Naomi Kawase, Shara (2003)

Naomi Kawase, Shara (2003)

  Εν όψει της προβολής την επόμενη Πέμπτη της ταινίας της Naomi Kawase «Τυφλή αγάπη» παρουσιάζουμε όλες τις ταινίες της.

  Η «Shara» είναι η δεύτερη ταινία της Naomi Kawase, μετά το «Suzaku» που παρουσιάσαμε χθες.

  Με τη «Shara» η Kawase κάνει μια στροφή· όχι ιδιαίτερα επιτυχημένη θα έλεγα, αφού δεν κατάφερε να βραβευθεί στις Κάννες, σε αντίθεση με το «Suzaku».

  Η ακίνητη κάμερα στο «Suzaku» αρχίζει εδώ και κινείται ακατάπαυτα. Δεν ξέρω πόσο προσθέτει ή αφαιρεί η κινούμενη κάμερα υφολογικά, υποθέτω ότι αυτό εξαρτάται από το θέμα, την πλοκή και δεν ξέρω ποιους άλλους παράγοντες, αυτό που παρατήρησα όμως είναι ότι κουράζει αφάνταστα το μάτι.

  Τα μεγάλα πλάνα εξακολουθούν να είναι μια εμμονή. Η κάμερα παρακολουθεί τους ήρωες που τρέχουν μέσα από τα δρομάκια και τα μονοπάτια του χωριού, πεζοί ή με ποδήλατο.

  Η Kawase δημιουργεί «ποιητικά». Πολλοί που κάνουν ποιητικό κινηματογράφο προσπαθούν να «παγώσουν» την κίνηση σε ένα ωραίο κάδρο-πίνακα. Η Kawase απεναντίας βλέπει να υπάρχει ποίηση μέσα στο πλάνο, το μεγάλο πλάνο, τόσο μεγάλο που δημιουργεί στον θεατή, συνηθισμένο στους παραδοσιακούς κώδικες της κινηματογραφικής αφήγησης, την αίσθηση του πλατειασμού.

  Η εμμονή αυτή της Kawase με την ποιητικότητα του πλάνου την κάνει να παραμελεί εδώ ολότελα την πλοκή, κάτι που δεν συνέβαινε στο «Suzaku». Δεν είναι τυχαίο που το σχετικό λήμμα της βικιπαίδειας δεν γράφει τίποτα για την πλοκή· γιατί απλούστατα πλοκή δεν υπάρχει. Υπάρχουν πλάνα, τα οποία συχνά ομαδοποιούνται σε επεισόδια τα οποία είναι περίπου ανεξάρτητα μεταξύ τους. Το μοντάζ θα μπορούσε να τα τοποθετήσει σχεδόν σε οποιαδήποτε θέση της ταινίας.

  Υπάρχει ένα επεισόδιο, όπως και στο «Suzaku», που ενώ είναι κεντρικής σημασίας δεν εκτείνεται στην πλοκή.

  Ο αδελφός του Shun χάνεται. Κάποια στιγμή η αστυνομία τον φωνάζει να αναγνωρίσει το πτώμα. Αρνείται πεισματικά παρά την πίεση του πατέρα του, σχεδόν παλεύουν καθώς προσπαθεί να τον τραβήξει. Και εδώ επίσης το επεισόδιο τίθεται για να δειχθεί η συναισθηματική αντίδραση του Yu, χωρίς να του δίνεται συνέχεια στην πλοκή.

  Θα κάνω εδώ ένα σχόλιο για την πρόσληψη, με αφορμή και τα αντικρουόμενα σχόλια σε μια ανάρτηση στο facebook για το «Σχήμα του νερού».

  Η πρόσληψη έχει να κάνει με την ποιότητα ενός έργου, όμως όχι μόνο, στο παιχνίδι μπαίνουν και άλλοι παράγοντες. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί η διαφορά απόψεων επαρκέστατων κατά τα άλλα κριτικών; Δυο εξαιρετικοί κριτικοί βαθμολόγησαν εντελώς αντίθετα τη «Μητέρα» του Αρονόφσκι, ο ένας δεν έβαλε κανένα αστεράκι, ο άλλος τέσσερα. Σε μια άλλη ταινία (αυτή δεν την είδα) βαθμολόγησαν αντίστροφα, αυτός που έβαλε τέσσερα αστέρια στη «Μητέρα» εδώ δεν έβαλε κανένα, ενώ ο άλλος νομίζω πέντε.

  Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για μένα είναι από το χώρο της λογοτεχνίας. Ο κορυφαίος κριτικός του 18^ου αιώνα, ο Σάμιουελ Τζόνσον, «έθαψε» τα δυο κορυφαία έργα του αιώνα, τον «Τρίστραμ Σάντι» και τον «Τομ Τζόουνς». 

  Το σχόλιο αυτό το έκανα για να αναφερθώ σε ένα παράγοντα που επηρεάζει την πρόσληψή μου. Μου αρέσει ο μη δυτικός κινηματογράφος για τα ανθρωπολογικά του στοιχεία, για το ότι βλέπω σ’ αυτόν κοινωνίες διαφορετικές από τη δική μας. Ήταν ένας από τους λόγους που ασχολήθηκα με την αφρικανικό κινηματογράφο, και παρουσίασα ταινίες κορυφαίων σκηνοθετών της μαύρης Αφρικής. Στην ταινία της Kawase δυο επεισόδια είχαν ιδιαίτερο ανθρωπολογικό ενδιαφέρον για μένα. Το ένα ήταν μια βουδιστική τελετή, όπου οι χάνδρες ενός τεράστιου κομπολογιού ξετυλίγονταν από μια ομάδα ανθρώπων που κάθονταν σε κύκλο. Το δεύτερο, η γιορτή Basara, όπου βλέπουμε μια παρέλαση στους δρόμους του χωριού, με τους χορευτές ντυμένους με ξεχωριστή στολή να ορχούνται με τρόπο που μου θύμισε χορό της αρχαίας τραγωδίας. Ανάμεσά τους η Yu, η κόρη της Shouko.

  Η Yu παίζει πιάνο και γράφει μουσική. Ο Shun είναι ζωγράφος. Ανάμεσά τους υπάρχει αίσθημα. Αίσθημα, το οποίο δεν παρακολουθούμε στην εξέλιξή του. Σε ένα σύντομο επεισόδιο βλέπουμε τους δυο νέους να κάθονται στο κατώφλι του σπιτιού, αμίλητοι, δίπλα δίπλα. Ξάφνου η Yu γυρνάει και τον φιλάει παθιασμένα, στο πιο χαρακτηριστικό δεικτικό επεισόδιο έκφρασης αισθημάτων.

  Ο Shun είναι γιος της Reiko, το ρόλο της οποίας υποδύεται η ίδια η Kawase. Ένα από τα μεγαλύτερα επεισόδια της ταινίας βρίσκεται στο τέλος, όταν η έγκυος Reiko γεννάει.

  Και τέλος, όπως γράψαμε ήδη, τόσο στο «Suzaku» όσο και στην «Τυφλή αγάπη» για την οποία θα αναρτήσουμε την Πέμπτη, η Kawase στα έργα της μπάζει αυτοβιογραφικά στοιχεία. Σε ένα επεισόδιο η Shouko, που είναι θετή μητέρα της Yu, της λέει ότι ο πατέρας της τους εγκατέλειψε, και η μητέρα της την έδωσε σ’ αυτήν για να μεγαλώσει καλύτερα. Ακριβώς το ίδιο έγινε και με την Kawase, που δόθηκε στη θεία της, νομίζω επίσης αδελφή του πατέρα της.