Sidney Lumet, Οι δώδεκα ένορκοι (12 angry men, 1957)

Sidney Lumet, Οι δώδεκα ένορκοι (12 angry men, 1957)

  Από την Πέμπτη που μας πέρασε στους κινηματογράφους, σε επανέκδοση.

  Ο αγγλικός τίτλος της ταινίας, δώδεκα θυμωμένοι άντρες, είναι ένας τίτλος που περιέχει δυο σασπένς: ποιοι είναι αυτοί οι δώδεκα άντρες, και γιατί είναι θυμωμένοι;

  Ο ελληνικός τίτλος απαντάει στο πρώτο σασπένς: είναι ένορκοι.

  Το γιατί είναι θυμωμένοι θα το δούμε στην ταινία.

  Το θέμα της είναι η καταδίκη με ελλιπή ή μη πειστικά στοιχεία, που κάποιες φορές οδηγεί σε καταδίκη αθώων. Έχουμε δει το θέμα αυτό και σε άλλες ταινίες, και έχουμε διαβάσει για πραγματικά περιστατικά.

  Η ακραία περίπτωση: η αστυνομία, προκειμένου να ικανοποιήσει την κοινή γνώμη, «κατασκευάζει» τα ενοχοποιητικά στοιχεία. Είχα διαβάσει για μια τέτοια περίπτωση και σε εμάς εδώ, στην Ελλάδα, δεν θυμάμαι όμως λεπτομέρειες, πάνε χρόνια. Και βέβαια πολλοί θα έχετε δει την ταινία «Σκιές στη σιωπή» (1962) του Robert Mulligan, που έχει ακριβώς αυτό το θέμα, την κατασκευή της ενοχής.

  Δεν είναι η περίπτωση της ταινίας του Λιούμετ. Υπήρχαν πολλές μαρτυρίες ότι αυτός ο νεαρός σκότωσε τον πατέρα του.

  Μήπως όμως οι μαρτυρίες αυτές έχουν κενά;

  Ο Henry Fonda δεν είναι σίγουρος για την ενοχή του. Η απόφαση όμως πρέπει να είναι ομόφωνη. Δεν γίνεται διαφορετικά, πρέπει να το συζητήσουν.

  Οι περισσότεροι είναι οργισμένοι με τον Φόντα, μα αφού όλα είναι ολοφάνερα, τι να συζητήσουν. Περισσότερο απ’ όλους είναι ο Lee J. Cobb που κάνει μια εντυπωσιακή ερμηνεία.

  Μήπως η πεποίθησή τους για την ενοχή του νεαρού οφείλεται στην προκατάληψή τους λόγω της παραβατικής του συμπεριφοράς;

  Ο Φόντα καταθέτει τις αμφιβολίες του, πείθει κάποιους, και στη συνέχεια και άλλοι αμφιβάλλουν για την ακρίβεια των καταθέσεων των μαρτύρων.

  Μα καλά, ο συνήγορός του δεν υποψιάστηκε τις ανακρίβειες στις καταθέσεις αυτές;

  Ήταν διορισμένος αυτεπάγγελτα από την Πολιτεία. Δεν πίστευε ότι θα κέρδιζε την υπόθεση και έτσι δεν έδειξε ενδιαφέρον.

  Υπήρξα κι εγώ τέτοιος συνήγορος, αντικαθιστώντας τον διοικητή μου σε μια δίκη με μάρτυρες του Ιεχωβά, την περίοδο της γενικής επιστράτευσης λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Ήμουν έφεδρος ανθυπολοχαγός.

  -Καλά, και εγώ πώς μπορώ να τους υπερασπιστώ; τον ρώτησα όταν μου ζήτησε να τον αντικαταστήσω.

  -Εσύ το μόνο που θα πεις, μου λέει, είναι «Ζητώ την επιείκειά σας κύριοι δικαστές».

  Έφαγαν νομίζω είκοσι χρόνια φυλακή. Μετά όμως μειώθηκαν οι ποινές τους σε κάτι ελάχιστο, και σήμερα υπηρετούν εναλλακτική θητεία.

  Όλοι σας θα ξέρετε πως οι μάρτυρες του Ιεχωβά αρνούνται να πιάσουν όπλο και επίσης ότι αρνούνται τη μετάγγιση αίματος. Το λέει, λέει, η Αγία Γραφή.

  Δεν κάθισα να τη διαβάσω για να το επιβεβαιώσω.   

  Σιγά σιγά πείθονται όλοι, με τελευταίο βέβαια τον Cobb, αφού όμως προηγηθούν άγριοι διαξιφισμοί.

  Ίσως να μη μάθουν ποτέ αν όντως είναι αθώος, όμως δεν μπορούν να στείλουν στην ηλεκτρική καρέκλα κάποιον που δεν είναι σίγουρο ότι είναι ένοχος.