Andrei Konchalovsky, Ο θείος Βάνια (1971)

Andrei Konchalovsky, Ο θείος Βάνια (1971)

 

  Τι καλά που έκανα και ξαναείδα τον «Θείο Βάνια»!

  Θα ξαναδώ και τα άλλα τρία κορυφαία θεατρικά έργα του Τσέχωφ.

  Το κίνητρο για να τον ξαναδώ (για πρώτη φορά τον είδα φοιτητής, και σίγουρα στην τηλεόραση αργότερα) ήταν η ταινία «Drive my car» του Ryusuke Hamaguchi, που θα παίζεται από την ερχόμενη Πέμπτη στους κινηματογράφους, οπότε και θα αναρτήσω γι’ αυτήν.

  Αν υπάρχει μια λέξη που χαρακτηρίζει τα τέσσερα κορυφαία θεατρικά έργα του Τσέχωφ αυτή είναι η λέξη ματαίωση: ματαίωση των ελπίδων, απογοήτευση από τη ζωή.

  Ο θείος Βάνια μαζί με την ανιψιά του τη Σόνια έχουν αναλάβει τη διαχείριση των κτημάτων, ένα μέρος από τα έσοδα των οποίων στέλνουν στον καθηγητή Σερεμπριακόφ, πατέρα της Σόνιας και τέως σύζυγο της αδελφής του Βάνια. Μετά το θάνατο της γυναίκας του ο καθηγητής παντρεύτηκε την ωραία Ελένη.

  Ο Βάνια και η Σόνια ζουν την ήρεμη, πληκτική ζωή της επαρχίας εκτός πλαισίου της ιστορίας μέχρι τον ερχομό τους. Τότε διαταράσσονται όλα.

  Η ωραία Ελένη αποτελεί τον καταλυτικό παράγοντα. Την αγαπάει ο Βάνια, όμως τον αποκρούει. Ζηλεύει τον καθηγητή όχι μόνο για την όμορφη γυναίκα του αλλά και για το ότι είναι διάσημος. Θα μπορούσε και ο ίδιος να γίνει διάσημος, «ένας Σοπενχάουερ, ένας Ντοστογιέφσκι», αν δεν είχε θαφτεί στην επαρχία κάνοντας μια μίζερη ζωή.

  Υπάρχει και ο γιατρός, καθημερινός επισκέπτης της οικογένειας. Είναι απογοητευμένος από τη ζωή που κάνει. Ο θάνατος ενός ασθενούς του τον έχει αναστατώσει. Ποτέ δεν ξέρει αν θα περάσει ήσυχη νύχτα ή θα τον ξυπνήσουν για να δει κάποιον ασθενή. Και ο Ίψεν σε κάποιο έργο του, ίσως σε κάποια, βάζει έναν γιατρό να είναι ο κολλητός της οικογένειας, όμως δεν μπορώ να θυμηθώ τίτλο. Θυμάμαι μόνο ότι τους αποχαιρετά, γιατί πρόκειται σε λίγο καιρό να πεθάνει από καρκίνο. (Δυο μέρες μετά είδα το έργο, «Το κουκλόσπιτο»).

  Η Σόνια τον αγαπάει, αλλά καθώς δεν είναι όμορφη (άκουσε να το ψιθυρίζουν στην εκκλησία) δεν πιστεύει ότι έχει ελπίδες. Όταν η ωραία Ελένη αναλαμβάνει να κάνει την προξενήτρα, να του μαρτυρήσει το αίσθημα που τρέφει η Σόνια γι’ αυτόν και να τον ρωτήσει αν θα μπορούσε να ανταποκριθεί, η απάντησή του είναι όχι. Τότε δεν πρέπει να έρχεται σπίτι και να την αναστατώνει.  

  Του αρέσει η Ελένη. Και σ’ αυτήν αρέσει. Όμως του αρνείται να βρεθούν ιδιαιτέρως στο δάσος. Ένα φιλί θα ανταλλάξουν μόνο, κι αυτό γιατί θα φύγουν την επομένη, μετά την απόπειρα του Βάνια να σκοτώσει τον καθηγητή πυροβολώντας τον. Ευτυχώς αστόχησε.

  Στο τέλος βλέπουμε την Σόνια να προσπαθεί να παρηγορήσει τον θείο της. Αυτή είναι η ζωή μας, θα τη ζήσουμε υπομένοντας καρτερικά μέχρι που ο θάνατος θα μας οδηγήσει στους ουρανούς και τότε θα ξεκουραστούμε, του λέει ανάμεσα στα άλλα.

  Εξαιρετική ταινία, με δυο ιερά τέρατα του ρώσικου κινηματογράφου, τον Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι, τον οποίο θαυμάσαμε σαν Άμλετ και σαν επιθεωρητή Πορφίρι, και τον Σεργκέι Μπονταρτσούκ. Χάρηκα πολύ που, με αφορμή την ταινία του Χαμαγκούτσι, την ξαναείδα.