Jean-Pierre Dardenne et Luc Dardenne, L’ enfant (Το παιδί, 2004)

 Jean-Pierre Dardenne et Luc Dardenne, L’ enfant (Το παιδί, 2004).

  

  Την ταινία την είδα σε ελεύθερη προβολή στο Σχολείο του Σινεμά.

  Μπορεί να πήρε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, αλλά εμένα δεν μου άρεσε. Γενικά δεν μου αρέσουν έργα στα οποία οι ήρωες είναι αρνητικοί. Σημειωτέον ότι δεν είμαι οπαδός του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Να πω όμως ότι μου άρεσε πολύ το «Άγνωστο κορίτσι», που κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο στις Κάννες, και που παίζεται τώρα στους κινηματογράφους.

  Ο νεαρός είναι περιθωριακός, ζητιάνος και κλεπταποδόχος, μου θύμισε εκείνον στον «Όλιβερ Τουίστ» που έβαζε τα παιδιά και κλέβανε. Η φίλη του, φτωχή σαν κι αυτόν, γεννάει το παιδί τους.

  Η βασική αφηγηματική δομή είναι τριμερής: ηρεμία, διαταραχή, αποκατάσταση. Συνήθως το μεσαίο μέρος είναι και το μεγαλύτερο. Η διαταραχή γίνεται πολύ γρήγορα, δημιουργώντας το απαραίτητο σασπένς που αυξάνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη ή θεατή. Εδώ το πρώτο μέρος διαρκεί πάρα πολύ, δείχνοντας σε διάφορα επεισόδια το πόσο ερωτευμένο είναι το ζευγάρι.

  Θυμάμαι και το πρώτο μέρος από το «Σχετικά με την Έλλη» του Ασγάρ Φαρχάντι, που διαρκούσε πολύ περισσότερο. Αναρωτήθηκα τότε: δεν είναι δυνατόν να πάνε όλα ομαλά σ’ αυτά τα ζευγάρια που παραθερίζουν. Και πράγματι κάποια στιγμή έρχεται η διαταραχή.

  Με εξωδιηγητική λοιπόν αφηγηματική προσδοκία περιμένω κάτι συνταρακτικό να συμβεί. Και πράγματι συμβαίνει. Και ποιο είναι αυτό που συνέβη; Ο νεαρός πούλησε το μωρό.

  Το ανακοινώνει στην κοπέλα με αρκετή ψυχραιμία, λέγοντάς της ότι θα κάνουν αργότερα άλλο. Αυτή λιποθυμά. Στο νοσοκομείο που βρίσκεται τον καταγγέλλει. Αυτός καταφέρνει να τα μπαλώσει. Αυτή δεν θέλει να τον ξαναδεί στο μάτια της. Στο σπίτι που την επισκέπτεται του λέει να φύγει, αυτός και το καροτσάκι του.

  Έκανα τη σκέψη ότι θα άφηνε το καροτσάκι έξω από την πόρτα για το παιδί του. Η κοπέλα είναι φτωχή, θα της ήταν πολύ δύσκολο να αγοράσει άλλο. Και με έκπληξη είδα ότι πήγε και το πούλησε σε εξευτελιστική τιμή.

  Μια επιχείρηση κλοπής με ένα από τα παιδιά που συνεργάζεται πηγαίνει στραβά. Θα συλληφθεί το παιδί. Αυτός θα πάει να παραδοθεί. Μεταμέλεια;

  Αν αυτό ήταν η σκηνοθετική πρόθεση δεν το πέτυχαν οι Νταρντέν, και μάλιστα διπλά. Η σύλληψή του ήταν αναπόφευκτη μια και το παιδί θα τον κατέδιδε, και παραδιδόμενος θα ελάφρυνε την ποινή του. Ακόμη, παραδίδει τα ψιλά που βρισκόταν σε ένα σακούλι. Τα χαρτονομίσματα; Αν για λόγους οικονομίας δεν δείχτηκε ότι τα παρέδωσε, ήταν άστοχο. Ήδη στη συζήτηση που ακολούθησε κάποιος το επεσήμανε, και είχε τη γνώμη ότι κάπου τα έκρυψε για να τα πάρει όταν αποφυλακισθεί.

  Η αποκατάσταση είναι η πιο σύντομη που έχω δει ποτέ σε ταινία. Αυτός και η κοπέλα που προφανώς τον συγχώρεσε, μέσα στη φυλακή, καθισμένοι αντικριστά σε ένα τραπέζι, κοιτάζονται κρατώντας τα χέρια και κλαίνε.

  Ναι, αυτά τα δάκρυα φαινόταν να είναι δάκρυα μεταμέλειας. Όμως δεν ήταν αρκετά για να τον αποκαταστήσουν στη συνείδησή μου.

  Θα συγκρίνω με το «Άγνωστο κορίτσι».

  Ο Αριστοτέλης μας λέει ότι υπάρχουν δυο ειδών τραγικοί ήρωες: ο ήρωας που υποφέρει χωρίς να του πρέπει (Αντιγόνη) και ο ήρωας που υποφέρει «δι’αμαρτίαν τινά», για κάποιο σφάλμα του (Κρέων). Ο Κρέων αποκαθίσταται στη συνείδησή μας όταν μετανοιωμένος κοιτάζει να διορθώσει το κακό. Η αίσθηση της ενοχής, οι τύψεις, «καθαίρουν» στη συνείδησή μας τους ήρωες. Τα τρία πρόσωπα νοιώθουν ενοχές για το «άγνωστο κορίτσι», γιατί όλοι τους είχαν ένα ποσοστό ευθύνης για το θάνατό του. Η Jenny, κάτω από το βάρος της ενοχής που νοιώθει ξεκινάει την έρευνα για να ανακαλύψει την ταυτότητα του κοριτσιού από την αρχή της ταινίας. Οι άλλοι δυο εμφανίζονται στο τέλος, συντετριμμένοι. Μπορώ να νοιώσω γι’ αυτούς τον αριστοτελικό «έλεο». Για τον νεαρό στο «Παιδί», καθόλου.