Νίκος Καραγεώργος, Ημερολόγια Θυέλλης

Νίκος Καραγεώργος, Ημερολόγια Θυέλλης, Ιδεόγραμμα 2014, σελ. 45

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Μια ποιητική συλλογή με «στρατευμένα» ποιήματα

  Του Νίκου Καραγεώργου έχουμε παρουσιάσει και τα τρία προηγούμενα βιβλία του, τις ποιητικές συλλογές «Στης άβυσσος της εσχατιές» και «Αίσιμον ήμαρ», και το μυθιστόρημα «Μαινάδες». Σειρά έχουν σήμερα τα «Ημερολόγια Θυέλλης».

Τα πρώτα δέκα ποιήματα της συλλογής, τιτλοφορούμενα απλώς με τα γράμματα της αλφαβήτου όπως οι ραψωδίες των ομηρικών επών, ομαδοποιούνται θεματικά κάτω από τον τίτλο «Μαύρος ήλιος». Πρόκειται για ποιήματα απαισιόδοξα και μελαγχολικά, όπως υποβάλλει το «Μαύρο» στο οξύμωρο του τίτλου. Παραθέτουμε χαρακτηριστικούς στίχους.

Καιροί, έπαψα πια να ονειρεύομαι μαζί σας (Α).

Έπειτα/κοίταξα πίσω απ’ τα ζάρια/τη σκοτεινή τους άκρη/τον γκρεμό (Β).

Έξαφνα/ένα μαχαίρι βγήκε… (Γ).

Ένας άνθρωπος/γύρεψε το θάνατό μου./Ένας άνθρωπος/μίσησε (Δ).

Έσκαψα/χαράκωσα το πρόσωπό μου (Ε).

Όταν σκέφτηκα το μίσος/είχα ήδη πεθάνει (ΣΤ).

Πώς θα τελειώσει όλο αυτό;/Ρωτήστε το χώμα/το μάτι του βουνού/τη γλώσσα του κόσμου/που πέθανε πυροβολώντας/τη μέρα (Ζ).

Μα το κακό είχε ήδη συμβεί. Μπήκαν οι εχθροί κραδαίνοντας/εκείνα τα τετριμμένα ψιμύθια/pro patria… pro danaro… (H).

Ήσυχα/οι νοικοκυραίοι μας κοιμούνται./Η Σίβυλλα/δεν έχει τελεσίδικα αποφασίσει (Θ).

Το Ι θα το παραθέσουμε ολόκληρο.

Τ’ όνειρο φάνηκε.

Είχε δυο χείλη χρυσαφένια

μια κατακόκκινη σκιά

το βλέμμα ενός μικρού παιδιού

και το φεγγάρι.

Τ’ όνειρο χάθηκε.

Έμεινε η πεθαμένη μάνα

μια κατακόκκινη πληγή

κι ο μαύρος γκρεμισμένος

ήλιος.

Δε μπόρεσα να τον σκοτώσω.

Αυτό που δίνει το στίγμα στην ποιητική αυτή συλλογή είναι τα «στρατευμένα» ποιήματα. Αντλώντας από την επικαιρότητα ο Καραγεώργος μιλάει για τη βία και το φασισμό. Το ποίημα «Ο νέος της Κανταχάρ» αναφέρεται στον 27χρονο μετανάστη Luqman Shehrad «που δολοφονήθηκε με 17 μαχαιριές στις 17.1.2013 στα Πετράλωνα από χρυσαυγίτες ναζιστές» (σελ. 43).

Τα όνειρά του ήσαν

μια χούφτα από πουλιά

μαύρα κατάμαυρα

μαδούσαν τα φτερά τους

τη μέρα και τη νύχτα

η ψυχή

μα κάπου εκεί χτες

στις Στήλες κατέρρευσε

το αίμα πλημμύρισε

τους δρόμους

δειλοί

κανείς τους δεν είδε

δεν άκουσε δε γνώριζαν

είπε κάποιος τ’ όνομά του

Παιδί

Σε ένα άλλο θύμα της Χρυσής Αυγής, τον Παύλο Φύσσα, αναφέρεται το ποίημα «Σκιές». Όμως τις δολοφονικές πρακτικές ο Καραγεώργος τις καταδικάζει από όπου και αν προέρχονται. Το «Ο φύλακας-κριτής» αναφέρεται στη δολοφονία του φοιτητή Ιβάνοφ από τον αναρχικό Νετσάγιεφ.

