Andrei Tarkovski, Ο οδοστρωτήρας και το βιολί (Каток и скрипка, 1961)

 Andrei Tarkovski, Ο οδοστρωτήρας και το βιολί (Каток и скрипка, 1961)

 

 Με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Αντρέι Ταρκόφσκι: Σινεμά σαν προσευχή» που παίζεται από την Πέμπτη που μας πέρασε στους κινηματογράφους.  

 Ο «Οδοστρωτήρας και το βιολί» είναι ταινία που έκανε για τη διπλωματική του ο Ταρκόφσκι. Σαραντατρίλεπτη, είναι σαν διήγημα σε σχέση με τις επόμενες ταινίες του που είναι σαν μυθιστόρημα.

  Ο οδοστρωτήρας και το βιολί είναι συνεκδοχές για τον Σεργκέι, ένα οδοστρωτηρατζή, και για τον Σάσα, ένα επτάχρονο παιδί που μαθαίνει βιολί.

  Διάβασα χθες στον τέταρτο τόμο της «Κοινωνικής ιστορίας του ιρανικού κινηματογράφου» ότι οι ιρανοί επηρεάστηκαν από τον Ταρκόφσκι.

  Και στα δυο πρώτα έργα του που πρωταγωνιστούν παιδιά;

  Γιατί εδώ βλέπω διαφορές.

  Όλα τα παιδιά στις ιρανικές ταινίες είναι καλόψυχα, όχι μόνο οι κεντρικοί χαρακτήρες. Θυμάμαι κάποια έργα του Ebrahim Forouzesh, με παιδιά, κανένα κακόψυχο.

  Στην ταινία όμως του Ταρκόφσκι όλα τα παιδιά είναι κακόψυχα. Ταλαιπωρούν τον μικρό Σάσα με bullying. Ο Σεργκέι προσπαθεί να του εμφυσήσει αυτοπεποίθηση και τον προστατεύει.

  Ένα από τα πιο ωραία επεισόδια στην ταινία βρίσκεται στην αρχή, στο σπίτι της δασκάλας της μουσικής. Ένα αγοράκι και ένα κοριτσάκι περιμένουν να τελειώσει το μάθημα ο μαθητής που είναι μέσα. Χαριτωμένα, σχεδόν φλερτάρουν. Μπαίνει μέσα ο Σάσα. Το κοριτσάκι αφήνει στην άκρη του τραπεζιού ένα μήλο. Σίγουρα το εννοεί σαν δώρο στο Σάσα.

  Βγαίνει ο Σάσα. Η δασκάλα τον επαίνεσε για τη φαντασία του, όμως τον κατσάδιασε γιατί δεν τηρεί το μέτρο. Απομακρύνεται κατσουφιασμένος. Η κάμερα δείχνει το μήλο φαγωμένο. Το καημένο το κοριτσάκι δεν άντεξε.

  Έχει ραντεβού με τον Σάσα να πάνε στον κινηματογράφο. Θα δούνε τον «Τσαπάγιεφ».

  Αμέσως θυμήθηκα: Гулял по Уралу Чапаев герой… τον πρώτο στίχο από ένα τραγούδι σε ένα long play με επαναστατικά ρώσικα τραγούδια που ακούγαμε την εποχή χούντας. Και, κοίτα να δεις, ψάχνοντας στο google το βρήκα σε video-clip στο youtube.

  Η μάνα του θα τον κλειδώσει μέσα. Αφού είχε υποσχεθεί ότι θα μείνει σπίτι, θα ερχόταν να τον δει η Νατάσα με τη μητέρα της (το κοριτσάκι εκείνο μήπως;).

  Μάταια περιμένει ο Σεργκέι. Στο τέλος θα πάει με μια κοπέλα από τη δουλειά που τον φλερτάρει και περνούσε τυχαία(;) από εκεί. Του λέει ότι και αυτή πάει να δει τον Τσαπάγιεφ.

  Unhappy end;

  Καθόλου. Μπορεί το φλερτ της κοπέλας να ευοδώθηκε και να τα έφτιαξε με τον Σεργκέι, δεν το ξέρουμε, όμως βλέπουμε στο τελευταίο πλάνο τον Σάσα να ορμάει πίσω από τον οδοστρωτήρα και να ανεβαίνει πάνω. Σίγουρα θα του εξηγήσει γιατί δεν ήλθε στο ραντεβού.

  Πολύ μου άρεσε η ταινία, τι καλά που έκανα να αποφασίσω να ξαναδώ τον Ταρκόφσκι· δηλαδή τις υπόλοιπες ταινίες του, γιατί αυτή την είδα για πρώτη φορά.

  Διαβάζω στη βικιπαίδεια ότι κέρδισε το πρώτο βραβείο στο New York Student Film Festival το 1961.