Γιώργου Ι. Μαρκόπουλου, Απάνθισμα δημοσιευμάτων και
βιωμάτων, Αθήνα 2019, σελ. 354
Το «Απάνθισμα δη
Ο Γιώργος Μαρκόπουλος υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα με πλούσια δραστηριότητα. Αντιστασιακός, κατάφερε και έφτασε στη Μέση Ανατολή αφού το έσκασε από τις φυλακές των κατακτητών, υπηρέτησε επί χρόνια νομάρχης ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε σε εφημερίδες και περιοδικά. Η κόρη του η Μιμίκα συγκέντρωσε κάποια από τα δημοσιεύματά του και από τα ανέκδοτα κείμενά του και τα εξέδωσε σε ένα καλαίσθητο τόμο, ο οποίος παρουσιάστηκε στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου του δήμου της Ιεράπετρας στις 31 Ιουλίου.
Γεραπετρίτικες ιστορίες, εύθυμες οι περισσότερες, χαρακτηριστικοί τύποι όπως ο Λάγας αλλά και η μαντάμ Ορτάνς, προσωπικότητες της Γεράπετρος όπως ο Ναπολέων Σουκατζίδης, σκέψεις πάνω σε διάφορα θέματα όπως η μάχη της Κρήτης, και τέλος αναμνήσεις από τη θητεία του ως νομάρχης, απολαυστικότατες, αποτελούν τον κύριο κορμό του βιβλίου. Στο τέλος υπάρχουν κείμενα και ποιήματα που γράφτηκαν με την ευκαιρία τιμητικών εκδηλώσεων, ενώ τον τόμο κλείνει το βιογραφικό του.
Έμαθα πολλά πράγματα που αγνοούσα. Δεν ήξερα για παράδειγμα την ιστορία του «Αγιασμένου», ούτε της «Σούφαινας τη βρύση».
Όμως να δώσουμε το λόγο στην ίδιο το Μαρκόπουλο.
«Άλλες είναι οι τάξεις των ανθρώπων που υποβαθμίστηκαν, και δεν φτάνουν βέβαια στα όρια της πείνας αλλά υποφέρουν οικονομικά. Είναι οι μισθοσυντήρητοι και οι συνταξιούχοι» (σελ. 17).
Αν αυτό ίσχυε το 1976, τότε που δημοσιεύτηκε το κείμενο, φανταστείτε σήμερα με την κρίση.
(Για τις εκλογές του 1930). «Το βάρος πέφτει σ’ ένα βενιζελοχώρι, το Κεντρί. Βέβαια στο βαθμό της βενιζελικότητας δεν παράφτανε το Κάτω Χωριό που ήταν πέρα για πέρα βενιζελοχώρι (είχε μόνο ένα αντίθετο)» (σελ. 31).
Το Κεντρί είναι το χωριό της μάνας μου και το Κάτω Χωριό του πατέρα μου, όπου και μεγάλωσα.
Είμαι κοσμοπολίτης-διεθνιστής (με όλες τις συνδηλώσεις των δυο αυτών λέξεων), ευρωπαίος, έλληνας, κρητικός, λασιθιώτης, γεραπετρίτης, μα πάνω απ’ όλα κατωχωρίτης, γι’ αυτό θα παραθέσω και άλλα αποσπάσματα που αναφέρονται στο χωριό μου.
Να και κάτι ακόμη που δεν ήξερα: «Τα παλιά χρόνια η φωτιά ήταν σκέτη, χωρίς το κάψιμο του Ιούδα που προστέθηκε αργότερα» (σελ. 54).
«Η Κατερινιά ήταν μια όμορφη κοπέλα. Κοκκινοντυμένη, μαντηλοδεμένη και πονηροβλεπούσα. Ταρταλοβύζα…» (σελ. 59).
Τα σύνθετα επίθετα είναι χαρακτηριστικό της κρητικής διαλέκτου. Εδώ τα βλέπουμε στη σειρά. Και βέβαια είναι αυτονόητο ότι το βιβλίο είναι γεμάτο από παλιές κρητικές λέξεις, πολλές από τις οποίες είναι ξεχασμένες σήμερα, όπως η ταρταλοβύζα.
