεγάλες περιπέτειες με τη λογοκρισία που δεν μπορώ να τις αφηγηθώ εδώ.

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για την ταινία «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν».