Γιώργος Ξηροτύρης, Pornographia

Γιώργος Ξηροτύρης, Pornographia, ΑΛΔΕ 2014, σελ. 205.

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα με εξαιρετική πλοκή

  Για τα δυο προηγούμενα βιβλία του Ξηροτύρη γράψαμε: «Ενώ στο μυθιστόρημά του ο Ξηροτύρης εμφανίζεται ως δεξιοτέχνης στην περιγραφή καταστάσεων και στην αφήγηση επεισοδίων, εδώ εμφανίζεται ως ικανότατος προσωπογράφος». Για το καινούριο του αυτό μυθιστόρημα θα προσθέσουμε: Στην Pornographia εμφανίζεται ως ιδιαίτερα επινοητικός στην πλοκή.

  Προφανώς και στα τρία είναι ικανός ο Ξηροτύρης, όμως σε καθένα από αυτά τα πεζογραφήματά του, τα δυο μυθιστορήματά του και τη νουβέλα του, το ένα από τα τρία ξεχωρίζει πιο πολύ.

  Εδώ μπορούμε να προσθέσουμε κάποια ακόμη χαρακτηριστικά, που ξεχωρίζουν όμως ιδιαίτερα στη νουβέλα του και σε αυτό το τελευταίο μυθιστόρημα, και που έχουν να κάνουν με την αφηγηματική τεχνική.

  Το πρώτο είναι ο χρονικός κατακερματισμός της αφήγησης. Με συνεχή πηδήματα μπρος πίσω στο χρόνο ο Ξηροτύρης δημιουργεί κινηματογραφικές σκηνές με μια, θα έλεγε κανείς, αυτόνομη ομορφιά. Και τα δυο έργα είναι κινηματογραφικά στη σύλληψη, και θα μπορούσαμε να τα φανταστούμε γυρισμένα σε ταινία. Μήπως ο Ξηροτύρης θα έπρεπε να ασχοληθεί και με το σενάριο;

  Συγγραφέας κι εγώ, αν και λογοτέχνης μόνο ευκαιριακά, βλέπω ότι ο συγγραφέας έχει ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τον σεναριογράφο και τον σκηνοθέτη: δεν στηρίζεται σε κανέναν άλλο παρά μόνο στον υπολογιστή του (πριν λίγα χρόνια θα έλεγα στην πένα του). Ακόμη και αν δεν βρει εκδότη να εκδώσει το βιβλίο του έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε αυτοέκδοση, και ας το διαβάσουν μόνο κάποιοι φίλοι. Μπορεί να μην προβεί ούτε καν σε αυτοέκδοση, να το αναρτήσει απλά στο διαδίκτυο και όσοι το διαβάσουν. Χωρίς πηγή χρηματοδότησης όμως το σενάριο είναι καταδικασμένο στην αφάνεια, και τα όνειρα του σκηνοθέτη για το γύρισμα μιας ταινίας να μείνουν όνειρα. Ο Ακίρα Κουροσάβα (ο οποίος, παρεμπιπτόντως, γύρισε τα «Όνειρά» του), όταν κάποια στιγμή έκλεισε η στρόφιγγα χρηματοδότησης έκανε απόπειρα αυτοκτονίας. Ευτυχώς απέτυχε, και επίσης ευτυχώς άνοιξε άλλη στρόφιγγα, στην οποία χρωστάμε τα τελευταία του αριστουργήματα.

  Αλλά ας επιστρέφουμε στον Ξηροτύρη.

  Ο κατακερματισμός του χρόνου δημιουργεί ανατροπές και απροσδόκητα. Στην αρχή του μυθιστορήματος βλέπουμε τον Στάντλερ να κάνει έρωτα με δυο γυναίκες ταυτόχρονα, που πληρώθηκαν για να του προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε μια κρουαζιέρα με το κότερό του. Είναι άραγε ο μεγαλοαστός που διασκεδάζει με τα λεφτά του; Το απροσδόκητο έρχεται στο τέλος, όταν μαθαίνουμε ποιο είναι το νόημα αυτής της κρουαζιέρας.

  «Βαθιά μόνος. Σε είκοσι πέντε τετραγωνικά ξύλου, στη μέση της θάλασσας, με δύο γυναίκες να σέρνουν το γυμνό κορμί τους πάνω σου, να σε σημαδεύουν με τα νύχια τους, να σου χαρίζουν τον κόρφο τους, να σου ικανοποιούν τις επιθυμίες σου και εσύ να νιώθεις μόνος» (σελ. 92).

  Δεν πάει καλά ο άνθρωπος, θα πείτε. Όμως δεν ήταν μόνο η μοναξιά. Ήταν κάτι χειρότερο.

  Όπως και «Στην καντίνα», έχουμε πρωτοπρόσωπη και τριτοπρόσωπη αφήγηση. Με αυτό τον τρόπο ο Ξηροτύρης  αξιοποιεί τα πλεονεκτήματα και μειώνει τους περιορισμούς της καθεμιάς.

  Το θέμα της πλοκής έχει να κάνει με εκκλησιαστικά σκάνδαλα. Το ένα θυμίζει Βατοπαίδι, αν και τοποθετείται κάπου το 1979, και το άλλο αποπλανήσεις ανηλίκων από ιερωμένους, κάτι που στην ορθοδοξία δεν είναι πολύ συνηθισμένο αλλά στην καθολική εκκλησία όπου οι ιερείς δεν παντρεύονται ενδημεί. Παράλληλα βλέπουμε τη διαφθορά, τη διαπλοκή και το αδίστακτο της εξουσίας, που όμως αυτά ενδημούν στην ελληνική κοινωνία.

  Εξαιρετικό μυθιστόρημα, το συστήνουμε ανεπιφύλακτα.

  Γιώργο, καλοτάξιδο να είναι και αυτό σου το βιβλίο.

  Φυσικά δεν τελειώσαμε. Όπως πάντα τελειώνουμε με τους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που έπεσαν στην αντίληψή μας.

Στην έξοδο την μπροστινή που έβγαζε στην πλώρη (σελ. 10)

Έρχεται χαϊδεύοντας τις παρυφές του Ολύμπου (σελ. 41)

Τι εννοείς η Μάρικε δεν ήθελε να ακούσει; (σελ. 160)

Εδώ έχουμε συνολικά τις αναρτήσεις μας για τον Ξηροτύρη

Μπάμπης Δερμιτζάκης