Oleh Malamuzh, Η κλεμμένη πριγκίπισσα (The stolen princess: Ruslan and Lyudmila, 2018)

Oleh Malamuzh, Η κλεμμένη πριγκίπισσα (The stolen princess: Ruslan and Lyudmila, 2018)

  Από την Πέμπτη που μας πέρασε στους κινηματογράφους. Παίζεται και αυτή τη βδομάδα.

  Η ταινία animation του ουκρανού Oleh Mazamuzh είναι βασισμένη πάνω στο ποίημα του Πούσκιν «Ρουσλάνος και Λουντμίλα».

  Βασισμένη. Γιατί, παρόλο που προσπάθησα να αντισταθώ στον πειρασμό, δεν μπόρεσα να μη διαβάσω τελικά το ποίημα του Πούσκιν. Όμως, αντίθετα από ό,τι κάνω σε τέτοιες περιπτώσεις που αναφέρομαι στο λογοτεχνικό έργο στο τέλος, παραθέτοντας κυρίως τις διαφορές του από την κινηματογραφική μεταφορά, εδώ θα κάνω κάτι διαφορετικό: θα προχωρήσω στην πλοκή ταυτόχρονα και στα δυο έργα, μιλώντας για τις διαφορές.

  Η ταινία ξεκινάει με τον νάνο μάγο Τσέρνομορ να παλεύει για την καρδιά της όμορφης Μίλα (υποκοριστικό της Λιουντμίλα) με έναν άλλο μάγο, τον Φιν (δεν θυμάμαι αν λέγεται ότι είναι αδελφός του, όπως στο έργο του Πούσκιν). Νικάει ο Τσέρνομορ, και κάνοντας έναν ανεμοστρόβιλο παίρνει μακριά τη Μίλα.

  Και μετά το εφέ έκπληξης: Όλο αυτό δεν ήταν παρά μια παράσταση που δίνει ο αφηγητής-παραμυθάς Ρουσλάν. Στο υποβολείο βρίσκεται ο Λέστερ ο οποίος γράφει και τα έργα, περσόνα του ποιητή.

  Ξάφνου ο κόσμος φεύγει. Βλέπει τρεις ιππότες στα άλογά τους. Πάνε να ζητήσουν το χέρι της όμορφης Λιουντμίλας, της πριγκίπισσας. Όμως σε λίγο τους βλέπουμε να επιστρέφουν άπρακτοι.

  Ο βασιλιάς της έχει πει ότι πρέπει οπωσδήποτε να παντρευτεί. Αυτή δεν θέλει να κλειστεί μέσα στα δεσμά του γάμου, θέλει να ταξιδέψει, να ζήσει την περιπέτεια. Ο βασιλιάς εξοργίζεται. Της λέει ότι αν δεν διαλέξει η ίδια από τους υποψήφιους γαμπρούς, τότε θα διαλέξει ο ίδιος.

  Αυτή για να γλιτώσει το σκάει. Στο δρόμο θα πέσει πάνω σε κάτι κακοποιούς, όμως ο Ρουσλάν θα τη σώσει απ’ αυτούς. Κεραυνοβόλος έρωτας, όμως κεραυνοβόλα και η απαγωγή της με έναν ανεμοστρόβιλο που δημιουργεί ο γνωστός μας νάνος μάγος. Ο βασιλιάς θα διακηρύξει ότι όποιος τη βρει θα την πάρει γυναίκα του. Ο Ρουσλάν θα τρέξει, αλλά μαζί του και οι άλλοι τρεις υποψήφιοι τους οποίους είχε απορρίψει.  

  Όμως ας πάμε στον Πούσκιν.

  Η Λιουντμίλα και ο γενναίος πρίγκηπας Ρουσλάν είναι ερωτευμένοι. Ο γάμος τους θα γίνει το βράδυ. Ανάμεσα στους καλεσμένους είναι και τρεις αντίζηλοί του, ο Ρογκντάι (ο κακός), ο Ρατμίρ (ο καλός) και ο Φάρλαφ (ο άσχημος· για την ακρίβεια, ο χοντρός).

  Όμως είναι ερωτευμένος μαζί της και ο μάγος Τσέρνομορ (στην ταινία όχι, τη θέλει για άλλο σκοπό). Κάνοντας έναν ανεμοστρόβιλο την απαγάγει. Ο βασιλιάς, ενοχλημένος που ο Ρουσλάν δεν την προστάτεψε, θα διακηρύξει ότι όποιος βρει την πριγκίπισσα και τη φέρει πίσω θα τον κάνει γαμπρό του και διάδοχο του θρόνου. Και οι τέσσερις ξεκινούν για να βρουν την πριγκίπισσα.

  Οι διαφορές:

  Ο Φιν αγαπούσε την Ναήνα, η οποία όμως δεν τον ήθελε. Ταξίδεψε, έκανε κατορθώματα, επέστρεψε με άφθονους θησαυρούς και τους της πρόσφερε, όμως αυτή δεν συγκινήθηκε. Ξαναέφυγε και σπούδασε την τέχνη της μαγείας. Ναι, θα την έκανε να τον ερωτευθεί.

