Parviz Kimiavi, The Mongols (1973)

 

Parviz Kimiavi, The Mongols (1973)

 

  Στον σκηνοθέτη μιας τηλεοπτικής σειράς που αγωνίζεται με το σενάριο της πρώτης του ταινίας μυθοπλασίας, του παραγγέλλουν να επιβλέψει την εγκατάσταση ενός τηλεοπτικού αναμεταδότη σε μια απομακρυσμένη ερημική περιοχή της επαρχίας Zahedan, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Ήδη έχει προσλάβει τουρκομάνους για το έργο του και έχει επιλέξει το χώρο όπου θα γυριστεί η ταινία. Η γυναίκα του που εργάζεται πάνω στο διδακτορικό της για την εισβολή των Μογγόλων στο Ιράν προσπαθεί να τον πείσει να μη δεχθεί αυτή την αποστολή. Μια νύχτα, ενώ εργάζεται πάνω στην τηλεοπτική σειρά του για την ιστορία του κινηματογράφου, η φαντασία του πετάει και βλέπει εικόνες διαφορετικών χρόνων και τόπων: Την ιστορία του σινεμά, την ιστορία της εισβολής των Μογγόλων, την ταινία που θα γυρίσει και την αποστολή του στην έρημο.

  Το ότι πετάει η φαντασία του σ’ αυτούς τους κόσμους είναι μια ρεαλιστική σύμβαση που την ξεχνάμε γρήγορα. Ο Kimiavi, ακολουθώντας τα ίχνη του Fereydoun Rahnema στην ταινία του «Ο Σιγιαβάς στην Περσέπολη» (1967), συμφύρει τόπους και χρόνους, συχνά με σουρεαλιστικές εικόνες. Με αυτή τη σύμφυρση κάνει τη σάτιρά του.

  Η έλευση της τηλεόρασης πιστεύει ότι αποτελεί το τέλος, όχι μόνο του κινηματογράφου αλλά και παραδοσιακών μορφών τέχνης. Δύο επεισόδια είναι χαρακτηριστικά.

  Ο παραμυθάς του Naqqali αφηγείται την ιστορία του Abbas, ενός σιίτη μάρτυρα, δείχνοντας ταυτόχρονα τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται τη συγκεκριμένη στιγμή της αφήγησής του σε έναν τεράστιο πίνακα που απεικονίζει το γεγονός. Ξαφνικά καταφτάνει μια πομπή κουβαλώντας θριαμβευτικά μια τηλεόραση, την οποία εγκαθιστά σε μια αίθουσα. Είναι σίγουρο ότι θα κερδίσει τους θεατές του Naqqali.

  Ο σκηνοθέτης ξεθάβει σιγά σιγά το φιλμ που είναι παραχωμένο στην άμμο της ερήμου.

  Έγκλημα.

  Τον συλλαμβάνουν και τον βάζουν στην γκιλοτίνα. Η λεπίδα πέφτει ορμητικά από πάνω το κεφάλι του. Όμως αντί να δούμε το κεφάλι του να κυλάει στην άμμο, βλέπουμε να κυλάει μια μπομπίνα  φιλμ.

  Ο θάνατος του κινηματογράφου, συμβολικά. Ωθώντας παραπέρα τον συμβολισμό, έχουμε τον θάνατο του σκηνοθέτη από τη λογοκρισία.

  -Τι είναι ο κινηματογράφος; Μια παγίδα, λέει ένας Μογγόλος. Να πάει από εκεί που ήλθε. Ταυτόχρονα ακούμε τη Άννα Καρίνα να τραγουδάει το Ma ligne de chance από τον «Τρελό πιερό» (1965) του Ζαν Λυκ Γκοντάρ, μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες του γαλλικού νέου κύματος.

  Και η εισβολή των Μογγόλων (σε κάποιες σκηνές αντί για όπλα φέρουν στον ώμο τους τηλεοπτικές αντένες) αποτελεί ένα σύμβολο της εισβολής της τηλεόρασης.

  Η σάτιρα αυτή κτυπάει εμμέσως πλην σαφώς τις εκσυγχρονιστικές προσπάθειες του σάχη. Η τηλεόραση, που θα σήμαινε το τέλος του κινηματογράφου (είχαμε κι εμείς τέτοιους φόβους όταν εμφανίστηκε και στην Ελλάδα), είναι στην υπηρεσία της εξουσίας.

  Το να υποστηρίζεις την παράδοση ενάντια στο καινούριο εκείνη την εποχή ήταν σαν να καταφερόσουνα ενάντια στον εκμοντερνισμό του σάχη, και κατ’ επέκταση ενάντια στον ίδιο τον σάχη.

  Και βέβαια δεν μπορούμε να μην εντοπίσουμε εδώ το οξύμωρο: ο Kimiavi υπερασπίζεται την παράδοση ενάντια στο μοντέρνο, χρησιμοποιώντας όμως το μοντέρνο ύφος του Νέου Κύματος.