Book review, movie criticism

Wednesday, October 31, 2018

Δήμος Θέος (10/10/1935-28/10/2018), Η διαδικασία (1976)


Δήμος Θέος (10/10/1935-28/10/2018), Η διαδικασία (1976)


  Εις μνήμην
  Οι τραγωδίες και οι αρχαιοελληνικοί μύθοι έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης τόσο για θεατρικούς συγγραφείς (π.χ. «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ) όσο και για σκηνοθέτες του κινηματογράφου (π.χ. «Μήδεια» του Παζολίνι). Κάποιες φορές η μεταγραφή αποτελεί πλήρη ανατροπή του μύθου, όπως π.χ. «The Greek» του Steven Berkoff, όπου ο Οιδίπους, αντί να νοιώσει φρίκη ανακαλύπτοντας την αιμομιξία που διέπραξε άθελά του, αναθυμάται με ευχαρίστηση τις ηδονικές στιγμές που πέρασε με τη μητέρα του στο κρεβάτι.
  Και ο Δήμος Θέος παραλλάσσει αρκετά το μύθο της Αντιγόνης όπως μας έχει παραδοθεί από τον Σοφοκλή για να δώσει το δικό του μήνυμα.
  Η υπόθεση διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό νησί που ονομάζεται «Λυκαβηττός». Η Αντιγόνη είναι η βασίλισσα από τότε που πέθανε η μητέρα της. Έχει συνάψει ερωτικές σχέσεις με τον αδελφό της τον Πολυνείκη, από τον οποίο περιμένει παιδί. Πρόκειται να τον παντρευτεί, όμως αυτός σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να παραμερίσει τον αδελφό του σαν τον άμεσο διεκδικητή της εξουσίας εξορίζεται.
  Ο Κρέοντας ανακηρύσσεται αρχηγός του στρατού, ως αδελφός της πεθαμένης βασίλισσας. -Τι να πω, ότι ήταν ο εραστής της; Λέει κάποια στιγμή η Αντιγόνη.
  Διώχνουν την φρουρά των Αμερικάνων (των Κρητών ήθελα να πω) από τον Λυκαβηττό. Ο Μίνωας δεν μπορεί να αντιδράσει, βρίσκεται σε πόλεμο με τους Αχαιούς. Εν τω μεταξύ έρχεται ο Πολυνείκης με στρατό. Για να αποφευχθεί η αιματοχυσία τα δυο αδέλφια θα μονομαχήσουν. Καθώς θα σκοτωθούν στη μονομαχία, ο αρχηγός του στρατού θα γίνει ο αδιαφιλονίκητος αρχηγός του κράτους. Βγάζει διαταγή να μη θαφτεί ο Πολυνείκης. Η Αντιγόνη θα την αψηφήσει. Θα τη συλλάβει. Μα πώς, τη βασίλισσα; Ναι, αυτός είναι τώρα πάνω απ’ αυτή (θυμήθηκα, όπως ο σογκούν ήταν πάνω από τον αυτοκράτορα στην Ιαπωνία ο οποίος έπαιζε διακοσμητικό ρόλο). Θα την καταδικάσει σε θάνατο στην πυρά.
  Θα εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις. Οι χοιροβοσκοί που τον υποστήριξαν θα αφήσουν το βρώμικο επάγγελμά τους, θα γίνουν αγρότες.
  Αγρότες; Θα ζευτούν στο ζυγό σαν τα βόδια, θα καλλιεργούν μια άγονη, πετρώδη γη. Η ζωή τους δεν έγινε καλύτερη.
  Στο μεταξύ οι Κρήτες έχουν συνάψει ανακωχή με τους Αχαιούς και καταφθάνουν με το στόλο τους περικυκλώνοντας το νησί.
  Οι διεφθαρμένοι βασιλιάδες αιμομικτούν και μοιχεύουν, ο στρατός σε συμμαχία με το ιερατείο τούς παραμερίζουν, οι δήθεν μεταρρυθμίσεις και η καλύτερη ζωή που υπόσχονται στο λαό είναι φούμαρα, και το κράτος τους θα παραμείνει προτεκτοράτο των ισχυρών. Σχόλιο για τη χούντα, που μόλις πριν δυο χρόνια ανατράπηκε; Σίγουρα, αλλά και γενικότερο.
  Γυρισμένο σαν αρχαία τραγωδία, έχει μια ωραία πρωτοτυπία στην αρχή της ταινίας, έναν έξυπνο αναχρονισμό. Ιερείς και αξιωματικοί στο ανάκτορο, προσπαθώντας να πείσουν την Αντιγόνη να παντρευτεί, μιλούν όπως οι ιερείς και οι ψάλτες στη θεία λειτουργία, πράγμα που ανακαλεί (για όσους ξέρουν) το θέατρο Νο.
  


No comments: