Dino Risi, Un amore a Roma (1960)

Dino Risi, Un amore a Roma (1960)

  Από σήμερα στο Ζέφυρο, σε επανέκδοση.

  Έχουμε γράψει για μια ακόμη ταινία του Dino Risi, τον «Φαμφαρόνο».

  Πρέπει να προειδοποιήσω για την προτιθέμενη σκηνοθετική πρόσληψη, αλλά και την πρόσληψη γενικά, για την οποία φαντάζομαι θα υπάρχουν αποκλίσεις. Πώς ήθελε ο Ντίνο Ρίζι να προσλάβουμε την ιστορία του; Και πώς την προσλαμβάνουμε εμείς; Η πρόσληψη η δική μου δεν ήταν ενιαία σε όλη τη διάρκεια της ταινίας.

  Τελικά ο Μαρτσέλο είναι μήπως ένας… ανόητος (ας χρησιμοποιήσουμε μια πιο κομψή λέξη), όπως ακριβώς και ο καθηγητής στον «Γαλάζιο άγγελο», ή απλά ένας πολύ ερωτευμένος; Ο καθηγητής ερωτεύεται την τραγουδίστρια, και όταν βλέπει τον γκόμενο καταρρέει. Ο Μαρτσέλο ερωτεύεται μια στάρλετ, και θα δει πολλούς γκόμενους μέχρι να πάρει την απόφαση να χωρίσει οριστικά. Ναι, η αναλογία δεν πάει παραπέρα. Η τραγουδίστρια δεν είναι ερωτευμένη με τον καθηγητή, που εξάλλου είναι μιας κάποιας ηλικίας, ενώ η στάρλετ είναι.

  Τώρα για την προτιθέμενη σκηνοθετική πρόσληψη:

  Μήπως η τελική απογοήτευση έρχεται σαν μια θεία δίκη;

  Στην αρχή της ταινίας τον βλέπουμε να λέει στη φίλη του ότι πρέπει να χωρίσουν, στο εξής θέλει να μείνουν απλώς φίλοι. Αυτή η καημένη είναι κάργα ερωτευμένη μαζί του, πράγμα που το βλέπουμε κατά διαστήματα μέσα στην ταινία. Όμως αυτός είναι ανένδοτος. Μάλιστα ο τρόπος που τη χωρίζει μας φάνηκε εντελώς άκομψος και ψυχρός.

  Πιστεύω ότι πρόκειται, αν όχι για συγγραφικό (το έργο είναι μεταφορά από μυθιστόρημα), τουλάχιστον για σκηνοθετικό ατόπημα. Αυτό το κατάλαβα μετά.

  Ο Μαρτσέλο δεν θυσιάζει μόνο μια κοπέλα που τον αγαπά αληθινά, θυσιάζει και μια πλούσια αρραβωνιαστικιά που έρχεται μετά, αυτή για χάρη της Άννας. Και ξοδεύει πολλά, πάρα πολλά γι’ αυτήν, όπως μαθαίνουμε στο τέλος. Έβαλε υποθήκη ακόμη και το σπίτι του.

  Τώρα, το να τα φτιάξει με την Άννα την επόμενη στιγμή που χωρίζει με τη φίλη του είναι βέβαια εντελώς αντιρρεαλιστικό, αλλά βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της «σκηνικής» οικονομίας μιας ταινίας, αν και ίσως θα μπορούσε να αποφευχθεί, αφού στην ταινία, όπως και στο μυθιστόρημα, υπάρχει μεγαλύτερη άνεση στη διαχείριση του χρόνου από ό,τι σε ένα θεατρικό έργο.

  Η Άννα τον αγαπά, αλλά είναι ο χαρακτήρας της, θέλει και τους γκόμενους. Όταν ο Μαρτσέλο μαθαίνει τη σχέση της με τον ηθοποιό και της ζητάει να τον παρατήσει αυτή του λέει να περιμένει, αυτή η σχέση δεν πρόκειται να κρατήσει πολύ, μέχρι να τελειώσουν τα γυρίσματα.