  Και τα κατάφερε.

  Όμως η ίδια ήταν πια κοντά στα ογδόντα, γριά και άσχημη, είχε λείψει πολλά χρόνια.

  Ούτε να τη δει.

  Αυτή, εξοργισμένη που την απέρριψε, κάνει όρκο να εκδικηθεί.

  Ο φίλος του εχθρού μου είναι εχθρός μου: μαθαίνοντας η Ναήνα ότι ο Φιν βοήθησε τον Ρουσλάν να βρει τη Λιουντμίλα θα σταθεί εμπόδιο στην προσπάθειά του. Φυσικά ο Ρουσλάν θα συναντήσει και πολλά άλλα εμπόδια μέχρι να καταφέρει να τη σώσει.

  Δεν θα συνεχίσουμε με διαφορές και ομοιότητες, απλά θα θέλαμε να δείξουμε μια κεφαλαιώδη διαφορά ανάμεσα στις δυο ιστορίες σε σχέση με το μοτίβο του σταχτοπούτου στο οποίο αναφέρομαι συχνά. Στην ιστορία του Πούσκιν απουσιάζει, αφού ο αγαπημένος της πριγκίπισσας είναι ένας πρίγκιπας. Στην ταινία του Malamuzh αυτός που θα κερδίσει την καρδιά της τελικά είναι ένας ταπεινός παραμυθάς, ένας αντιήρωας. Πώς θα τα καταφέρει; Θα το δείτε στην ταινία.

  Θυμήθηκα τώρα τον «Cameraman», έναν άλλο αντιήρωα στην ομώνυμη ταινία του Μπάστερ Κίτον, που καταφέρνει τελικά να κερδίσει την καλή του, παρά τον ανταγωνιστή του που προσπάθησε να την ξεγελάσει ότι αυτός τάχα την έσωσε από πνιγμό. Το ίδιο θα προσπαθήσει να κάνει και ο Φάρλαφ στο έργο του Πούσκιν, χωρίς επιτυχία φυσικά.  

  Γεμάτη φαντασία και χιούμορ η ταινία μου άρεσε πολύ, παρόλο που, το έχω ξαναγράψει, δεν είμαι φαν των animation. Για το έργο του Πούσκιν, δεν το συζητάμε.

  Γιατί ουκρανός ο σκηνοθέτης;

  Η υπόθεση διαδραματίζεται στο Κίεβο, πρωτεύουσα του κράτους των Ρως πριν το τέλος της πρώτης χιλιετίας. Το Κίεβο, για όσους δεν το ξέρουν, είναι η πρωτεύουσα της σημερινής Ουκρανίας.

  Είδα και την ταινία «Ρουσλάνος και Λιουντμίλα» (1972) του Alexandr Ptushko και απόλαυσα τη μουσικότητα των δεκατρισύλλαβων και δεκατετρασύλλαβων στίχων του Πούσκιν, χωρίς να τους πολυκαταλαβαίνω εννοείται, παρά τους υπότιτλους. Κατέβασα και το Ρωσικό πρωτότυπο, οι στροφές είναι ανισοσύλλαβες ενώ στις ομοιοκαταληξίες κυριαρχεί η πλεχτή και η ζευγαρωτή, κάτι που διαπίστωσα βλέποντας και την ταινία· η οποία, παρεμπιπτόντως, ακολουθεί αρκετά πιστά τον Πούσκιν.

  Τι γίνεται με τους τρεις υποψήφιους γαμπρούς;  

  Τον Rogday ο Ρουσλάν, όταν του επιτίθεται, μετά από σύντομη μάχη τον ρίχνει στον Δνείπερο, το σώμα του το παίρνουν οι γοργόνες, μόνο το φάντασμά του θα εμφανίζεται κατά καιρούς στην επιφάνεια. Ο Ρατμίρ, αφού τον μάγεψαν για ένα διάστημα οι σειρήνες στο παλάτι τους, ξεφεύγει, βρίσκει μια ωραία κοπέλα και ζει μια ευτυχισμένη ζωή, μακριά από κατορθώματα και ηρωισμούς, σαν απλός ψαράς. Όσο για τον Φάρλαφ, θα σκοτώσει τον Ρουσλάν και θα απαγάγει την Λιουντμίλα που βρίσκεται σε λήθαργο πλάι του, μαγεμένη. Θα τη φέρει στο παλάτι και θα υποκριθεί ότι την έσωσε αυτός. Όμως ο Φιν, ο καλός μάγος, θα επαναφέρει στη ζωή τον Ρουσλάν και θα του δώσει ένα μαγικό δακτυλίδι που με αυτό θα ξυπνήσει την αγαπημένη του. Πιο πρώτα όμως θα τρέψει σε φυγή τους Πετσενέγκους που πολιορκούν το Κίεβο. Και ο Chernomor, που έχει χάσει πια τη δύναμή του αφού ο Ρουσλάν του έκοψε τη γενειάδα του (ας θυμηθούμε τον Σαμψών), και ο Φάρλαφ, θα συγχωρεθούν.

