Joshua Oppenheimer, The look of silence (Η όψη της σιωπής, 2014) και The act of killing (Η πράξη του φόνου, 2012)

Joshua Oppenheimer, The look of silence (Η όψη της σιωπής, 2014) και The act of killing (Η πράξη του φόνου, 2012).

  Από χθες στο Τριανόν. Επίσης στο Τριανόν, αλλά για πότε δεν μας είπαν, το «Η πράξη του φόνου».

  «Η όψη της σιωπής» αποτελεί κατά κάποιο τρόπο τη συνέχεια της «Πράξης του φόνου». Και τα δυο ντοκιμαντέρ αναφέρονται στα ανατριχιαστικά γεγονότα που συνέβησαν μετά την ανατροπή της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ινδονησίας από στρατιωτικούς. Ήμουν δεκαπεντάχρονος μαθητής το 1965 όταν συνέβησαν τα γεγονότα, και έμειναν ανεξίτηλα στη μνήμη μου. Ένα εκατομμύριο κομμουνιστές σφαγιάστηκαν από παραστρατιωτικές οργανώσεις, καθώς και πολλοί ακτήμονες αγρότες και κινέζοι.  

  Στην «Πράξη του φόνου» ο Οπενχάιμερ βάζει δυο από τους σφαγείς και αναπαριστούν τα γεγονότα. Το πνίξιμο με το σύρμα ίσως ήταν το λιγότερο ανατριχιαστικό. Ο ένας βλέπει εφιάλτες, τους οποίους δραματοποιεί κινηματογραφικά ο Οπενχάιμερ. Ο δεύτερος δεν φαίνεται να νοιώθει τύψεις.

  Στην «Όψη της σιωπής» η πλοκή είναι πιο σφιχτή. Η κάμερα παρακολουθεί τον Άντι Ρουκούν να μιλάει με άλλους σφαγείς.

  Ο αδελφός του σφαγιάσθηκε με φριχτό τρόπο, και ένας από τους υπεύθυνους ήταν ο θείος του, ο αδελφός της μητέρας του. Θα τον επισκεφτεί κάποια στιγμή και θα τον ρωτήσει. Αυτός θα αποποιηθεί την ευθύνη.

  Η μητέρα του λέει ότι θα τρελαινόταν αν τρία χρόνια αργότερα, το 1968, δεν τον είχε γεννήσει. Και οι δυο γονείς του είναι τώρα σε προχωρημένη ηλικία, ο πατέρας του μάλιστα σχεδόν τυφλός και με άνοια. Βλέπουμε και έναν τυχερό που κατάφερε να γλιτώσει από τη σφαγή σκάζοντάς το στα χωράφια.

  Ο Άντι επισκέπτεται διάφορους σφαγείς με υποτιθέμενο πρόσχημα (αφού οι σκηνές κινηματογραφούνται) να ελέγξει την όρασή τους και να τους δώσει γυαλιά. Στη διάρκεια της εξέτασης τους ρωτάει διάφορα. Οι απαντήσεις που παίρνει είναι συχνά ανατριχιαστικές. Το παλούκωμα ήταν ένας τρόπος θανάτωσης. Επίσης στις γυναίκες έκοβαν τα στήθη (φαντάζομαι όχι σε όλες) πριν τις σκοτώσουν. Αλλά αυτά τα περάσαμε κι εμείς στην τουρκοκρατία.

  Οι ενοχές, λέει κάποιος, έπλητταν ορισμένους απ’ αυτούς. Ένας τρόπος για να τις απομακρύνουν ήταν να πίνουν το αίμα των θυμάτων τους. Είχε γεύση γλυκιά και αλμυρή, θυμάται. Ήταν απ’ αυτούς που δεν ένοιωθαν ενοχές.

  Οι ένοχοι δεν τιμωρήθηκαν ποτέ, ούτε καν διώχθηκαν. Παραμένουν ακόμη και σήμερα παντοδύναμοι, γι’ αυτό και πολλοί από τους συντελεστές της ταινίας αναφέρονται ως ανώνυμοι. Όποιος φυλάει τα ρούχα του έχει τα μισά.

  Αναφέρθηκε πολλές φορές η λέξη «ιστορία». Ναι, αυτά τα γεγονότα είναι ιστορία. Και αυτή η ιστορική γνώση είναι που με κάνει απαισιόδοξο.

  Και σε μας στη Δύση υπήρξαν εκτελέσεις, που δεν γίνονταν όμως με σαδιστικό τρόπο. Οι γερμανοί έβαζαν τους εβραίους στους θαλάμους των αερίων. Όσο για τους γάλλους, επινόησαν την γκιλοτίνα για έναν ανώδυνο θάνατο.

  Ναι, υπήρξαν και εδώ βασανιστήρια, όμως όχι από σαδισμό αλλά για απόσπαση πληροφοριών. Βέβαια κάθε κανόνας έχει και τις εξαιρέσεις τους.

  Ναι, η δημοκρατία είναι το καλύτερο των δυνατών πολιτευμάτων, και κάθε κακό σ’ αυτήν είναι (σχεδόν) αναπόφευκτο κακό.

  Αξίζει να τα δείτε αυτά τα ντοκιμαντέρ.