«Οι αγροζημιές εδικάζοντο στο πιο μεγάλο χωριό, το Κάτω Χωριό» (σελ. 83).
Περασμένα μεγαλεία για το χωριό μου.
Λίγες σελίδες πιο κάτω (σελ. 91-92) ακολουθεί μια ιστορία από το πανηγύρι του χωριού μου, του Προφήτη Ηλία, αλλά είναι πολύ μεγάλη για να την παραθέσω.
«Όι Καλλιώ, το Νικολή μου τονε θέλω κι ας μου τσι βρέχει καμιά φορά» (σελ. 128).
Μου θύμισε το κατωχωρίτικο: -Γαρεφαλιώ, βάνεις στοίχημα ότι θα τσι φας; -Όι, δε βάνω. -Ε, βάνεις δε βάνεις θα τσι φας.
Ο δαίμονας του τυπογραφείου αυτή τη φορά το παράκανε.
«…για ξετέλεψε ίντα θες να πεος».
Μεγάλη η διαολιά του, να βάλει στην τελευταία λέξη ο αντί ι.
«Γνώριζε ο Σαρειδομανώλης πως οι Κατωχωρίτες είναι σφιχτοχέρηδες και μόλις θα άκουγαν για έρανο θα έφευγαν» (σελ. 167).
Να κάτι που δεν ήξερα για τους χωριανούς μου. Δεν νομίζω όμως ότι είναι έτσι οι νεότεροι.
«Το Κάτω Χωριό έχει βγάλει πολλούς επιστήμονες και πολλούς δασκάλους» (σελ. 173).
Ένας από αυτούς ήταν και ο Διακάκης, για τον οποίο ο Μαρκόπουλος αφηγείται μια απολαυστική ιστορία.
Το παρακάτω απόσπασμα με συγκίνησε ιδιαίτερα, καθώς έχει να κάνει με τον κορυφαίο ποιητή μας, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, και τον πατριάρχη Μελέτιο Μεταξάκη, πρωτοθείο της γιαγιάς μου της παρσωτοπούλας.
«Ο Πατριάρχης Μελέτιος πληροφορήθηκε την άρνηση των ιερέων [να κοινωνήσουν τον ετοιμοθάνατο Καβάφη κατά παράκληση των δικών του] και, χωρίς συνοδεία, πήρε το Άγιο Δισκοπότηρο και ως απλός παπάς πήγε στο σπίτι του Καβάφη. Ο Καβάφης όταν τον είδε μπόρεσε να φωνάξει: -Όχι, δε θέλω. Ο Μελέτιος μπήκε με θάρρος στο δωμάτιο, μίλησε πατρικά στον μελλοθάνατο, τον κοινώνησε και τον προέτρεψε να κάνει το σημείο του σταυρού, το οποίο και έκανε» (σελ. 199).
Να σημειώσω παρεμπιπτόντως ότι οι πιο γνωστοί λογοτέχνες μας στο εξωτερικό είναι ο Καζαντζάκης και ο Καβάφης, όχι οι νομπελίστες μας.
«-Εμένα, κυρ νομάρχη μου, δεν μου δίνανε γυναίκα να παντρευτώ, γιατί δεν είχα ακουστεί σαν κλέφτης και για να αποδείξω ότι ξέρω να κλέβω, έκανα απόπειρα, αλλά ατζαμής καθώς ήμουνα, με πιάσανε και με κάνανε μαύρο στο ξύλο» (σελ. 284-285).
Απίστευτο αλλά, όπως και στην αρχαία Σπάρτη, αληθινό.
Με γλαφυρό ύφος αφηγείται τις ιστορίες του ο Μαρκόπουλος, ενώ οι «σκέψεις» του διακρίνονται για το βάθος και τη διεισδυτικότητά τους. Θα είχε διαπρέψει αν είχε ασχοληθεί περισσότερο με τη λογοτεχνία, γράφοντας π.χ. διηγήματα ή μυθιστορήματα, καθώς και δοκίμια. Αλλά, φαντάζομαι, η πλούσια κοινωνική δραστηριότητά του δεν του άφηνε πολλά περιθώρια για κάτι τέτοιο. Εύχομαι το βιβλίο αυτό να είναι καλοτάξιδο.
Posts
No comments:
Post a Comment