Terrence Malick, Το δένδρο της ζωής (The tree of life, 2011)

Terrence Malick, Το δένδρο της ζωής (The tree of life, 2011)

  Με την ευκαιρία της ταινίας του «Μια κρυφή ζωή» που προβάλλεται από προχθές.

  Πειραματικό επικό δράμα χαρακτηρίζει την ταινία η βικιπαίδεια, αν και εγώ θα τη χαρακτήριζα ως μια ποιητική ταινία, που πολύ μου θύμιζε ένα τμήμα από το τέλος της «Οδύσσειας διαστήματος» και τις ταινίες του Παρατζάνοφ.

  Συχνά γράφω ότι το στόρι ήταν το πρόσχημα (παραφράζοντας το «Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα», μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου) για να αναδειχθεί το φόντο, το κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο. Και εδώ είναι το πρόσχημα, όμως για να υφάνει ο Μάλικ πάνω στην υποτυπώδη πλοκή μια πινακοθήκη με εικόνες απίστευτης ομορφιάς. Από την ιμπρεσιονιστική μαγεία της φύσης περνάμε σε κυβιστικά πλάνα αστικών χώρων όπου κυριαρχούν οι ευθείες, τα παραλληλεπίπεδα και οι κύβοι, και τέλος έχουμε μια χρωματική πανδαισία αφηρημένης ζωγραφικής. Οι ντοκιμαντερίστικες εικόνες από τις δυνάμεις της φύσης (ηφαίστεια, ορμητικά νερά, κ.ά.) είναι εντυπωσιακές. Επίσης ο Μάλικ φαίνεται να έχει μια κάθεξη με τα υποθαλάσσια τοπία, και του αρέσει να δείχνει τον άνθρωπο κάτω από το νερό.

  Ο Μάλικ είναι εδώ πιο θρησκευτικός από οποιαδήποτε ταινία του μέχρι τώρα. Έχουμε συχνά αποσπάσματα από τη βίβλο, με εκτενέστερα αυτά για τον Ιώβ. Μου θύμισε πολύ τον «Δόκτορα Ζιβάγκο» του Πάστερνακ.

  Όμως μια εμμονή με τη σκληρότητα, που βαίνει αμβλυνόμενη όσο ερχόμαστε στις τελευταίες του ταινίες, είναι και εδώ εμφανής, πράγμα που για μένα αποτελεί ένα μείον της ταινίας. Ο πατέρας αγαπάει τα παιδιά του, όμως είναι πολύ αυταρχικός μαζί τους. Οι τιμωρίες πέφτουν σύννεφο. Νιώθοντας αποτυχημένος (κάποια στιγμή μάλιστα απολύεται από τη δουλειά του) προσπαθεί να εκπαιδεύσει τα παιδιά του στη σκληρότητα για να αντιμετωπίσουν τη ζωή, μαθαίνοντάς τους μποξ. Ο μεγάλος θα τον μισήσει, θα ευχηθεί τον θάνατό του. Αλλά, εκπαιδευμένος στη σκληρότητα, θα παροτρύνει τον μικρό του αδελφό να βάλει το δάχτυλό του μπροστά στην κάννη ενός αεροβόλου και θα πυροβολήσει.

  Η ταινία κινείται σε δυο χρονικά επίπεδα. Στο ένα βλέπουμε τους γονείς, τον Brad Pitt και την Jessica Chastain μαζί με τα παιδιά τους, και στο άλλο τον Sean Penn, τον μεγάλο αδελφό, ο μόνος που έμεινε καθώς ο μικρός αδελφός του πνίγηκε όταν ήταν δεκαεννιά χρονών.

  Δεν με συγκίνησε ούτε το στόρι ούτε οι θρησκευτικές αναφορές του Μάλικ, όμως η ποιητικότητα των πλάνων, που σχεδόν πάντα παρουσιάζονται με μια αυθάδικη αυτονομία, μου άρεσε αφάνταστα.

   Και, εκτός από τη χρωματική πανδαισία που είπαμε, υπάρχει και μια μουσική πανδαισία με κομμάτια κλασικής μουσικής. Ο «Μολδάβας» του Σμέτανα που συνόδευε εικαστικά πλάνα μου θύμισε τη «Φαντασία» του Ντίσνεϊ, με τη διαφορά ότι εδώ δεν είχαμε animation.

  Ταινίες σαν αυτές γυρίζονται σπάνια, και σωστά τιμήθηκε με το Χρυσό Φοίνικα. Το ότι δεν πήρε κανένα από τα τρία όσκαρ για τα οποία ήταν υποψήφια δεν με εξέπληξε καθόλου. Το έχω ξαναγράψει, εμείς οι ευρωπαίοι ξέρουμε να εκτιμούμε την τέχνη, οι αμερικάνοι εκτιμούν μόνο το Χόλυγουντ.

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για την ταινία «Άγνωστος κόσμος».