Henry King, Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο (1952)

Henry King, Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο (1952)

  Από σήμερα σε επανέκδοση στο Ζέφυρο.

  Συνήθως διαβάζω το βιβλίο και γράφω γι’ αυτό, κολλώντας σαν τσόντα τα σχόλιά μου για την ταινία.

  Όμως όχι πάντα. Και σήμερα θα κάνω αυτή την εξαίρεση, γιατί πρόκειται για διήγημα, μόλις 20 σελίδων· το οποίο, παρεμπιπτόντως, διδαχθήκαμε στο πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Αγγλικών Σπουδών.

  Στη μεταφορά ενός μυθιστορήματος, αναπόφευκτα κόβεις. Στη μεταφορά ενός διηγήματος τεντώνεις, κάνεις τα πλάνα αγγελοπουλικά, και συχνά προσθέτεις.

  Όχι, δεν έκανε αγγελοπουλικά τα πλάνα του ο Κινγκ, αλλά πρόσθεσε.

  Στο διήγημα έχουμε τον Χένρι στην κορφή του Κιλιμάντζαρο, ξαπλωμένο στο ράντζο του έξω από τη σκηνή με το πόδι του γαγγραινιασμένο. Μαύρες σκέψεις τον κυκλώνουν, θεωρεί δεδομένο ότι το αεροπλάνο δεν θα έλθει και ότι θα πεθάνει. Η φίλη του η Χέλεν προσπαθεί όσο μπορεί να του αναπτερώσει το ηθικό. Στα ενδιάμεσα των διαλόγων τους ο Χένρι αναπολεί σκηνές από την προηγούμενη ζωή του.

  Στην ταινία βλέπουμε πράγματι τέτοιες σκηνές, που όμως δεν είναι όλες, ή για την ακρίβεια είναι ελάχιστες, από το διήγημα. Πρόκειται για επινόηση του σεναριογράφου;

  Δεν θα το έλεγα, τουλάχιστον για όλες. Θα υποψιαζόμουνα ότι πρόκειται για σκηνές, με τις απαραίτητες βέβαια προσαρμογές, από άλλα έργα του Χέμινγουεϊ. Όμως το να το ψάξω σε βάθος θέλει χρόνο που δεν διαθέτω, γι’ αυτό θα το ψάξω εκ των ενόντων, για τα έργα του δηλαδή που έχω (ξανα)διαβάσει πρόσφατα και έχω γράψει γι’ αυτά.

  Και πρώτα πρώτα να διορθώσουμε μια ανακρίβεια στο αγγλικό λήμμα της βικιπαίδειας: Εκεί διαβάζουμε: « Ava Gardner as Cynthia Green (a character invented for the film)».

  Δεν πρόκειται ακριβώς για επινόηση, αλλά για μια μεταφορά στην ταινία ενός πραγματικού προσώπου στη ζωή του Χέμινγουεϊ, της Agnes, που αποτελεί το πρότυπο για τις ηρωίδες των δυο πρώτων του μυθιστορημάτων, «Ο ήλιος ανατέλλει ξανά» και «Αποχαιρετισμός στα όπλα» (με την ευκαιρία αυτής της παρουσίασης έκανα συγκεντρωτική ανάρτηση των βιβλιοκριτικών μου για τα έργα του Χέμινγουεϊ που διάβασα).

  Στην ανάρτησή μου για τον «Αποχαιρετισμό στα όπλα» υπάρχει αυτό το απόσπασμα: «Τελειώνοντας το μυθιστόρημα αναρωτιόμουν γιατί ο Χέμινγουεϊ αφήνει την Κατερίνα να ξεψυχήσει πάνω στη γέννα, αμέσως μόλις γέννησε το νεκρό γιο του».

  Στην ταινία του Κινγκ η Σίνθια πέφτει σκόπιμα από τις σκάλες για να αποβάλει, ξέροντας ότι ο Χάρι δεν ήθελε να κάνουν αμέσως παιδί. Τραυματίζεται σοβαρά, και βέβαια το έμβρυο σκοτώνεται.

  Στην ανάρτησή μου για το «Ο ήλιος ανατέλλει ξανά» γράφω:

  «Θα βρεθούν όλοι μαζί στην Παμπλόνα, να παρακολουθήσουν τις ταυρομαχίες. Εκεί η Μπρετ θα ξελογιαστεί με τον δεκαεννιάχρονο ταυρομάχο Ρομέρο (στην ταινία είναι εικοσιδυάχρονος), και θα παρατήσει πάλι σύξυλο τον Μάικ.

