Tariq Ali, Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών

Tariq Ali, Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών (μετ. Σάββας Μιχαήλ), Άγρα 2003, σελ. 552

Το «Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών» του Ταρίκ Αλί είναι το καλύτερο βιβλίο που έχω διαβάσει για το Ισλάμ. Ο Ταρίκ Αλί, άθεος μουσουλμάνος, πακιστανικής καταγωγής, μυθιστοριογράφος και στρατευμένος στην Τετάρτη Διεθνή, σ’ αυτό το βιβλίο ξεκινάει με την προσωπική του ιστορία, για να περάσει στη συνέχεια στην ιστορία του Ισλάμ από τις απαρχές του μέχρι την εποχή της νεοτερικότητας, και τέλος στην ιστορία της πατρίδας του καθώς και ισλαμικών χωρών που βρίσκονται γύρω της: Σαουδική Αραβία, Ιράκ, Ιράν, Αφγανιστάν, Κασμίρ. Διεισδυτικός, αδυσώπητος, καυστικός, σαρκαστικός και χιουμορίστας, δίνει μια εμπεριστατωμένη εικόνα του «ανατολικού» Ισλάμ. Και δεν είναι τυχαίο που στις σελίδες αυτού του βιβλίου υπάρχουν άφθονα ποιήματα.
Ο Ταρίκ Αλί προέρχεται από την άρχουσα τάξη του Πακιστάν. Δεν της χαρίζεται, όπως δεν χαρίζεται και στην οικογένειά του. Σούρει αρκετά σε κάποια μέλη της, και συλλογικά στους προγόνους του. Μια «Αυτού εξοχότης» του λέει, αφού απέτυχε να τον παρασύρει σε μια οργάνωση δολοφονίας του Αγιούμπ Χαν, δικτάτορα του Πακιστάν: «Με εκπλήσσεις. Δεν περίμενα να το κάνεις ο ίδιος. Ένας από τους θείους σου καμάρωνε πάντα για τους κληρονομικούς δολοφόνους στα χωριά σας που δρούσαν στο παρελθόν για λογαριασμό της οικογένειάς σας» (σελ. 392).
Έχω υπογραμμίσει αρκετά πράγματα σ’ αυτό το βιβλίο. Θα παραθέσω αυτά που με ενδιαφέρουν περισσότερο.
Έχω γράψει σε άλλη ή άλλες βιβλιοπαρουσιάσεις μου πως οι άραβες έχουν ένα ιδεοψυχαναγκασμό με το σεξ. Εδώ διαβάζω ένα απόσπασμα που παραθέτει ο Αλί από την «Ερμηνεία των ονείρων» του Ίμπν Σιρίν (634-704).
«Εάν ονειρευτείς ότι σοδομίζεις έναν νεαρό που δεν τον γνωρίζεις, αυτό είναι σημάδι ότι θα νικήσεις τους εχθρούς σου… Εάν, εν τούτοις, ονειρευτείς ότι κάνεις έρωτα με μια γυναίκα όταν, στην πραγματικότητα, έχεις σεξουαλική σχέση με έναν άντρα, τότε το αίτημά σου γι’ αυτόν τον άντρα θα εκπληρωθεί ακόμα κι αν αυτός σε έχει ταπεινώσει στο παρελθόν… Εάν ονειρευτείς ότι κάνεις σεξ με ζώο, αυτό είναι σημάδι ευημερίας και μακροημέρευσης…» (σελ. 60).
Και εγώ που είμαι straight και όσα σεξουαλικά όνειρα έχω δει στη ζωή μου είναι με γυναίκες, αυτά πώς ερμηνεύονται; Κρίμα να μην γράφει τίποτα γι’ αυτά ο Ίμπν Σιρίν.
Άλλο απόσπασμα:
«Η αρσενική ομοφυλοφιλία επισύρει τη σκληρότερη τιμωρία: βασανιστήριο και θάνατο. Αντίθετα, ο λεσβιακός έρωτας, η νεκροφιλία, ο αυνανισμός και η κτηνοβασία αντιμετωπίζονται ανεκτικά: με αυστηρή επίπληξη και προειδοποίηση» (σελ. 136).
