Asghar Farhadi, The salesman (Ο εμποράκος, 2016)

Asghar Farhadi, The salesman (Ο εμποράκος, 2016)

  

  Εξακολουθεί να παίζεται στους κινηματογράφους

  Εξαιρετικά επινοητικός και στον «Εμποράκο» ο Ασγάρ Φαρχάντι, ταινία η οποία κέρδισε το βραβείο καλύτερου σεναρίου και καλύτερης ανδρικής ερμηνείας στις Κάννες. Όμως το όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας ο Φαρχάντι δεν πήγε να το πάρει, διαμαρτυρόμενος για την απόφαση του Τραμπ να μη δέχεται μουσουλμάνους μετανάστες.

  Βλέποντας το «Ένας χωρισμός» του Φαρχάντι αποφάσισα να γράφω πιο συστηματικά για ταινίες. Μάλιστα ένα σημείωμα που πρόταξα στην ανάρτησή μου για αυτή την ταινία το πρόταξα και σε μια δικιά μου ιστοσελίδα-ευρετήριο, όπου παραθέτω τις κριτικές μου για ταινίες αλφαβητικά κατά σκηνοθέτη. Και φυσικά βέβαια έχω δει όλες του τις ταινίες. Προχθές ξαναείδα την ταινία του «Πυροτεχνήματα την Τετάρτη».

  Ο Φαρχάντι συνήθως έχει την κάμερα να κυνηγάει τους ηθοποιούς. Στην αρχή του «Εμποράκου», με τους ένοικους της πολυκατοικίας να τρέχουν πανικόβλητοι, το κυνηγητό αυτό αναπαράγει υφολογικά την ταραχή τους. Αφηγηματικά, χρησιμοποιεί σαν κύρια στοιχεία το σασπένς και την ανατροπή. Κυρίαρχη θεματική του είναι ο άνθρωπος που βιώνει ιδιαίτερα έντονες καταστάσεις. Το διαζύγιο, η απιστία, και φυσικά ο έρωτας αποτελούν θέματα των ταινιών του. Στον «Εμποράκο» βρίσκουμε κάτι καινούριο.

  Στον «Εμποράκο» υπάρχει σε πιο χαρακτηριστικό βαθμό η βασική αφηγηματική δομή: Κατάσταση ισορροπίας, διατάραξη της κατάστασης ισορροπίας, αποκατάσταση της ισορροπίας. Μάλιστα καταλαμβάνουν περίπου ισομερείς θέσεις στην ταινία.

  Ο καθηγητής είναι ταυτόχρονα ηθοποιός, όπως και η γυναίκα του. Έχουν τους κεντρικούς ρόλους σε μια θεατρική παράσταση του «Εμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ. Τους βλέπουμε στις πρόβες, και τον καθηγητή στα μαθήματά του. Διδάσκει λογοτεχνία. Κάποια στιγμή θα προβάλει για τους μαθητές του μια ταινία-σταθμό στον ιρανικό κινηματογράφο, την «Αγελάδα» του Dariush Mehrjui. Δεν συγκινούνται ιδιαίτερα. Είναι και πειραχτήρια όπως όλοι οι μαθητές, αλλά τον αγαπούν.

  Μόλις έχουν μετακομίσει σε ένα διαμέρισμα που τους προσέφερε ένας φίλος ηθοποιός, μια και η πολυκατοικία τους κινδυνεύει να καταρρεύσει από παρακείμενα έργα. Η γυναίκα που ζούσε σ’ αυτό έχει φύγει.

  Και η διατάραξη της κατάστασης ισορροπίας:

  Κτυπάει το κουδούνι της πόρτας. Η γυναίκα βρίσκεται στο μπάνιο. Πριν λίγο της είχε τηλεφωνήσει ο άντρας της. Αυτός θα είναι. Ανοίγει την εξώπορτα αφήνοντας ανοικτή την πόρτα του διαμερίσματος. Επιστρέφει στο μπάνιο.

  Δεν ήταν ο άντρας της, ήταν κάποιος άλλος. Και θα τη βιάσει.

  Ο βιασμός είναι μια τραυματική εμπειρία, που δεν τελειώνει με την πράξη. Η γυναίκα υποφέρει. Το ίδιο και ο άντρας· που όταν ανακαλύψει ότι ο δράστης έχει αφήσει ίχνη θα επιδιώξει να τον βρει. Η γυναίκα δεν θέλει να ανακατευθεί η αστυνομία. Οι ανακρίσεις κ.λπ., όπως έχουμε διαβάσει, είναι σαν ένας δεύτερος βιασμός.

  Σε μια αστυνομική ταινία η αποκατάσταση της ισορροπίας γίνεται με την αποκάλυψη του ενόχου και την τιμωρία του. Εδώ όμως;

  Αυτή είναι η μεγάλη ανατροπή του Φαρχάντι. Μεγαλειώδης. Γι’ αυτήν άλλωστε, πιστεύω, τιμήθηκε η ταινία του με το βραβείο καλύτερου σεναρίου στις Κάννες. Αλλά δεν θα την αποκαλύψουμε.