Werner Herzog, To αίνιγμα του Κασπάρ Χάουζερ (Jeder für sich und Gott gegen alle, 1974)

 

Werner Herzog, To αίνιγμα του Κασπάρ Χάουζερ (Jeder für sich und Gott gegen alle, 1974)

 

  Την ταινία πιθανότατα την είχα ξαναδεί, αλλά πού να το θυμάμαι. Πάντως την ιστορία του Κασπάρ Χάουζερ την ήξερα.

  Διάβασα στον σύνδεσμο της βικιπαίδειας για τον Κασπάρ Χάουζερ, για να δω τι έχει γραφεί για την περίπτωσή του.

  Υπάρχουν αντιτιθέμενες απόψεις, που συνοψίζονται χοντρικά στο ότι η ιστορία του Κασπάρ είναι αυθεντική και στο ότι είναι μια απάτη, ειδικά η εκδοχή ότι είναι απόγονος ενός βασιλικού οίκου και θύμα μηχανορραφιών της Αυλής, σε σχέση με τη διαδοχή.

  Ο Herzog ακολουθεί την επίσημη εκδοχή, ότι δεν είναι απάτη, χωρίς να υποστηρίζει όμως την εκδοχή ότι είναι γόνος βασιλικής οικογένειας. Μεγάλωσε σε απομόνωση, κάποιος τον έβγαλε από αυτήν, βρέθηκε στον κόσμο, υπήρξαν κάποιοι προστάτες του, και τελικά έγιναν δυο απόπειρες δολοφονίας του με τη δεύτερη να πετυχαίνει. Στη βικιπαίδεια δεν διάβασα ότι τον επιδείκνυαν σε τσίρκο για να μην επιβαρύνει την κοινότητα που είχε αναλάβει τη διατροφή του.

  Θα μείνω σε δυο σημεία στην ταινία. Το πρώτο, οι προσπάθειες να του εμφυτεύσουν στο μυαλό την ύπαρξη ενός ανώτερου όντος για να τον οδηγήσουν στη θρησκεία, που αντιμετώπιζαν τις απλοϊκές αντιρρήσεις του. Το άλλο είναι ένα πρόβλημα λογικής που του έθεσε ένας φιλόσοφος.

  Είναι δυο χωριά, στο ένα όλοι είναι ψεύτες και στο άλλο όλοι είναι φιλαλήθεις. Σε ένα σταυροδρόμι που οδηγεί και στα δυο χωριά συναντάς έναν άνθρωπο που έρχεται από ένα από τα δυο χωριά. Πώς θα μάθεις από ποιο χωριό είναι, από αυτό που λένε ψέματα ή από αυτό που λένε την αλήθεια, κάνοντάς του μόνο μια ερώτηση;

  Η καθηγητής λέει τη λύση, που όμως δεν την κατάλαβα. Η λογική ήταν ένα μάθημα που δεν μου άρεσε καθόλου στο σχολείο, και δεν ασχολήθηκα ποτέ μ’ αυτήν. Ο Κασπάρ δίνει όμως μια πολύ έξυπνη ερώτηση. Θα τον ρωτούσε αν είναι βάτραχος. Αυτός που λέει την αλήθεια θα έλεγε όχι. Αυτός που λέει ψέματα θα έλεγε ναι.

  Το «Περισκόπιο της Επιστήμης», ένα επιστημονικό περιοδικό το οποίο μου δημοσίευσε τρία άρθρα, τα «Κυβερνητική», «Τι είναι ηθολογία» και «Φιλοσοφία και επιστήμες» (αυτά πριν το 1993, όταν ξεκινώντας το διδακτορικό μου τα ενδιαφέροντά μου περιορίστηκαν στα φιλολογικά και σταμάτησα τη συνδρομή), σε κάθε τεύχος του έβαζε και ένα πρόβλημα. Κατάφερα να λύσω τρία, με «μπακαλίστικο» όπως θα λέγαμε τρόπο, ενώ οι άλλοι τα έλυναν με εξισώσεις. Στο επόμενο τεύχος φιγουράριζε και το όνομά μου, τελευταίο, ανάμεσα σε αυτούς που είχαν βρει τη λύση.

  Δεν λύνονται όλα τα προβλήματα με τους κανόνες της λογικής και τις εξισώσεις. Ανάμεσα στα τεστ και στις δοκιμασίες που περάσαμε νεοσύλλεκτοι για την επιλογή ως Δόκιμοι Έφεδροι Αξιωματικοί, ήταν και ένα πρόβλημα. Με αυτοκίνητα που έτρεχαν μ’ αυτή την ταχύτητα, σε δρόμους όπου σε κάποια σημεία υπήρχαν κατεστραμμένες γέφυρες, κ.ά., έπρεπε να φτάσουμε στο σημείο προορισμού την τάδε ώρα. Από μια ομάδα τριάντα πτυχιούχων το λύσαμε δύο, ένας του πολυτεχνείου και εγώ της αγγλικής φιλολογίας. Καθώς ήταν πρόβλημα μεταφορών με έστειλαν στη Σχολή Αξιωματικών του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Εφοδιασμού Μεταφορών, στη Σπάρτη.

  Γι’ αυτό μόνο;

  Όχι βέβαια. Χωρίς γλείψιμο δεν θα γινόμουν ΔΕΑ. Ας έχει καλό παράδεισο ο θείος μου ο Αντρέας, που ήταν αξιωματικός στο ΓΕΣ. Μας είπε ότι οι διακόσιοι περίπου αξιωματικοί που ήταν στο ΓΕΣ είχαν καθένας πάνω του κάπου εκατό χαρτάκια με ονόματα. Από τους 2000 περίπου «γλειψιματίες» 912 γίναμε ΔΕΑ.