Ας μη μας εκπλήσσει. Και ο Φρόιντ μίλησε εξαντλητικά για το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, ενώ δεν είπε και πάρα πολλά πράγματα για το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας. Για τις γυναίκες ποιος γνοιάζεται.
Και πιο κάτω:
«Με το να υπογραμμίζονται οι θεωρητικές χαρές της ετεροφυλοφιλίας, ενώ την ίδια στιγμή επιβάλλονται αυστηροί νομικοί περιορισμοί στην άσκησή της, ωθούνται οι άνθρωποι, που κατά τα άλλα δεν θα το αποτολμούσαν, σε ομοφυλόφιλες κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα είναι μια επίσημη κοινωνία που κολυμπάει στη σεξουαλική καταπίεση και υποκρισία. Κάτω από την επιφάνεια, πάντα καίει ο φούρνος» (σελ. 136).
Παρεμπιπτόντως, αυτά τα διάβασα και στο βιβλίο «Στα άδυτα του βασιλείου: η ζωή μου με την οικογένεια Μπιν Λάντεν» (Μίνωας 2004) της Κάρμεν Μπιν Λάντεν το οποίο έχουμε παρουσιάσει στο blog μας. http://hdermi.blogspot.com/2009/04/blog-post_14.html
Πιο κάτω ο Αλί παραθέτει τον Ανουάρ Σαῒχ, έναν πρώην φανατικό μουσουλμάνο, που σε μια συζήτηση μαζί του, μιλώντας για το βιβλίο του «Το Ισλάμ και η σεξουαλικότητα» του λέει: «Το Ισλάμ είναι η πιο σεξομανής θρησκεία στον κόσμο» (σελ. 276). Ακριβώς στον αντίποδα του χριστιανισμού, που είναι εντελώς ασεξουαλικός. Για τα 70 ουρί που περιμένουν τους πιστούς στον παράδεισο το ήξερα, δεν ήξερα όμως το παρακάτω: «Ο Ουρανός είναι ο τόπος του άπειρου οργασμού. Κάθε κορύφωση επεκτείνεται και η ελάχιστη διάρκειά της είναι εικοσιτέσσερα χρόνια. Τι συμβαίνει με τις γριές; Τα ίδια προνόμια επεκτείνονται και σ’ αυτές; Να χαθεί απ’ το μυαλό σου τέτοια σκέψη, αλλιώς θα χαθείς εσύ ο ίδιος!» (σελ. 134).
Γυναίκες, δυστυχώς για σας, στον μουσουλμανικό παράδεισο υπάρχει σεξ μόνο για τους άντρες.
Και για την μοιχεία:
«Οι Σιίτες ήταν εξίσου αμείλικτοι με τους Σουννίτες στην τιμωρία της μοιχείας αλλά, αντίθετα μ’ αυτούς, ανακούφιζαν τον πόνο θεσπίζοντας εξόδους της μιας νύχτας: καθ’ οδόν προς ένα μπορντέλο ή ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, οι άντρες μπορούσαν να πάρουν ένα ειδικό θρησκευτικό πιστοποιητικό για να εξαγιάσουν τους ‘προσωρινούς γάμους’ τους» (σελ. 231). Εμείς στη Δύση δεν έχουμε τέτοια γραφειοκρατία.
Διαβάζουμε: «Ο Χριστιανισμός έπρεπε να περιμένει τον Κωνσταντίνο πριν μπορέσει να σταματήσει να γυρνάει και με το άλλο μάγουλο. Το Ισλάμ ποτέ δεν αντιμετώπισε ένα φιλοσοφικό δίλημμα αυτής της φύσης» (σελ. 181) . Μα τι λέει τώρα ο Ταρίκ Αλί; Για ποιο φιλοσοφικό δίλημμα μιλάει; Αφού το Ισλάμ ξεκίνησε δίνοντας χαστούκια.