 Το «Ένα καράβι για τη Γάζα» είναι ολοφάνερο πού αναφέρεται. Παρεμπιπτόντως, «Νύχτες της Γάζας» τιτλοφορεί ένα ποίημά του ο Καραγεώργος στην προηγούμενη ποιητική του συλλογή, το «Αίσιμον ήμαρ».

Μου έχει γίνει και αυτό συνήθεια, όπως η ανίχνευση των ιαμβικών δεκαπεντασύλλαβων, να αναφέρομαι σε ποιήματα που έχουν σαν θέμα την ποίηση και/ή τον ποιητή. Παραθέτουμε το ποίημα «Ο ποιητής».

Ζήσαμε

ανάμεσα στις μεγάλες μέρες

και τις μικρές στιγμούλες

μιας ζωής

που ίσως και ν’ αγαπήσαμε

ποιος ξέρει; μου είπε.

Μάζεψε τα υπάρχοντά του

μια κούπα

τις λέξεις

τα πεθαμένα του πουλιά

κι εξαφανίστηκε.

Ο μαύρος κόκορας

τον πήρε στο κατόπι.

Η παραδοσιακή στιχουργία με τις αυστηρές φόρμες ήταν δεσμευτική, και γι’ αυτό οι σύγχρονοι ποιητές προτιμούν τον ελεύθερο στίχο, όσο κι αν φλερτάρουν κατά καιρούς με τον παραδοσιακό. Υπάρχει όμως μια ποίηση που έχει μια αυστηρότατη φόρμα (τρεις στίχοι με 5,7 και 5 συλλαβές αντίστοιχα), που παρόλο που είναι γιαπωνέζικη αρκετοί ποιητές από όλο τον κόσμο έχουν γράψει σ’ αυτή: το χάι κου. Μόλις το συναντήσαμε και στο τελευταίο βιβλίο του Γιώργου Μετήλλια με τίτλο «Κακεντρέχειας γραφήματα». Θα παραθέσουμε το ποίημα «Ολονυχτία», που αν και δεν παγιδεύονται στη συλλαβική του φόρμα οι τρίστιχες στροφές του μας θυμίζουν έντονα χάι κου.

Ω ράπισμα του θανάτου εσύ

ξεφάντωμα

πλημμύρισμα της σάρκας

γυμνή γιορτή

που πάλλεσαι στις χούφτες

των δακρύων

που στάζουν ακόμα

το χάδι της νύχτας

και το πέτρινο φιλί της Σαλαμάντρας

βουλιάζω στο πλάι σου

και χουχουλιάζω

στην άκρη του αιδοίου σου!

Το τελευταίο ποίημα, με το κρύο που δεν έχει εγκαταλείψει ακόμη την Αθήνα, είναι ολότελα επίκαιρο. Έχει τίτλο «Στιγμή».

Τρέμουν τα τζάμια

από τα παρακάλια της βροχής.

Το ταμπούρλο της φύσης

άρχισε το τραγούδι του.

Αυτός ο σπουργίτης

τουρτουρίζει.

Το παραθέτουμε και για ένα άλλο λόγο: αποτελεί ένα μετρικό πανόραμα. Ο πρώτος στίχος είναι σε δάκτυλο, ο δεύτερος και ο τέταρτος σε ίαμβο, ο τρίτος σε ανάπαιστο, ο προτελευταίος σε αμφίβραχυ και ο τελευταίος σε τροχαίο.

Ολιγογράφος αλλά εξαιρετικός ο Καραγεώργης μας έδωσε μια ποιητική συλλογή με υπέροχα ποιήματα. Ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδη.

Κλείνουμε πάντα με τους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους. Εδώ εντοπίσαμε μόνο ένα.

Ένας αέρας φύσηξε/μελτέμι από τοπάζι (σελ. 41).

Μπάμπης Δερμιτζάκης