Μαθήματα λογοτεχνίας: 6. Εφέ της κυριολεξίας

Μαθήματα λογοτεχνίας: 6. Εφέ της κυριολεξίας

  Το εφέ της δισημίας είναι από τα κυρίαρχα, όμως υπάρχουν και υποπεριπτώσεις του. Μια τέτοια υποπερίπτωση είναι και το εφέ της κυριολεξίας. Την παρακάτω ιστορία, αληθινή, μου την αφηγήθηκε ο φίλος μου ο Γ.Π.

  Ο Μιχάλης, φίλος μου, είναι σε αναπηρικό καροτσάκι από τα έξι του, από πολιομυελίτιδα. Ο Αντώνης, μακρινός ξάδελφος, με τραυλισμό και ελαφρά καθυστέρηση λόγω ενός υψηλού πυρετού που πέρασε στην ίδια ηλικία, τον φροντίζει.

  Ο Αντώνης σπρώχνει το καρότσι του Μιχάλη κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του Παχύ Άμμου (Ιεράπετρα). Κάτι του λέει να κάνει ο Μιχάλης, αυτός αρνείται, και ο Μιχάλης: «Αν δεν το κάνεις θα σε πηδήξω». Εκείνη τη στιγμή περνούσαν πάνω από το γεφυράκι και ο Αντώνης του λέει, δείχνοντάς του κάτω το ποταμάκι: «Για τήδα (πήδα), για τήδα».

  Το εφέ της δισημίας είναι όχι απλά χιουμοριστικό αλλά ολότελα κωμικό στον κινηματογράφο. Παραθέτω πάλι από διδακτορικό μου.

  «Τη δισημία ως εφέ την συναντήσαμε και σε μια παλιά κινηματογραφική ταινία με τους αδελφούς Μαρξ. Ψάχνοντας για μια σφραγίδα, φωνάζει ένας: The seal, the seal, where's the seal? Στο επόμενο πλάνο έρχεται κάποιος άλλος κρατώντας μια φώκια. Η φώκια βέβαια δεν είχε καμιά σχέση με την ιστορία, απλά στόχος ήταν το εφέ της δισημίας (seal στα αγγλικά σημαίνει σφραγίδα και φώκια)».

  Για το εφέ της κυριολεξίας έχω αναρτήσει δυο παραδείγματα στο youtube, για τους μαθητές μου. Το ένα είναι από την ταινία «Ένας προφήτης μα τι προφήτης» (In memoriam του πρόσφατα αποβιώσαντος Terry Jones).

  Όλοι ξέρουμε τι σημαίνει ομάδα αυτοκτονίας σε μια στρατιωτική επιχείρηση. Εδώ, η ομάδα αυτοκτονίας φτάνει μπροστά στον σταυρό όπου είναι σταυρωμένος ο Χριστός, βγάζουν τα ξίφη τους και αυτοκτονούν.

  Το άλλο είναι από την ταινία «Spaceballs» του Μελ Μπρουκς.

  Η εντολή στους κακούς είναι να «χτενίσουν» την έρημο για να ανακαλύψουν πού κρύβονται οι ήρωές μας. Αυτοί αρπάζουν μια τεράστια χτένα και αρχίζουν να «χτενίζουν» την άμμο. 

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας στα μαθήματα λογοτεχνίας ήταν Το εφέ της παράφρασης.

  Μου πέρασε ο πρώτος ενθουσιασμός. Δεν ξέρω αν θα συνεχίσω τα «Μαθήματα λογοτεχνίας», γι’ αυτό θα παραθέσω μια εισήγησή μου σε ένα συνέδριο όπου παραθέτω πολλά ανέκδοτα που εντάσσονται στα προηγούμενα μαθήματα. Έχει τίτλο «Σύγχρονες μορφές λαϊκού πολιτισμού». Κάποια θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε άλλα μαθήματα, όπως το αντίθετο του εφέ της κυριολεξίας, το εφέ της μεταφοράς.