Διαβάζουμε: «Μεταμφιεσμένος σε Καράμ Σαχ, σε άραβα κληρικό που επισκεπτόταν την περιοχή, οργάνωσε μια εκστρατεία μαύρης προπαγάνδας με στόχο να υποδαυλίσει τον θρησκευτικό ζήλο των πιο αντιδραστικών φυλών και να προκαλέσει έτσι τον εμφύλιο πόλεμο. Αφού ολοκλήρωσε την αποστολή του έφυγε από τη Λαχώρη» (σελ. 274).
Ποιος ήταν αυτός; Ο Πήτερ ο Τουλ. Συγνώμη, ο Τ.Ε. Λώρενς ήθελα να πω, πιο γνωστός ως ο Λώρενς της Αραβίας. Ένα είδωλό μου συντρίφτηκε στη συνείδησή μου.
Είμαι μεταφυσικά απαισιόδοξος, ιστορικά απαισιόδοξος, ιδιοσυγκρασιακά όμως αισιόδοξος (αυτό εξηγεί και το πάθος μου με τα ανέκδοτα). Η απαισιοδοξία μου οφείλεται στο ότι έχω πάντα μπροστά μου την ιστορική προοπτική (για τη μεταφυσική μου απαισιοδοξία θα μιλήσουμε κάποια στιγμή αλλού). Βλέπω ολόκληρο το δάσος, όχι τα μπροστινά δέντρα. Διαβάζω: «… τη γνωστή ως Παλαιστίνη, η οποία κατοικούνταν από Άραβες πάνω από χίλια χρόνια τώρα» (σελ. 170). Σε ένα κείμενο του Asher Ginzburg (1856-1927), ενός εβραίου στοχαστή που παραθέτει ο Αλί δυο σελίδες πιο κάτω, διαβάζουμε: «Παρ’ όλα αυτά θα έρθει ένας καιρός που η ζωή του λαού μας στην Παλαιστίνη θα αναπτυχθεί σε τέτοια έκταση που θα απωθήσει, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, τον ιθαγενή πληθυσμό της χώρας, και τότε δεν πρόκειται να παραδώσουν εύκολα τον τόπο τους» (σελ. 172).
Αυτός ο «ιθαγενής πληθυσμός» είναι οι άραβες που ήλθαν πριν από χίλια χρόνια (για την ακρίβεια, πριν από 1300 χρόνια περίπου). Αλήθεια, πόσα χρόνια πρέπει να κατοικήσεις σε ένα μέρος για να αποκτήσεις πιστοποιητικό ιθαγένειας; Οι άραβες ήλθαν σαν κατακτητές, όπως έρχονται τώρα οι εβραίοι. Οι τούρκοι έχουν πιστοποιητικό ιθαγένειας στην Κωνσταντινούπολη; Εμείς, έχουμε πιστοποιητικό ιθαγένειας στο χώρο που κατοικούμε, την κάθοδο στον οποίο πραγματοποιήσαμε πριν από τέσσερις χιλιετηρίδες; Γι’ αυτό είμαι απαισιόδοξος: Πάντα θα υπάρχουν κατακτητικοί πόλεμοι, και λαοί που θα υποφέρουν από τους κατακτητές. Και φυσικά δεν υποστηρίζω ότι οι Παλαιστίνιοι θα πρέπει να ξεσπιτωθούν, επειδή οι πρόγονοί τους ήλθαν ως κατακτητές σ’ αυτόν τον τόπο.
Επικεντρώθηκα σε κάποια σημεία μόνο του Ισλάμ και δεν μίλησα για τις σχέσεις του με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό που απασχολούν περισσότερο τον Αλί, ούτε και για τις διαδικασίες που εξέθρεψαν τον φονταμενταλισμό και οδήγησαν σε αγριότητες για τις οποίες έχουμε μόνο μια αμυδρή ιδέα. Θα κλείσω επαναλαμβάνοντας ότι είναι το καλύτερο βιβλίο που έχω διαβάσει για το Ισλάμ.