Νίκος Οικονομίδης, Το βαθύ της θάλασσας

 

Νίκος Οικονομίδης, Το βαθύ της θάλασσας, εκδόσεις τέχνης «Οίστρος» 2023, σελ. 127

 Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο "Λέξημα"

  Για μένα το «Βαθύ της θάλασσας» ήταν μια έκπληξη.

  Ξέραμε τον Νίκο σαν εικαστικό, δεν ξέραμε ότι έχει γράψει και ποίηση.

  Έχουμε γράψει ήδη για τα βιβλία του «Στίχοι στο καβαλέτο», «50/30» και «Ημερολόγια δεκαετίας 2011-2021». Πρέπει όμως να αναφέρουμε και τα βιβλία της συζύγου του Λήδας Παναγιωτοπούλου, «Τα τραπέζια που μιλούν» στο οποίο διαλέγεται ποιητικά με πίνακές του, καθώς και τα «Συμβίωσις αρμονική», «Η Γκρέτα και το κίτρινο λουλούδι» και «Η χρυσόμυγα και το κίτρινο σύννεφο», βιβλία για παιδιά τα οποία εικονογραφεί ο σύζυγός της.  

  Ξέρω για την «Συγκεκριμένη ποίηση», στην οποία οι στίχοι είναι τοποθετημένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργείται μια εικαστική εντύπωση, όμως πρώτη φορά βλέπω στίχους ενσωματωμένους μέσα σε πίνακες ζωγραφικής. Ήδη βλέπουμε στην πρώτη ενότητα του πρώτου μέρους του βιβλίου επτά τέτοιους «ποιηματοπίνακες», ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός.

  Στη συνέχεια οι «5 ζωγραφιές» εικονογραφούν πέντε ποιήματα, τα οποία ο Οικονομίδης παραθέτει στη διπλανή, αριστερή σελίδα, με το γραφικό του χαρακτήρα, «ώστε να στέκονται και οι λέξεις λίγο εικαστικά», γράφει στο εισαγωγικό σημείωμα της ενότητας. Αλλά και σ’ αυτές τις εικονογραφήσεις των ποιημάτων βλέπουμε φράσεις και προτάσεις, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν και σαν τίτλοι ενσωματωμένοι στον πίνακα. «Ώρα 10.30 μ.μ.», «Μόνος», «Η μοναξιά της πολυκατοικίας», «Αϋπνία», και τέλος το εναγώνιο «Πού είναι τέλος πάντων η ελευθερία;». Το υδρόχρωμα διαχέει τα χρώματα και επιπεδώνει τα αντικείμενα, δίνοντάς τους έτσι μια ονειρική, σουρεαλιστική διάσταση.

  Έπειτα έχουμε τις «Λέξεις», πέντε έργα σε λαδοπαστέλ, στα οποία προστέθηκαν εκ των υστέρων λέξεις, αφήνοντας ελεύθερους τους συνειρμούς στον θεατή/αναγνώστη. Στον δεύτερο πίνακα διαβάζουμε τις λέξεις: κύμα, φυγή, νοοτροπία, επανάσταση, ψεύτικα, τελειωμένα, υγρά, λέξεις γραμμένες με το πινέλο του ζωγράφου.

  Παρόμοιοι είναι και οι επόμενοι οκτώ πίνακες της ενότητας «Δίπλα στη γραφομηχανή» με την οποία κλείνει το πρώτο μέρος.

  Στο δεύτερο μέρος ο Οικονομίδης διαλέγεται εικαστικά με ποιήματα άλλων ποιητών όπως του Γιάννη Κοντού, του Στάθη Κουτσούνη, του Αντώνη Φωστιέρη κ.ά., με πίνακες «ποιητικού κυβισμού» και πίνακες με κολάζ.

  Η τελευταία ενότητα τιτλοφορείται «Επτά εικονογραφημένα χειρόγραφα από ποιήματα της Λήδας Παναγιωτοπούλου.

  Το έχουμε ξαναγράψει, το μπλε είναι το αγαπημένο χρώμα του Οικονομίδη, κάτι που φαίνεται τόσο στον τίτλο όσο και στο εξώφυλλο του βιβλίου, γι’ αυτό εκτός από το εξώφυλλο στην ανάρτησή μας θα παραθέσουμε και έναν χαρακτηριστικό πίνακα από αυτή την ενότητα.

  Θα ήθελα όμως να κλείσω αυτή την ανάρτηση με ένα ποίημα του ίδιου του Οικονομίδη, το «Αϋπνία μπλε-γκρι».

 

Πώς ξεκίνησε αυτή η νύχτα

και πού κατέληξε

Αλλιώς την περίμενα.

Είχαμε συμφωνήσει, θα ’ρχόταν η μπλε νύχτα

να με πάρει

να χαθώ ήρεμα

Αντ’ αυτής… φαγούρα γενική

Πολύς εκνευρισμός-γκρι αϋπνία·

χωρίς δισταγμούς

στριφογύρισμα του νου,

απώλεια λογικής, αισθήσεων, μνήμης…

Ζεστές παραισθήσεις

γκρίζες-μπλε

ημιδιαφανείς

θολούρες.

 

  Φυσικά δεν μπορούμε να αποδώσουμε ούτε το χειρόγραφο της γραφής ούτε την εικαστική τοποθέτηση των στίχων.

  Ο Οικονομίδης βλέπει με χρώματα την πραγματικότητα.

  Εγώ με έννοιες, όχι με εικόνες.

  Γι’ αυτό και η στόφα μου είναι αυτή του δοκιμιογράφου και όχι του λογοτέχνη.

  Εξαιρετικότατο βιβλίο, και όχι μόνο για την πρωτοτυπία του.

  Ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο.