Παναγιώτα Μπλέτα, Η ηθική της δημοκρατίας

Παναγιώτα Μπλέτα, Η ηθική της δημοκρατίας, ΑΛΔΕ 2017, σελ. 178

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

  Εξαιρετικά δοκίμια πάνω στα σημερινά πολιτικά και οικονομικά προβλήματα.

  Η Παναγιώτα Μπλέτα είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Ποιήτρια, δοκιμιογράφος και με πλούσιο έργο στην τοπική αυτοδιοίκηση (ανάμεσα στα άλλα διετέλεσε αντιδήμαρχος Χαλανδρίου), μας ξαφνιάζει ευχάριστα με κάθε καινούριο της βιβλίο. Έχουμε ήδη παρουσιάσει τα βιβλία της «Unfuck the world», «Unfuck Greece» και «Fuck you», και τα τρία ποιητικές συλλογές. Το τελευταίο της βιβλίο «Η ηθική της δημοκρατίας» είναι μια συλλογή με μικρά δοκίμια πάνω στην πολιτική και την οικονομία, με ενοποιητικό άξονα το αίτημα για μια δημοκρατία που σέβεται τις ηθικές αξίες.

  Τα δοκίμιά της μου θύμισαν τη γνωστή ρήση από τον «Μενέξενο» του Πλάτωνα: «πᾶ­σά τε ἐ­πι­στή­μη χω­ρι­ζο­μέ­νη δι­και­ο­σύ­νης καὶ τῆς ἄλ­λης ἀ­ρε­τῆς πα­νουρ­γί­α, οὐ σο­φί­α φα­ί­νε­ται».

  Έχω παραφράσει μια ρήση του Λάιμπνιτς με το σαρδόνιο σχόλιο του F.H. Bradley. Στη θέση του «κόσμου» έχω βάλει τη «δημοκρατία». «Η δημοκρατία είναι το καλύτερο των δυνατών πολιτευμάτων και κάθε κακό σ’ αυτήν είναι αναγκαίο κακό».

  Είναι;

  Γιατί πράγματι ένα από τα κακά της δημοκρατίας είναι η έλλειψη ηθικής, που η πιο συνηθισμένη έκφρασή της είναι η διαφθορά. Μπορεί να καταπολεμηθεί η διαφθορά; Μπορεί να γίνει η δημοκρατία μας πιο ηθική;

  Το να ξεριζώσεις το κακό από τη ρίζα του ίσως είναι ανέφικτο, μπορείς όμως να το περιορίσεις. Στις προσπάθειες περιορισμού αυτού του κακού εντάσσεται και αυτό το βιβλίο, για το οποίο το να ευχηθούμε να είναι καλοτάξιδο όπως κάνουμε συνήθως για κάθε καινούριο βιβλίο δεν φτάνει. Ας ευχηθούμε να επηρεάσει τα πρόσωπα που κατέχουν θέσεις εξουσίας, να σκέφτονται την ηθική διάσταση κάθε απόφασης που καλούνται να πάρουν.

  Είναι αυτό εφικτό;

  Θυμήθηκα κάτι που διάβασα στην αυτοβιογραφία του Άρθουρ Μίλερ. Ένας επιχειρηματίας, όταν είδε τον «Θάνατο του εμποράκου», έδωσε εντολή στους διευθυντές του να μην απολύεται κανείς εργαζόμενος λόγω ηλικίας.

  Όμως ας δώσουμε το λόγο στη συγγραφέα.

  «…η ελεύθερη αγορά για να έχει ηθική δεν μπορεί να μην διέπεται από ρυθμιστικούς κανόνες, που θα προβλέπουν και θα οριοθετούν την κερδοφορία εις βάρος των άλλων.

  Αλλιώς η ελεύθερη αγορά δεν έχει ηθική, καθώς οι νόμοι από τους οποίους διέπεται είναι οι νόμοι του κανιβαλισμού.

  Δηλαδή η ελεύθερη αγορά θα πρέπει να είναι φιλική προς τον άνθρωπο και τις ανάγκες του και όχι χειριστική προκειμένου οι λιγότεροι να καταδυναστεύουν τους περισσότερους» (σελ. 23).

  Μακάρι αυτό να γίνει κάποια στιγμή πραγματικότητα.

  «Όταν η πολιτική, όμως, δεν θέτει τους κανόνες και τα όρια του οικονομικού παιχνιδιού και των χρηματαγορών, τότε η οικονομία προπορεύεται της πολιτικής προκειμένου να επιβάλλει τους κανόνες της, σε ένα συναλλακτικό παιχνίδι άνισων όρων για τον πολίτη.

  Όταν η δημοκρατία δεν θεσπίζει τα πλαίσια, μέσα στα οποία θα κινείται και θα αναπτύσσεται η οικονομία αλλά συμβαίνει το αντίστροφο, δεν είναι Δημοκρατία» (σελ. 35).

  Δυστυχώς οι πολιτικοί, οι περισσότεροι τουλάχιστον, είναι μαριονέτες στα χέρια των πλουτοκρατών.

  Πέρα από τις διαπιστώσεις και τις προτάσεις, η Μπλέτα δίνει πάρα πολλά στοιχεία, στατιστικά και μη, που εν πολλοίς τα αγνοούσα. Θα παραθέσω ένα ακόμη απόσπασμα που το θεωρώ πολύ σημαντικό.

  «Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εισαγάγει ως μέτρο μέτρησης της ανθρώπινης ανάπτυξης ένα δείκτη που ονομάζεται Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης – Human Development Index – που καταργεί τον τρόπο μέτρησης που ίσχυε μέχρι σήμερα και στηριζόταν, κυρίως, στην οικονομική δραστηριότητα. Ο δείκτης αυτός συνδυάζει το εθνικό εισόδημα με κοινωνικούς δείκτες, και με αυτόν τον τρόπο δίνει ένα σύνθετο μέτρο της ανθρώπινης ανάπτυξης.

  Οι βασικές συνιστώσες στην εξίσωση μέτρησης του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης –HDI- είναι η υγεία, η γνώση και η οικονομία, ενώ σαν επιμέρους μεταβλητές εξετάζονται: ο προσανατολισμός των δημοσίων δαπανών, η ανθρώπινη ασφάλεια, η βελτίωση της ανισότητας των δύο φύλων, ο τρόπος με τον οποίο η οικονομική μεγέθυνση και ανθρώπινη ανάπτυξη αλληλοενισχύονται, η ανθρώπινη φτώχεια, η κατανάλωση, η παγκοσμιοποίηση, η βελτιστοποίηση στην αντιμετώπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων» (σελ. 67).  

  Και ένα τελευταίο:

  «Σχεδόν όλες οι διεθνείς συγκρούσεις που έλαβαν χώρα στα τέλη του 20^ου και στις αρχές του 21^ου αιώνα ήταν κατακτητικές και αποδεικνύουν πόσο ζημιογόνα μπορεί να καταστεί η θρησκεία στην εξέλιξη του ανθρώπου, όταν τον μετατρέπει από νοήμονα νου σε όπλο μαζικών δολοφονιών» (σελ. 97).

  Εκτός από εξαιρετική ποιήτρια η Παναγιώτα Μπλέτα αποδεικνύεται ότι είναι και εξαιρετική δοκιμιογράφος. Διεισδυτική και δηκτική, μακάρι να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά. 
  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για το βιβλίο της "Fuck you".

  Μπάμπης Δερμιτζάκης