Γιώργος Λογοθέτης, Ούλοφ Πάλμε, Η πολιτική είναι θέμα αρχών

Γιώργος Λογοθέτης, Ούλοφ Πάλμε, Η πολιτική είναι θέμα αρχών, ΑΛΔΕ 2013, σελ. 188

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Μια πολιτική βιογραφία του μεγάλου φιλέλληνα σουηδού πολιτικού

  Μετά την αυτοβιογραφία του Τζην Γουάιλντερ «Φίλα με σαν ξένος» οι εκδόσεις ΑΛΔΕ εκδίδουν μια βιογραφία, την βιογραφία του Ούλοφ Πάλμε, γραμμένη από τον Γιώργο Λογοθέτη. Ο Γιώργος Λογοθέτης σπούδασε πολιτικές επιστήμες και δημοσιογραφία στη Σουηδία, και εργάστηκε στην σουηδική τηλεόραση, από όπου είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τον Πάλμε.

  Ήξερα ότι ο Πάλμε ήταν ένας χαρισματικός πολιτικός που πολύ στήριξε τους έλληνες κατά τη διάρκεια της επταετίας, όμως αγνοούσα το μέγεθος της προσωπικότητάς του· και έμεινα κυριολεκτικά έκπληκτος διαβάζοντας αυτή τη βιογραφία.

  Η βιογραφία, όπως αναφέρεται σε λεζάντα του εξωφύλλου, είναι πολιτική. Ο Λογοθέτης επικεντρώνεται κυρίως σε επεισόδια που σχετίζονται με την πολιτική του σταδιοδρομία, αλλά όχι μόνο· παραθέτει και επεισόδια που δείχνουν το ήθος του ανδρός. Χαρακτηριστικό είναι το επεισόδιο που, όντας φοιτητής στην Αμερική, σε ένα λεωφορείο κάθεται προκλητικά στις πίσω θέσεις που ήταν για τους μαύρους και όχι στις μπροστινές που ήταν για τους λευκούς, με κίνδυνο να προκαλέσει την οργή της Κου Κλουξ Κλαν.

  Ως υπότιτλο στο έργο του ο Λογοθέτης παραθέτει τη ρήση του Πάλμε ότι «Η πολιτική είναι θέμα αρχών». Όμως αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν το ήθος και όχι οι αρχές. Δεν ήταν εξάλλου ο μόνος ηγέτης που καταδίκασε εξίσου τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στο Βιετνάμ και την σοβιετική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία. Και, όπως φαίνεται, το ήθος του Πάλμε δεν ήταν μόνο προσωπικό, ήταν ένα ήθος που διαπερνούσε την πολιτική ζωή της Σουηδίας. Το ηθικό ανάστημα ήταν προαπαιτούμενο για μια επιτυχημένη πολιτική καριέρα. Ο Λογοθέτης παραθέτει τη σημείωση που έγραψε στο ημερολόγιό του ο πρόεδρος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και πρωθυπουργός της Σουηδίας Τάγγε Ερλάντερ μετά τη συνάντηση που είχε με τον νεαρό Πάλμε, ηγέτη του φοιτητικού κινήματος: «Είναι πολύ έξυπνος. Θα έχει όμως τις ηθικές αντιστάσεις που χρειάζεται ένας πολιτικός;» (σελ. 66).

  Η πολιτική στη Σουηδία στηριζόταν στη συναίνεση για το καλό της χώρας και δεν απέβλεπε στην εξασφάλιση των μικροπολιτικών συμφερόντων. Αξίζει να παραθέσουμε το παρακάτω απόσπασμα.

  «Για να κατανοήσουμε την απόσταση που χωρίζει τους Έλληνες πολιτικούς από τους Σουηδούς, αξίζει να αναφέρουμε μια δήλωση του υπουργού οικονομικών της Σουηδίας Anders Borg που ανήκει στο δεξιό κόμμα. Αν και είναι ομοϊδεάτης του Αντώνη Σαμαρά, όταν ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Anders Borg κάλεσε τον Αντώνη Σαμαρά να συνεργαστεί με τον Παπανδρέου και τα άλλα κόμματα για να αντιμετωπίσουν από κοινού την επερχόμενη οικονομική κρίση και δε δίστασε να τον κατηγορήσει για την άρνησή του να στηρίξει την πολιτική του Γιώργου Παπανδρέου για την αντιμετώπιση της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Και αυτό διότι οι Σουηδοί ηγέτες σε πρώτο πλάνο βάζουν τη συνεργασία και όχι τα μικροκομματικά συμφέροντα» (σελ. 170-171).

