Θόδωρος Γραμματάς (επιμ.), Διαχρονικότητα και επικαιρότητα του μύθου

Θόδωρος Γραμματάς (επιμ.), Διαχρονικότητα και επικαιρότητα του μύθου  (πρακτικά ημερίδας), Ταξιδευτής 2013, σελ. 175

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, με θέμα τον αρχαιοελληνικό κυρίως μύθο

  Με την επιστημονική επιμέλεια του Θόδωρου Γραμματά, καθηγητή θεατρολογίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκδόθηκαν τα πρακτικά της ημερίδας που διοργάνωσε το Εργαστήρι Τέχνης και Λόγου με θέμα τη διαχρονικότητα και την επικαιρότητα του μύθου.

  Η εισήγηση του Θόδωρου Γραμματά με θέμα «Ο μύθος από την πρωτόγονη αφήγηση στη λογοτεχνική/δραματική μετάπλαση», ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, με πλήθος αναφορών στις έρευνες της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Καθώς συμμετέχω, εδώ και 25 χρόνια, σε μια ομάδα μελέτης θεμάτων κοινωνικής ανθρωπολογίας η εισήγησή του ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για μένα. Θα παραθέσουμε το τέλος της εισήγησής του, με τις εύστοχες υποδείξεις.

  «Οφείλεται, δηλαδή, να ληφθεί υπόψη το σύνολο των θεατρικών και πολιτιστικών παραγόντων που συνιστούν τους μηχανισμούς υποδοχής και αφομοίωσης, ή αντίθετα απόρριψης και ανεπιτυχούς επικοινωνίας μιας δραματουργίας προς το συγκεκριμένο κοινό της εποχής και της κοινωνίας στο οποίο απευθύνεται. Με αυτό ως δεδομένο, η παραδοσιακή σχέση ενός «προτύπου» προς οποιαδήποτε θεωρούμενη «αναδημιουργία» θα πρέπει να υπερβεί τη διαπιστωμένη ή λανθάνουσα σχέση μεταξύ πραγματικών ή πιθανών προτύπων του συγκεκριμένου προς προγενέστερα έργα, αντιμετωπίζοντας το ζητούμενο μέσα στην προοπτική μιας ευρύτερης σχέσης, στη σύλληψη της οποίας πρωταρχικό ρόλο παίζει η έννοια της διακειμενικότητας» (σελ. 25).

  Ο Σάββας Πατσαλίδης, καθηγητής θεατρολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συμμετείχε στην ημερίδα έχοντας ως θέμα της ανακοίνωσής του «Οι έμφυλες περιπέτειες του τραγικού μύθου με επίκεντρο τον Νέο Κόσμο», όπου μιλάει για την αξιοποίηση των τραγικών μύθων από το φεμινιστικό κίνημα. Κάθε «παρανάγνωση» του τραγικού μύθου γίνεται «ανάγνωση», και σ’ αυτή την παρανάγνωση έγκειται η ζωντάνια του. Γράφει χαρακτηριστικά:

  «Το κάθε έργο, αρχαίο ή νεότερο, θα συνεχίσει να υπάρχει ως ζωντανό σώμα όσο θα υπάρχουν οι συνεχείς «παραναγνώσεις» (misreading) του. Εάν πάψουν να το αναζητούν οι επίδοξοι διεκδικητές του, θα συνεχίσει, βεβαίως, να υπάρχει, όχι όμως ως ζωντανός οργανισμός αλλά ως έκθεμα ή κιτρινισμένο τεκμήριο σε κάποιο ράφι δημόσιας ή πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης» (σελ. 122).

  Δεν είναι εύκολο να αναφερθώ σε κάθε εισήγηση ξεχωριστά, παρόλο που για

κάποιες είχα επίσης ειδικό ενδιαφέρον, όπως π.χ. του Γιάννη Παπαδάτου με θέμα «Το

αρχαιοελληνικό μυθολογικό στοιχείο σε βιβλία της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας

με οικολογικό περιεχόμενο», καθώς έχω γράψει και ο ίδιος παιδική, και μάλιστα οικολογική, λογοτεχνία («Ο χορός της βροχής: οικολογικά παραμύθια και διηγήματα»),  γι’ αυτό θα περιοριστώ να παραθέσω τα ονόματα των υπόλοιπων εισηγητών με τους τίτλους των εισηγήσεών τους. Έτσι, εκτός από το προλογικό κείμενο του Λάκη Κουρετζή με θέμα «Ο μύθος των λέξεων» έχουμε ακόμη τις εξής εισηγήσεις:

  Βαρβάρα Γεωργοπούλου: Η σκηνική ερμηνεία της Ορέστειας του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Κ. Κουν (1982) και Γ. Μιχαηλίδη (1993).

  Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου: Ταξιδεύοντας με τους αρχαίους ελληνικούς μύθους στο παιδικό βιβλίο.

  Κατερίνα Καραμήτρου: Η παιδαγωγική αξία του μύθου μέσα από τον δραματικό εναγκαλισμό του ένθεου και του ευφάνταστου.

  Ανδρομάχη Μοντζόλη: Οι αρχαιοελληνικοί μύθοι στη σύγχρονη πραγματικότητα.

  Jacqueline Razgonnikoff: Ο Αίσωπος και ο Λαφονταίν στη γαλλική σκηνή.

  Κυριακή Πετράκου: Εκχριστιανισμένοι Οιδίποδες: μια σύνθετη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου.

  Γιώργος Π. Πεφάνης: Ανοικτά επιμύθια του μύθου

  Gilda Tentorio: Για μια τοπογραφία της μνήμης: η Ανδρομάχη του Άκη Δήμου 

  Και τελευταίος, αλλά όχι έσχατος, ο Ιωάννης Πυργιωτάκης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ρεθύμνου, με την εισήγηση: Η σημασία τον αρχαιοελληνικού μύθου στον σύγχρονο κόσμο και ο ρόλος του σχολείου.

  Σε ένα τριήμερο συνέδριο που έγινε πρόσφατα με θέμα «Πάμμουσος Παιδαγωγία: Η παιδαγωγική του θεάτρου», υπό την εποπτεία και πάλι του Θόδωρου Γραμματά, ακούσαμε πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις. Ελπίζουμε ότι και αυτές θα τις διαβάσουμε σύντομα στα πρακτικά

  Μπάμπης Δερμιτζάκης