Vahid Jalilvand, No date no signature (Περίπτωση συνείδησης, 2017)

Vahid Jalilvand, No date no signature (Περίπτωση συνείδησης, 2017)

  Από σήμερα στους κινηματογράφους.

  Είναι η δεύτερη ταινία του Ιρανού Βαΐντ Τζαλιλβάντ, κι αυτή πολυβραβευμένη όπως και η προηγούμενή του «Wednesday, May 9».

  Καθώς διαβάζω τώρα «Τα θεμέλια της σενιαριακής γραφής» του Syd Field θα την βάλω στον προκρούστη το παραδείγματός του: Αρχή και Σημείο Α, Σύγκρουση και Σημείο Β, Λύση.

  Η αρχή εδώ είναι ένα ατύχημα. Ο γιατρός, καθώς ένα αυτοκίνητο που τρέχει με ταχύτητα κτυπάει και σπάζει τον αριστερό καθρέπτη του αμαξιού του, παρεκκλίνει λίγο δεξιά με αποτέλεσμα να παρασύρει μια μηχανή που εκτός από τον οδηγό επέβαιναν ο γιος του και η γυναίκα του με το μωρό τους. Ο μικρός νοιώθει ένα μικρό πόνο στο κεφάλι, αλλά κατά τα άλλα είναι καλά. Ο άνδρας αρνείται να τους πάει ο γιατρός στο νοσοκομείο. Αλλά ούτε και μόνος του θέλει να πάει όταν ο γιατρός που τον ακολουθεί του κορνάρει δείχνοντάς του την κατεύθυνση που βρίσκεται το νοσοκομείο.

  Μήπως δεικτικό επεισόδιο που δείχνει τις καλές προθέσεις του γιατρού, που ανοίγει μάλιστα το πορτοφόλι του και του λέει να πάρει όσα χρήματα νομίζει ότι θα καλύψουν τις μικροζημιές της μηχανής;

  Όχι, είναι πυρηνικό, πυροδοτεί δηλαδή την παραπέρα δράση. Εξάλλου αυτή είναι και η αφηγηματική αναμονή. Όταν έχεις ατύχημα και έχεις κτυπήσει στο κεφάλι, ένα εγκεφαλικό αιμάτωμα είναι πολύ πιθανόν. Έτσι έφυγε πριν δεκαετίες μια φίλη. Μια αξονική στα επείγοντα μπορεί να προλάβει το μοιραίο.

  Την επομένη ο γιατρός, που είναι και ιατροδικαστής, μαθαίνει ότι έφεραν ένα οκτάχρονο παιδί νεκρό (Σημείο Α). Είναι το παιδί που κτύπησε. Φοβάται τι θα δείξει η αυτοψία. Θέλει να την κάνει ο ίδιος αλλά προλαβαίνει μια συνάδελφός του. Αυτή κάποια στιγμή καταλαβαίνει ότι κάτι της κρύβει.

  Η αυτοψία δείχνει ότι πέθανε από αλλαντίαση, τροφική δηλητηρίαση (αργότερα μαθαίνουμε ότι ήταν από ψόφιο κοτόπουλο που ο άντρας το αγόρασε φτηνά). Όλες τις προηγούμενες μέρες ο μικρός υπέφερε από διάρροιες και εμετούς.

  Το ξέρετε ότι αν πάθετε αλλαντίαση και δεν υποβληθείτε σε αγωγή έχετε το πολύ δεκαπέντε μέρες ζωή; Δεν θα το ψάξω στο google, υποθέτω ότι το έχει ψάξει ο σκηνοθέτης.

  Όταν τα πράγματα παίρνουν μια απρόβλεπτη τροπή με τη σύγκρουση του πατέρα με τον κοτοπουλά που θα οδηγήσει στα δικαστήρια, ο γιατρός αρχίζει να νοιώθει τύψεις. Γιατί δεν ανέφερε στη συνάδελφο τι είχε γίνει το προηγούμενο βράδυ παρά της είπε απλά ότι είναι γνωστός του;

  Βλέποντας ακτινογραφίες της αυτοψίας υποψιάζεται ότι μπορεί τελικά να πέθανε από κάκωση της σπονδυλικής στήλης. Πώς μπορεί όμως να είναι σίγουρος;

  Θα διατάξει εκταφή και εκ νέου νεκροψία. Αυτό μάλλον είναι το σημείο Β του δεύτερου μέρους που μας εισάγει στο τρίτο.

