Jia Zhang Ke, Η πλατφόρμα

Jia Zhang Ke, Η πλατφόρμα

Έχω δει πολλές ταινίες από την τελευταία μου ανάρτηση για ταινία. Δεν ξέρω γιατί, δεν έχω πια όρεξη να γράφω για ταινίες, ίσως και να γράφω γενικώς. Για παράδειγμα δεν έγραψα για το «Γυναίκες δίχως άνδρες» της Shirin Neshat, ένα πραγματικά υπέροχο φιλμ από μια ακόμη ιρανή φεμινίστρια σκηνοθέτη (νομίζω ότι όλες οι μουσουλμάνες γυναίκες σκηνοθέτες είναι φεμινίστριες), εικαστική και πεσιμίστρια, αφού το έργο τελειώνει με μια αυτοκτονία. Εδώ αυτό που με παρότρυνε να γράψω για την ταινία του Jia Zhang Ke είναι ένας συγκριτολογικός συνειρμός: Θυμήθηκα αμέσως τον «Θίασο» του Αγγελόπουλου. Και εδώ το έργο αναφέρεται σε ένα περιπλανόμενο θίασο, στην αμέσως μετά Μάο εποχή. Ενώ όμως ο Αγγελόπουλος, τοποθετώντας τη δράση του έργου του στη δεκαετία του 40 αναφέρεται στους πολιτικούς κλυδωνισμούς της εποχής, εδώ ο Jia Zhang Ke μας παρουσιάζει ανθρώπινες καταστάσεις ανάμεσα στα μέλη του θιάσου. Έρωτες, τσακωμοί, ταπεινώσεις, αποχωρήσεις και επιστροφές, και μέσα από αυτούς μια εικόνα της σύγχρονης Κίνας, με τις ιδιωτικοποιήσεις και τη γρήγορη ανοικοδόμηση. Η κάμερά του βλέπει πολύ συχνά τους ήρωες από μακριά, η ακριβής αντίθεση του Μπέργκμαν που αγαπάει τα γκρο πλαν. Ίσως συμβολικά αναπαράγει, με τις μικρές φιγούρες των ηθοποιών στο βάθος, την περιθωριακή θέση που έχουν στην κινέζικη κοινωνία σαν μέλη ενός επαρχιακού περιοδεύοντος θιάσου. Ακόμη βρήκα ενδιαφέρουσα την demi off stage (δικός μου όρος, το off stage αναφέρεται στο θέατρο σε επεισόδια που γίνονται εκτός σκηνής και προσλαμβάνονται ακουστικά). Είναι σαν να «παρακατσεύει» (λέξη που είχα ξεχασμένη και την βρήκα πριν λίγες μέρες στο «Αναφορά στον Γκρέκο» του Καζαντζάκη) με την κάμερά του τους ήρωες, χωρίς να τολμά να τους πλησιάσει. Σε μια τέτοια σκηνή ακούμε τον τσακωμό πίσω από τη γωνιά ενός κτιρίου, και στη συνέχεια βλέπουμε τους ηθοποιούς να τρέχουν, καθώς τους καταδιώκουν. Σε μια άλλη σκηνή, πάλι πίσω από τη γωνιά ενός κτιρίου, μπαίνουν μπροστά στο φακό της μηχανής εναλλάξ ο άνδρας και η γυναίκα. Ακόμη ο σκηνοθέτης επιμένει σε κάποια πλάνα, όχι βέβαια τόσο πολύ όσο ο Αγγελόπουλος, όπως για παράδειγμα στην τελική σκηνή που βλέπουμε τη γυναίκα να νανουρίζει το μωρό της για αρκετά λεπτά. Έργο χωρίς πλοκή και σασπένς, είναι «εικόνες από μια έκθεση» (μου αρέσει να χρησιμοποιώ μεταφορικά αυτό τον τίτλο ενός από τα πιο αγαπημένα μου έργα του Μουσόργκσκι), εικόνες από την κινέζικη επαρχία του ’80, δεκαετία με την οποία αρχίζουν οι ιδιωτικοποιήσεις και η ελεύθερη αγορά, με τις ταυτόχρονες δυτικές επιρροές.