Vitaly Mansky, Under the sun (В лучах Солнца, 2015)

Vitaly Mansky, Under the sun (В лучах Солнца, 2015)

Από σήμερα στους κινηματογράφους.

  Θα ξεκινήσω προκλητικά: βλέπω με δυσπιστία κάθε κατηγορία εναντίον ενός καθεστώτος στο οποίο την εξουσία την έχει η «Δικτατορία του προλεταριάτου», και το οποίο είναι a priori εχθρός των ΗΠΑ. Καθώς είμαι απλοϊκός ρεαλιστής στη φιλοσοφία, είμαι το ίδιο απλοϊκός ρεαλιστής και στην πολιτική (στους οικολόγους ήμουν με τους realos και όχι με τους fundos), αλλά και σε πολλά πράγματα ακόμη. Πιστεύω για παράδειγμα πολύ στο αρχαιοελληνικό ρητό «το μη χείρον βέλτιστον».

  Η δικτατορία του προλεταριάτου έγινε για τους φτωχούς. Φτωχός συνταξιούχος κι εγώ, καταγόμενος από φτωχή αγροτική οικογένεια, δεν έχω διάθεση να δαιμονοποιήσω τα κομμουνιστικά καθεστώτα, αυτά που υπάρχουν. Εξάλλου βλέπω τα δυο μέτρα και τα δυο σταθμά. Οι ΗΠΑ που δαιμονοποιούν την Βόρεια Κορέα έχουν αγκαλιάσει τη Σαουδική Αραβία, «ένα από τα πιο αντιδραστικά, θεοκρατικά καθεστώτα που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου», για το οποίο σήμερα διάβασα πάλι φοβερά πράγματα. Θυμάμαι την πατάτα που έκανε πρόσφατα η εκστρατεία δυσφήμισης της Βόρειας Κορέας με το γνωστό βίντεο που «έδειχνε» υποτίθεται το αποτρόπαιο πρόσωπο του καθεστώτος και το οποίο ήταν απόσπασμα από μια κωμωδία, αξίζει να το δείτε.

  Καλό θα ήταν να διαβάσετε τον σύνδεσμο της βικιπαίδειας στον οποίο παραπέμπω στον τίτλο. Εδώ θα δώσω μια περίληψη σχολιάζοντας ταυτόχρονα κάποια πράγματα.

  «Ο Μάνσκι είχε την ιδέα» διαβάζω «ενός έργου που θα τοποθετείτο σε μια χώρα παρόμοια με τη Σοβιετική Ένωση. Φανταζόταν το έργο σαν μια «μηχανή του χρόνου» στη Σοβιετική Ένωση κάτω από το καθεστώς του Στάλιν, και σαν μέσο για μια καλύτερη κατανόηση της ιστορίας της χώρας του».  

  Απευθύνθηκε στις βορειοκορεάτικες αρχές που του έδωσαν την άδεια. Όμως επέβλεπαν πολύ στενά τα γυρίσματα και έβλεπαν τα φιλμ, διαγράφοντας ό,τι δεν ενέκριναν. Με κρυφές ψηφιακές κάμερες όμως ο Μάνσκι πήρε άλλα 46 λεπτά φιλμ (οι βορειοκορεάτες ενέκριναν 60 λεπτά), και αυτή τη συνολική κόπια είδαμε στην Αλκυονίδα στην αβάν πρεμιέρ. Όπως ήταν φυσικό, αυτό προκάλεσε την αγανάκτηση των βορειοκορεάτικων αρχών και ζήτησαν την απαγόρευση της προβολής της ταινίας από το υπουργείο εξωτερικών της Ρωσίας που ήταν συμπαραγωγός, πράγμα που δεν έγινε δεκτό.

  Η ταινία παρακολουθεί την οκτάχρονη Ζιν μι και την οικογένειά της στην Πιονγιάνγκ, καθώς προετοιμάζεται για την εισδοχή της, μαζί με άλλα παιδιά, στην «Παιδική Ένωση Κορέας» κατά την «Ημέρα του λαμπρού αστεριού», την ημέρα των γενεθλίων του ηγέτη της χώρας Κιμ Γιονγκ Ιλ.

  Δεν είδαμε τίποτα το φοβερό. Στο απαγορευμένο footage είδαμε να δείχνονται οι σκηνοθετικές οδηγίες, κάτι που γίνεται γενικά σε ντοκιμαντέρ, στα οποία ένα μέρος είναι στημένο. Είδαμε και την μικρούλα να αγωνίζεται να μην την πάρει ο ύπνος, κάτι που θα συνέβαινε σε κάθε κοριτσάκι σε κάθε χώρα που θα το υποχρέωναν να ακούσει την ομιλία ενός μεγαλόσχημου.