  Το έχω δει τόσο συχνά στον ιρανικό κινηματογράφο του οποίου είμαι φαν: απουσιάζουν οι κακοί, όπως και στην αρχαία τραγωδία. Οι συγκρούσεις για τις οποίες μιλάει ο Field είναι μεταξύ ανθρώπων που κουβαλάνε μέσα τους και καλά και κακά στοιχεία. Ο πατέρας του παιδιού είναι φτωχός, δέχεται τη διαβεβαίωση του κοτοπουλά ότι το κοτόπουλο που του πουλάει αν και φτηνό είναι καλό (αργότερα θα μάθουμε ότι πουλούσε τα ψόφια κοτόπουλα στη μονάδα όπου εργαζόταν). Αυτός το αγοράζει για να γλιτώσει κάποια χρήματα, ο άλλος το πουλάει για να προσθέσει κάτι στο μεροκάματό του. Εξάλλου τόσοι και τόσοι τα έφαγαν και κανείς μέχρι τότε δεν είχε πάθει τίποτα.

  Είναι τόσο χαμηλό το μεροκάματό του;

  Αν κρίνουμε από τον γιατρό που έχει απλήρωτη την ασφάλεια του αυτοκινήτου του εδώ και μήνες (γι’ αυτό, μας λέει, δεν κάλεσε την αστυνομία), μπορούμε να το υποθέσουμε με αρκετή βεβαιότητα.

  Τριτοκοσμική χώρα το Ιράν, ακόμη φαίνεται δεν πέρασε σ’ αυτούς το υποχρεωτικό κράνος. Όσο για τα τρία άτομα στη μηχανή (ας μη μετρήσουμε το μωρό, που αυτό κινδυνεύει περισσότερο σε περίπτωση ατυχήματος), αυτό το βλέπουμε και σε μας. 

  Η άλλη μεγάλη σύγκρουση είναι του πατέρα με τη γυναίκα του. Τον ενοχοποιεί για το θάνατο του γιου τους. Πάντα αγόραζε τα πιο φτηνά τρόφιμα, που είναι και τα πιο ύποπτα για τροφικές δηλητηριάσεις. Του λέει ότι θα τον παρατήσει. Αυτό είναι που πυροδοτεί ακόμη περισσότερο την οργή του με τον κοτοπουλά με τον οποίο θα συγκρουστεί λίγο αργότερα, με μοιραία αποτελέσματα.

  Η ταινία δείχνει την υψηλή αίσθηση συνείδησης που έχει ο γιατρός.

  Υψηλή; Τότε γιατί δεν είπε από την αρχή ότι μπορεί ο θάνατος του παιδιού να οφείλεται στο ατύχημα που είχε το προηγούμενο βράδυ;

  Ναι, υψηλή. Και όχι μόνο γιατί τελικά ομολόγησε τι είχε γίνει, όχι μόνο γιατί διέταξε την εκταφή και την εκ νέου νεκροψία ενώ θα μπορούσε να το είχε βουλώσει όπως θα έκανε κάθε άλλος στη θέση του. Την νεκροψία την έκανε ο ίδιος. Και φυσικά όχι για να το κουκουλώσει, αλλά για να διαπιστώσει ποια ήταν τελικά η αιτία θανάτου.

  Τελικά ποια ήταν η αιτία;

  Έκανα αρκετό σπόιλερ, αλλά το τέλος δεν θα σας το πω, το οποίο είναι αινιγματικό αλλά μεγαλειώδες, για όσους καταφέρουν να λύσουν το αίνιγμα. Πιστεύω μ’ αυτό να σας ιντρίγκαρα αρκετά για να πάτε να δείτε την ταινία.

  Παρεμπιπτόντως μου θύμισε το τέλος από το «Accidental hero» του Stephen Frears.

  Το αίνιγμα όμως που δεν έχω λύσει είναι γιατί αυτό το ξεθωριασμένο έγχρωμο που μοιάζει πιο πολύ με ασπρόμαυρο; Τι ήθελε να υποβάλλει με αυτό ο σκηνοθέτης;

  Να δώσουμε όμως ένα σύντομο βιογραφικό του, κάνοντας αντιγραφή και επικόλληση από το υλικό που μας έστειλε η εταιρεία διανομής.

  Ο Βαχίντ Τζαλιλβάντ γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1976. Σπούδασε σκηνοθεσία θεάτρου στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης και ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός θεάτρου. Έκανε το ντεμπούτο στη σκηνή όταν ήταν μόλις 15 ετών. Το 1996 ξεκίνησε να εργάζεται για την Ιρανική Κρατική Τηλεόραση ως μοντέρ και έπειτα ως τηλεοπτικός σκηνοθέτης. Αργότερα, σκηνοθέτησε περισσότερα από 30 ντοκιμαντέρ. Το «Wednesday, May 9», η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, κέρδισε το Βραβείο FIPRESCI, το Βραβείο «Προαγωγής Διαθρησκευτικού Διαλόγου» INTERFILM του τμήματος «Orizzonti» στο Διεθνές Φεστιβάλ της Βενετίας, και πολλά ακόμη διεθνή βραβεία.