  Αυτό που δεν μπορούσε να φανταστεί τότε ο Borg ήταν πως η πολιτική αυτή του Σαμαρά θα εκτίνασσε τα εκλογικά ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας ενώ θα καταβαραθρωνόταν το ΠΑΣΟΚ. Όταν έγινε όμως κυβέρνηση υπέγραφε και ο Σαμαράς τα δικά του μνημόνια.

  Αυτό που μου έκανε επίσης εντύπωση είναι πως οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί δεν ενδιαφερόντουσαν για την αρχηγία. Σε δυο περιπτώσεις, αναφέρει ο Λογοθέτης, δεν υπήρχαν υποψήφιοι για την προεδρία του κόμματος, και κατέβαλαν προσπάθειες για να πείσουν κάποιους να θέσουν υποψηφιότητα. Διαβάζουμε: «Τελικά η ηγεσία του κόμματος έπεισε τον Stefan Löfven, επάγγελμα ηλεκτροσυγκολλητής, να θέσει υποψηφιότητα για νέος αρχηγός» (σελ. 174). Στη χώρα μας συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, όλοι εποφθαλμιούν τις αρχηγικές θέσεις, και τα πισώπλατα μαχαιρώματα δεν είναι κάτι σπάνιο.     

  Ο Λογοθέτης τελειώνει την βιογραφία του ξεσπώντας σε ένα χείμαρρο αγανάκτησης για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, και η οποία θα ήταν αδιανόητη για μια χώρα σαν τη Σουηδία. Από όσα γράφει θα ήθελα να σχολιάσω το παρακάτω απόσπασμα.

  «Τη δεκαετία 2000-2009, οι μισθοί στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 75%, εκ των οποίων 22% τη διετία 2008-2009. Το ίδιο διάστημα (της δεκαετίας) στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 23%» (σελ. 179).

  Μιλάει για μέσο όρο. Γιατί σε εμένα που υπηρέτησα ως εκπαιδευτικός ο μισθός μου ούτε κατά διάνοια δεν αυξήθηκε κατά 75%, και θα μπορούσα να πω ούτε καν κατά 23%. Οι αυξήσεις δόθηκαν στους πελάτες, και εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν υπήρξαμε ποτέ πελάτες, γιατί διοριζόμασταν παλιά με την επετηρίδα και τώρα με τον ΑΣΕΠ, ποτέ με μέσο και από παραθυράκια.

  Είχα την εντύπωση πως ο Πάλμε δολοφονήθηκε από μυστικές υπηρεσίες, ή από άτομο που εξυπηρετούσε μυστικά συμφέροντα. Εδώ μαθαίνω, σύμφωνα με τη μαρτυρία της συζύγου του, ότι δολοφονήθηκε κατά λάθος. Για άλλον τον πέρασε ο δολοφόνος. Χωρίς να αποκλείεται να μην είναι έτσι τα πράγματα, είναι παρ’ όλ’ αυτά η πιο πιθανή εκδοχή. Η Σουηδία δεν είναι Αμερική, αν και, τηρουμένων των αναλογιών, ο Πάλμε υπήρξε ένας άλλος Λίνκολν. Ο Πάλμε ήθελε να εξαλείψει τη φτώχεια, η Λίνκολν τη δουλεία.

  Το βιβλίο κοσμείται με άφθονες φωτογραφίες. Πολλές είναι παρμένες στην Κρήτη, όπου παραθέριζε συχνά ο Πάλμε, και συγκεκριμένα στο Μοχό Ηρακλείου. Μπορώ να υποθέσω ότι αυτό που τράβηξε περισσότερο τον Πάλμε δεν είναι τόσο η ομορφιά του τοπίου όσο η φιλοξενία των κατοίκων. Του δώρισαν μάλιστα και ένα παλιό σπίτι, και όταν πέθανε τον μοιρολόγησαν οι γυναίκες του χωριού. Το μοιρολόι αυτό, όπως μας λέει ο Λογοθέτης, καταγράφηκε σε βίντεο και προβλήθηκε από τη Σουηδική τηλεόραση.

  Όλοι οι έλληνες πρέπει να διαβάσουν αυτό το βιβλίο· για να απαιτήσουν τέτοιου είδους πολιτικούς, και για να βάλουν τους υπάρχοντες στον προκρούστη του Πάλμε.

 

  Μπάμπης Δερμιτζάκης