  Συνηθίζω να γράφω για την ανωτερότητα της λογοτεχνίας σε σχέση με τον κινηματογράφο. Με αφορμή την ταινία θα σχολιάσω ότι και ο κινηματογράφος μπορεί να συναγωνισθεί κάποιες φορές επάξια τη λογοτεχνία. Το επεισόδιο εκείνο όπου η Λιουντμίλα, φορώντας τον σκούφο του κακού μάγου που την κάνει αόρατη, τους κοροϊδεύει χωρίς αυτοί να μπορούν να την πιάσουν μου φάνηκε πιο απολαυστικό από ότι στο ποίημα.

  Εξαιρετική ταινία, μπορείτε να τη δείτε σε δυο μέρη, 1^ο και 2^ο, με αγγλικούς υπότιτλους στο youtube.

   Υπάρχει στο youtube και η ταινία «Руслан и Людмила» (1938) των Иван Никитченко και Виктор Невежин, σύντομη, πενήντα λεπτών. Έχει τη φιλοσοφία του βωβού κινηματογράφου με μεσότιτλους στίχους του Πούσκιν. Η διαφορά: υπάρχει η εξαίσια μουσική της ομώνυμης όπερας του Γκλίνκα και η απαγγελία στίχων του Πούσκιν. Η ιστορία με τις σειρήνες παραλείπεται.

  Μια βουβή ταινία, του 1915, δεν την βρήκαμε. Θα ήταν άλλωστε απίθανο να τη βρούμε.

  Φυσικά είδαμε και την όπερα του Γκλίνκα από το youtube, με ρώσικους υπότιτλους, με την Albina Shagimuratova και τον Μιχαήλ Πετρένκο. Εδώ συνειδητοποίησα πόσο οι σκηνικοί περιορισμοί, αλλά και οι σκηνικές απαιτήσεις, επιβάλλουν δραστικές αλλαγές. Εδώ ο Rogdai απουσιάζει. Στη σκηνή, στο παλάτι με τις σειρήνες, μετά τον Ρατμίρ και την φίλη του την οποία είχε παρατήσει, έρχεται ο Ρουσλάν. Θα φύγουν όλοι μαζί και θα πάνε στο παλάτι του Τσέρνομορ όπου κρατιέται η Λιουντμίλα. Θα έλθει και ο Φιν. Πιο πριν έχουμε δει τις προσπάθειες που καταβάλουν οι αυλικοί του Τσέρνομορ να διασκεδάσουν τη Λιουντμίλα. Βλέπουμε παρατεταμένα φιλιά και δυο γυμνές κοπέλες, σε ένα βιαστικό πέρασμα. Η κωμική σκηνή με το σκούφο απουσιάζει.

  Δεν προλαβαίνουν να σώσουν την Λιουντμίλα, η οποία βρίσκεται ναρκωμένη, και την απαγάγει ο Φάρλαφ. Την πηγαίνει στο Κίεβο, στο παλάτι του πατέρα της, και βέβαια δεν μπορεί να την ξυπνήσει. Σε λίγο καταφτάνει και η τριάδα, Ρουσλάν-Ρατμίρ-Φιν. Όλοι ζητωκραυγάζουν τον Φιν που χάρη σ’ αυτόν ξύπνησε η Λιουντμίλα. Και φυσικά δεν βλέπουμε καμιά πολιορκία από τους Πετσενέγκους. Τέλος γίνεται αναφορά σε ένα ποιητή που θα γράψει αυτή την ιστορία και θα κάνει αθάνατα τα ονόματά τους.

  Η όπερα ανοίγει και κλείνει με σκηνικά εποχής, ενώ ενδιάμεσα βλέπουμε σύγχρονα κοστούμια και σκηνικά, που στη λιτότητά τους φαίνονται φουτουριστικά.

  Μας άρεσε πολύ αυτή η όπερα, με μια μουσική εξαίσια, και με μια εισαγωγή ιδιαίτερα μαγευτική την οποία βέβαια είχαμε ξανακούσει.   

  Βρήκα στη βικιπαίδεια τους συντελεστές της παράστασης αυτής. Αντιγράφω και επικολλώ: 2011: (DVD) Vladimir Jurowski (conductor), Orchestra and Choir of the Bolshoi Theatre, Albina Shagimuratova (Lyudmila), Mikhail Petrenko (Ruslan), Yuriy Mynenko (Ratmir), Almas Svilpa (Farlaf), Alexandrina Pendatchanska (Gorislava), Charles Workman [de] (Finn/Bayan), Vladimir Ognovenko (Svetozar), Elena Zaremba (Naina).

  Σκοπεύουμε να δούμε και άλλη μία, χωρίς υπότιτλους.

  Είδαμε επίσης ένα μπαλέτο στο youtube με τη μουσική του Γκλίνκα. Μας άρεσε τόσο πολύ που το είδαμε δυο φορές. Χοντρικά ακολουθεί την ταινία.

  Είδαμε και ένα ice show με διάφορες μουσικές. Θεαματικότατο, πολύ μας άρεσε.