  Αυτό βέβαια που με ενόχλησε είναι η προσωπολατρία. Ήταν πολύ έντονη, εντελώς αντίθετη με τα δημοκρατικά μας αισθήματα, και επίσης εντελώς αντίθετη με τις εικονοκλαστικές μου πεποιθήσεις.

  Όμως αξίζει να δείτε την ταινία. Δίνει μια εικόνα της σύγχρονης Βόρειας Κορέας, με ανθρωπολογικά στοιχεία. Δεν ήξερα ότι τρώνε καθισμένοι στο πάτωμα, σε χαμηλά τραπέζια. Αυτό το χαμηλό τραπέζι, το «σοφρά», τον πρόλαβα κι εγώ στο σπίτι της γιαγιάς μου. Δεν ξέρω αν είναι κάτι παραδοσιακό ή κατάλοιπο από την γιαπωνέζικη κατοχή, που κράτησε από το 1910 μέχρι το 1945.

  Τα μαρξιστικά μου διαβάσματα εγχάραξαν πολύ έντονα στη συνείδησή μου την ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Διάβασα κάπου ότι σε μια ευρωπαϊκή χώρα έγινε δημοψήφισμα για ένα πρόγραμμα για τους μη προνομιούχους. 70% ψήφισαν κατά. Απλή λογική: η πίττα είναι συγκεκριμένη, αν δώσουμε στους φτωχούς θα μειωθεί το δικό μας κομμάτι. Οι κάθε είδους εκλογικεύσεις που μπορεί να ανέπτυξαν εκείνοι που ήσαν κατά του προγράμματος δεν έχουν κανένα νόημα, το βασικό κίνητρο, συνειδητό ή ασυνείδητο, είναι που μετράει. Άκουσα ανάλογα επιχειρήματα κατά του νόμου που ψηφίστηκε πρόσφατα, όλοι οι ανασφάλιστοι να έχουν πρόσβαση στη δημόσια υγεία (μην λυπάστε, μόλις βγει ο Κούλης, γιατί αυτός θα βγει, θα τον καταργήσει, όπως κατάργησε και ο Τραμπ ένα πρόγραμμα του Ομπάμα για τους μη προνομιούχους).

  Σκέφτομαι: ένας άστεγος, ένας που ψάχνει στους σκουπιδοτενεκέδες για φαγητό, που η πρόσβασή του στην υγεία είναι μόνο στα επείγοντα, δεν θα προτιμούσε ένα δικτατορικό καθεστώς που θα του εξασφάλιζε στέγη, τροφή και μια στοιχειώδη υγειονομική περίθαλψη;

  Βέβαια οι δικτατορίες της πλουτοκρατίας δεν νοιάζονται για τους μη προνομιούχους. Ο δικτάτορας της Αϊτής παπα-Ντοκ καταλήστεψε τη χώρα του. Οι κομουνιστικές δικτατορίες σίγουρα έχουν κάποια μέριμνα, μεγαλύτερη ή μικρότερη, ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνατότητες.

  Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις. Ο Μεταξάς, την ώρα που φυλάκιζε κομμουνιστές και φιλελεύθερους αστούς έφτιαχνε το ΙΚΑ, ώστε να έχουν ένα ελάχιστο εισόδημα οι εργαζόμενοι στα γεράματά τους.

  Εγώ, φτωχός συνταξιούχος όπως είπα και καταγόμενος από φτωχή αγροτική οικογένεια δεν βλέπω την Βόρεια Κορέα με την απέχθεια που προσπαθεί να μας εμφυσήσει η αμερικανοκίνητη προπαγάνδα. Αλλά, σαν μικροαστός διανοούμενος, δεν θα ήθελα να με κανένα τρόπο να πάω να ζήσω εκεί, έχοντας τον φόβο ότι κάποια στιγμή θα κινδύνευα να με μπουζουριάσουν και να με χώσουν στη φυλακή.

  Να σχολιάσω ένα απόφθεγμά μου, παράφραση ενός σαρδόνιου σχολίου του F.H. Bradley πάνω σε μια ρήση του Leibniz. «Η δημοκρατία είναι το καλύτερο των δυνατών πολιτευμάτων, και κάθε κακό σ’ αυτήν είναι αναγκαίο κακό». Σίγουρα είναι το καλύτερο πολίτευμα για μας τους μικροαστούς διανοούμενους, αλλά και για την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού μιας χώρας, όμως όχι για το σύνολο. Ένας πεινασμένος άστεγος χέστηκε για τις πολιτικές ελευθερίες που παρέχει.