Jim Jarmusch, Dead man (Ο νεκρός, 1995)

Jim Jarmusch, Dead man (Ο νεκρός, 1995)

Από σήμερα στους κινηματογράφους, σε επανέκδοση.

  Έχουμε γράψει για δυο ακόμη έργα του Jarmusch, το «Στην παγίδα του νόμου» και το «Πάτερσον». Στο «Πάτερσον» μιλάει για ένα ποιητή. Στο «Ο νεκρός» για τη μετεμψύχωση ενός νεκρού ποιητή, του William Blake.

  Ο νεαρός λογιστής William Blake την έχει βάψει κανονικά. Έχει ξοδέψει και την τελευταία του δεκάρα για να πάει σε μια συνοριακή πόλη, σε μια μεταλλουργική εταιρεία στην οποία προσλήφθηκε-έτσι τουλάχιστον λέει το γράμμα που κουβαλάει μαζί του-λογιστής. Όταν φτάνει όμως εκεί πληροφορείται ότι ήδη έχει προσληφθεί ένας άλλος λογιστής. Το αφεντικό, οι υπάλληλοι, όλοι τους είναι περίεργοι τύποι. Και θα μπλεχτεί σε μια άγρια περιπέτεια αφού σκοτώσει το γιο του αφεντικού ο οποίος πιο πρώτα είχε σκοτώσει τη φιλενάδα του. Θα τον καταδιώξουν, θα τον επικηρύξουν. Συμπαραστάτη θα βρει έναν ινδιάνο ο οποίος, έχοντας κι αυτός μια περιπετειώδη ζωή, μορφώθηκε στην Αγγλία πριν επιστρέψει στην πατρίδα του. Θα του απαγγείλει μάλιστα και ένα ποίημα του William Blake, του οποίου πιστεύει ότι αποτελεί μετενσάρκωση. Όχι, δεν το ήξερα το ποίημα, αλλά στο πανεπιστήμιο (Τμήμα Αγγλικών Σπουδών) είχαμε διδαχθεί το «The tyger», και θυμάμαι ακόμη τους δυο πρώτους στίχους: Tyger, tyger, burning bright, in the forests of the night.

  Το έργο στο μεγαλύτερο μέρος του είναι ένα κανονικό γουέστερν, με πιστολίδι και νεκρούς. Το πρωτότυπο είναι ο ινδιάνος που αναφέρεται συχνά πυκνά στην ινδιάνικη κουλτούρα. Το τέλος όμως είναι ιδιαίτερα εξωπραγματικό, αν και πρέπει να παραδεχτούμε, ποιητικό. Ο ινδιάνος βάζει τον ετοιμοθάνατο William Blake (τον ενσαρκώνει ο Johny Depp) αφού τον ντύσει με ινδιάνικα ρούχα, σε μια βάρκα και την σπρώχνει βαθειά στο ποτάμι. Μα την αλήθεια, δεν θα ήθελα να μου το κάνουν αυτό, θα προτιμούσα να με άφηναν να ξεψυχήσω ειρηνικά σε ένα κρεβάτι με μαλακό στρώμα και ψηλό μαξιλάρι. Τώρα σαν θεατή, η διακειμενική αναφορά στον Αχέροντα και στη βάρκα που μεταφέρει τους νεκρούς στην άλλη τους κατοικία δεν με συγκίνησε, όπως και το όνομα «Κανένας» του ινδιάνου, που παραπέμπει στην «Οδύσσεια». Όμως δεν μπορώ να πω ότι με άφησε αδιάφορο η σύγκριση ανάμεσα στον ινδιάνο που μέσα στην ινδιάνικη παράδοση έχει ενσωματώσει και την ευρωπαϊκή κουλτούρα, και στους λευκούς, οι οποίοι εμφανίζονται, σχεδόν όλοι τους, αδυσώπητοι και αποκρουστικοί. Όμως, πώς να το κάνουμε, σε τέτοια έργα περιμένω πάντα happy end. Όταν ο κεντρικός ήρωας πεθαίνει ε, αυτό δεν μου αρέσει καθόλου.

  Και μια ατάκα από το έργο:

  «(το κεφάλι του νεκρού σερίφη, που πριν λίγο είχε σκοτώσει ο William Blake) Μοιάζει σαν εικόνισμα».

  Εμένα μου θύμισε τον Λένιν.

  Πάντως δεν θα πω «τέλος κακό (για μένα) όλα κακά». Η ταινία στο μεγαλύτερο μέρος της ήταν ιδιαίτερα συναρπαστική.