  Ο Μαρτσέλο θα αναγκαστεί να τη χωρίσει. Αλλά όταν την δει κάποια στιγμή, ταλαιπωρημένη μέσα στη βροχή, θα την περιμαζέψει. Θα μείνουν για κάποιους μήνες μαζί, μέχρι να ανακαλύψει ότι βλέπει έναν πρώην της, ο οποίος φαίνεται ξανάγινε νυν. Όταν πια τη διώχνει και αυτή του λέει ότι θέλει να μείνει μαζί του, αυτός της λέει: «Δεν έπρεπε να σε πάρω σπίτι μου εκείνη την νύχτα (τότε που την είδε μόνη, ταλαιπωρημένη, μέσα στη βροχή), αλλά ένοιωσα οίκτο για σένα. Αλλά ο οίκτος είναι λάθος αίσθημα, αίσθημα που σε κάνει να το πληρώσεις. Τώρα βγες από το αμάξι, εξαφανίσου από τη ζωή μου».

  Για μένα αυτό είναι απλή εκλογίκευση. Ο οίκτος μόνο δεν φτάνει. Απλά δεν είχε πάψει να την αγαπά.

  Και η Άννα; Είναι μια τσούλα;

  Όλη η συμπεριφορά της αυτό δείχνει.

  Όμως δεν είναι έτσι. Είναι ο χαρακτήρας της. Τον αγαπάει, δεν τον κοροϊδεύει, αλλά δεν μπορεί να αντισταθεί σε όποιον την φλερτάρει.

  Μπορεί να μας πείσει;

  Ναι, μας πείθει η εξαιρετική ερμηνεία της Μιλέν Ντεμονζώ, που δεν είναι μόνο όμορφη αλλά και πάρα πολύ καλή ηθοποιός.

  Η προτιθέμενη σκηνοθετική πρόσληψη είναι να μας δώσει μια ιστορία αγάπης, μιας αγάπης που όμως έχει άδοξο τέλος. Βέβαια το σκηνοθετικό ατόπημα της αρχής μας κάνει να φαίνεται αυτό το άδοξο τέλος σαν μια θεία δίκη για τον Μαρτσέλο που παράτησε τόσο ψυχρά τη φίλη του, όμως παρ’ όλα αυτά δεν είναι. Η κάμερα εστιάζει στο τέλος του έργου στην τραγική φιγούρα της Άννας, που εγκαταλειμμένη εκλιπαρεί τον Μαρτσέλο να μην την εγκαταλείψει. Όμως αυτός φεύγει. Αυτή διστάζει για λίγο, έπειτα τρέχει έξω από το θέατρο μπας και τον προλάβει. Αλλά αυτός έχει χαθεί. Με δάκρυα στα μάτια επιστρέφει στο θέατρο.

  Στον «Γαλάζιο άγγελο» το τραγικό πρόσωπο ήταν ο καθηγητής. Εδώ όμως δεν είναι ο Μαρτσέλο, είναι η Άννα. Στην περίπτωσή της ταιριάζει γάντι η ρήση του Ηράκλειτου: Ήθος ανθρώπω δαίμων. Ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι η μοίρα του.  

  Μήπως δεν έπρεπε να κάνω το σπόιλερ να σας πω το τέλος;

  Τις τραγωδίες των τριών κλασικών μας, του Σαίξπηρ, του Μολιέρου, κ.λπ. τις βλέπουμε και τις ξαναβλέπουμε παρόλο που ξέρουμε το τέλος. Τα αριστουργήματα τα ξαναβλέπουμε (αν είναι ταινίες ή θεατρικά έργα) και τα ξαναδιαβάζουμε (αν είναι βιβλία· μόλις ξαναδιάβασα τον «Φύλακα στη σίκαλη»). Έτσι πρέπει. Αν εσείς δεν θα πάτε να δείτε την ταινία μόνο και μόνο επειδή σας αποκάλυψα το τέλος της, ε, δεν σας πρέπει η ταινία.

  Ψάχνοντας για βιογραφικά της Μιλέν Ντεμονζό συνάντησα σε μια ιστοσελίδα το παρακάτω ανέκδοτο, το οποίο αντιγράφω και επικολλώ.

  «Τότε ήταν που συνάντησε η ηθοποιός Μιλέν Ντεμονζό τον Καραμανλή και του συστήθηκε:  "Μιλέν Ντεμονζό"... Εκείνος αγέρωχος και με χαμόγελο στα χείλη, της είπε: "Μι λεν Κώστα"...
Αυτό το ...περιστατικό, στα χρόνια που θα περάσουν, θα μείνει και ως... ανέκδοτο».