Ανρί Τρουαγιά, Ντοστογιέφσκι

Ανρί Τρουαγιά, Ντοστογιέφσκι (μετ. Κώστας Κριτσίνης) Πελεκάνος 1990, σελ. 344

 

  Δεν έχω διαβάσει άλλη βιογραφία του Ντοστογιέφσκι, και έτσι δεν μπορώ να συγκρίνω. Δίνει αρκετές πληροφορίες για τη ζωή του και επιχειρεί μια σύντομη παρουσίαση των έργων του. Μου άρεσε πολύ η παρουσίαση, διεξοδική αυτή, των αδελφών Καραμάζωφ.

  Ήξερα για την εικονική του εκτέλεση, αλλά αγνοούσα τις ερωτικές του σχέσεις, με την  Μαρία, την πρώτη του γυναίκα η οποία πέθανε αφήνοντάς του ένα γιο από τον προηγούμενο γάμο της, και την Πολίνα Σουσλόβα, την πιο σοβαρή του σχέση στη συνέχεια, πριν γνωρίσει και παντρευτεί την Άννα Γκριγκόριεβνα. Για τη ζωή του μετά την γνωριμία του με την Άννα είναι πολύ πιο διεξοδικό το βιβλίο της «Ο Ντοστογιέφσκι και γω». Όμως ο Τρουαγιά πηγαίνει πιο πέρα απ’ αυτό, μας λέει για τη θλιβερή τους μοίρα μετά την οκτωβριανή επανάσταση, δίνει πορτραίτα των παιδιών τους, όχι ιδιαίτερα κολακευτικά, ενώ μας πληροφορεί ότι τη στιγμή που γράφει το βιβλίο (1940) υπάρχει μόνο ένας απόγονός του εν ζωή.

  Δεν θέλω να γράψω περισσότερα γιατί διάβασα κάτι που με ξενέρωσε. Χαρακτηρίζει την Άννα «Καθυστερημένη, αφελή», ενώ λίγες γραμμές πιο κάτω μετριάζει την έκφραση σε «δεν ήταν πολύ έξυπνη». Της καταλογίζει ότι δεν ήταν μούσα. Αλλά με τις «μούσες», την Μαρία και την Πολίνα, τράβηξε τα μύρια όσα, συμπεριλαμβανομένου και του κερατώματος.

  Νομίζω ότι η «μούσα» είναι φιλολογικός μύθος. Οι «μεγάλοι» δεν είχαν μια μούσα, είχαν πολλές, δηλαδή πολλές γκόμενες που τις παρατούσαν στη συνέχεια.

  Το παρακάτω κι αν δεν είναι αστείο: «Δεν θα εισφέρει στη ζωή του Ντοστογιέφσκι κάποιες από τις γόνιμες απελπισίες, τις θεαματικές αλαζονείες, τις υπερφυσικές εκστάσεις στις οποίες τον είχαν συνηθίσει οι γυναίκες. Δεν υπήρξε ένα καθοριστικό λάφυρο για τα μυθιστορήματά του. Δεν εμπλούτισε το θησαυρό των γραφτών του. Έβαλε όμως σε τάξη αυτό το θησαυρό με μια φροντίδα υποδειγματικής νοικοκυράς».

  Ίσως έχει δίκιο, οι δυο προηγούμενες που ανέφερα του ενέπνευσαν τον «Αιώνιο σύζυγο». Και τον έκαναν δυστυχισμένο.

  Σας προσκαλώ να διαβάσετε το «Ο Ντοστογιέφσκι και γω» και να κρίνετε αν η Άννα Γκριγκόριεβνα ήταν καθυστερημένη ή όχι.