Andrzej Zulawski, On the silver globe (1988)

Andrzej Zulawski, On the silver globe (1988)

 

  Η ταινία είναι κινηματογραφική μεταφορά του μεγαλύτερου μέρους της «Τριλογίας της σελήνης» του  θείου του Ζουλάφσκι, Γιέρζι, και φέρει τον τίτλο του πρώτου μέρους. Θα σας συμβούλευα, πριν δείτε την ταινία, όσοι θελήσετε να τη δείτε, να διαβάσετε τον σύνδεσμο της βικιπαίδειας που δίνει μια περίληψη της τριλογίας.

  Για την ταινία αυτή ισχύει η παροιμία «Ήταν στραβό το κλίμα, το ’φαγε κι ο γάιδαρος».

  Το πρόβλημα που είχα με την ταινία ήταν μια αφηγηματική ασάφεια, και λυπήθηκα που δεν έψαξα για τον παραπάνω σύνδεσμο πριν δω την ταινία, που θα έκανε πιο καθαρά τα πράγματα. Τώρα γιατί αυτή η αφηγηματική ασάφεια, που φαντάζομαι δεν είναι μόνο πρόβλημα δικό μου;

  Δεν είναι μόνο το σκηνοθετικό ύφος του Ζουλάφσκι. Το ένα πέμπτο της ταινίας, η οποία άρχισε να γυρίζεται το 1977, λείπει, καθώς μπλοκαρίστηκε το γύρισμά της από κυβερνητικούς παράγοντες.  

  Ο λόγος;

  Στο σύνδεσμο της βικιπαίδειας διαβάζω ότι η τριλογία περιγράφει την δυστοπία στην οποία οδήγησε η ουτοπία. Προφανώς είναι μια σάτιρα του υπαρκτού σοσιαλισμού, την οποία καθυστέρησαν να αντιληφθούν οι αρμόδιοι. Όταν το αντιλήφθηκαν έδωσαν εντολή να σταματήσουν τα γυρίσματα και να καταστραφούν τα φιλμ, τα σκηνικά, τα κουστούμια, και γενικά ό,τι είχε να κάνει με την ταινία.

  Ευτυχώς που αρκετά σώθηκαν, και έτσι το 1988, όταν υπήρξε πια μια ολοφάνερη κάμψη του καθεστώτος (Τώρα θυμήθηκα τον Λεχ Βαλέσα) επιτράπηκε η κυκλοφορία της. Ο Ζουλάφσκι γύρισε κάποια πλάνα ακόμη και χρησιμοποίησε μια αφηγηματική φωνή για να κάνει πιο κατανοητή την ιστορία. Αλλά παρ’ όλα αυτά…

  Ένα διαστημικό σκάφος προσγειώνεται ανώμαλα στην επιφάνεια ενός πλανήτη που μοιάζει πολύ με τη γη. Δεν υπάρχει δυνατότητα επιστροφής, πρέπει να επιβιώσουν σαν ροβινσώνες. Η γυναίκα κάνει παιδιά, αυτά με τη σειρά τους άλλα, και έτσι δημιουργείται μια ανθρώπινη αποικία στον πλανήτη. Δημιουργούν μια θρησκεία σαν την ιουδαϊκή, ή σαν τον σιιτισμό: περιμένουν τον Μεσία. Ο λόγος;

  Υπάρχουν οι ιθαγενείς κάτοικοι του πλανήτη, οι Σερν, που τους έχουν υποδουλώσει. Ζευγαρώνουν με τις γυναίκες τους και γεννούνται μιγάδες, τους οποίους χρησιμοποιούν επίσης σαν δούλους.

  Ο Μάρεκ έρχεται με ένα διαστημόπλοιο να μάθει τι έγινε με εκείνους που ταξίδεψαν σ’ αυτόν τον πλανήτη και δεν επέστρεψαν ποτέ στη γη. Θα συναντήσει τους απογόνους τους, και αυτοί θα τον λατρέψουν ως τον πολυαναμενόμενο Μεσσία. Θα τους οδηγήσει στην εξέγερση, θα συντρίψουν τους Σερν.

  Και στη συνέχεια;

  Θα τον σταυρώσουν.

  Ο σοσιαλιστικός τρόπος ζωής που θέλει να εφαρμόσει στην κοινωνία τους δεν τους αρέσει.

  Πριν ξεψυχήσει θα πει «Δύναμη, δύναμή μου, με εγκατέλειψες. Ποιος; Τι; Γιατί; Καλωσόρισες, χάρη».

  Και ξεψυχάει.

  Μετά από λίγα λεπτά η ταινία τελειώνει με δύο άτομα να ταξιδεύουν στην γη με το δεύτερο διαστημόπλοιο, σε αναζήτηση της αλήθειας.

  Όχι ακριβώς.

  Η ταινία τελειώνει με τον ίδιο το Ζουλάφσκι να αφηγείται τις περιπέτειες της ταινίας του.

  Το χρώμα της ταινίας είναι αυτό το πρασινωπό της λειχήνας που χρησιμοποιεί και ο Σοκούροφ. Σκοτεινά τα περισσότερα πλάνα, δίνουν την αίσθηση ότι βλέπουμε ένα θρίλερ, αν όχι μια ταινία τρόμου. Τα πρόσωπα κινούνται και μιλάνε σαν να βρίσκονται πάνω σε μια θεατρική σκηνή, με μια υπερβολική εκφορά λόγου, συχνά φορτωμένη με φιλοσοφικά νοήματα.

  Δεν μου αρέσουν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αλλά Ζουλάφσκι είναι αυτός, πριν τέσσερα χρόνια ξαναείδα το «Σημασία έχει ν’ αγαπάς» με την ευκαιρία της επανέκδοσής του. Λέω να δω κάποιες από τις καλύτερες ταινίες του.