  Η παρέα θα σκορπίσει, και ο Τζέηκ θα πάρει ένα τηλεγράφημα από την Μπρετ που τον παρακαλεί να πάει να τη βρει στο τάδε ξενοδοχείο στη Μαδρίτη. Θα τρέξει. Θα του πει ότι παράτησε τον Ρομέρο πριν είναι πολύ αργά, και γι’ αυτόν, που ήθελε να την παντρευτεί, και γι’ αυτήν. Είναι τριαντατεσσάρων χρονών, τι μέλλον μπορεί να έχει μια τέτοια σχέση;

  Επί τέλους ήλθε στα λογικά της.

  Μήπως εδώ ο Χέμινγουεϊ εκδραματίζει τη δική του σχέση με την Agnes, επτά χρόνια μεγαλύτερή του, που τον παράτησε για έναν ιταλό αξιωματικό;».

  Στην ταινία βλέπουμε την Σίνθια να παρατάει τον Χάρι για ένα ταυρομάχο. Αργότερα του στέλνει ένα γράμμα από τη Μαδρίτη. Όμως η κόμισα Ελίζαμπεθ που ήταν η φιλενάδα του τότε του το σκίζει πριν προλάβει να το διαβάσει. Αυτός θα τρέξει στα τυφλά να τη βρει στη Μαδρίτη. Στην Ισπανία μαίνεται ο εμφύλιος. Θα καταταγεί στο στρατό των δημοκρατικών ελπίζοντας ότι θα τη συναντήσει. Θα τη βρει πράγματι τη στιγμή που αυτή τραυματίζεται θανάσιμα. Στο νοσοκομείο θα πεθάνει.

  Το διήγημα είναι μια σπουδή πάνω στην αναμονή ενός επικείμενου θανάτου. Ο Χάρι είναι σε μεγάλο βαθμό περσόνα του Χέμινγουεϊ. Είναι επίσης συγγραφέας. Όμως το πάθος για το ψάρεμα που είχε ο Χέμινγουεϊ το μεταθέτει σε πάθος για το κυνήγι στον Χάρι. Και ένα μεγάλο μέρος της ταινίας δεν είναι παρά το σαφάρι, όπου θα δούμε ιπποπόταμους, ρινόκερους, ελέφαντες και λιοντάρια. Η γάγγραινα στο πόδι του Χάρι είναι η γάγγραινα στην ψυχή του Χέμινγουεϊ, που θα τον οδηγήσει 25 χρόνια αργότερα να τινάξει τα μυαλά του στο αέρα, μια πράξη που ίσως τη σκεφτόταν και τότε που έγραφε «Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο» (πρωτοδημοσιεύτηκε το 1936).

  Η βικιπαίδεια γράφει, πολύ σωστά, ότι «The film's ending does not mirror the book's ending». Η λογοτεχνία δεν πολυσυμπαθεί τα happy end σε αντίθεση με τον κινηματογράφο, και ο Χέμινγουεϊ αποτελεί ίσως το πιο τρανό παράδειγμα.  

  Υπάρχει και μια ταινία με τον παραπλανητικό τίτλο «Les neiges du Kilimandjaro» (2011), και η οποία δεν έχει καμιά σχέση με το διήγημα του Χέμινγουεϊ. Ξεκίνησα να τη βλέπω και είδα ότι κάτι δεν πάει καλά. Έψαξα στη βικιπαίδεια και το διαπίστωσα. Όμως την είδα.

  Αξίζει να κάνω ένα σχετικό σχόλιο εδώ.

  Ξέρω ότι τα ανοίγματα σε μια ανάρτησή μου έχουν να κάνουν με τον τίτλο. Αλλά και τα like σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η τρανταχτή απόδειξη: ένας φίλος έβαλε like και σχολίασε ότι είναι από τα καλύτερα έργα του Hemingway. Δεν την άνοιξε καθόλου, απλά είδε τον τίτλο και νόμισε αυτό που νόμισα κι εγώ, ότι είναι μεταφορά του διηγήματος του Χέμινγουεϊ.

  Η ανάρτηση αυτή έχει αυτή τη στιγμή 453 ανοίγματα και 50 like στην ομάδα σινεφίλ, από γίνονται οι περισσότερες αναγνώσεις στις αναρτήσεις μου. Δεν την θεωρώ από τις καλύτερες κριτικές μου.

  Από τα ανοίγματα έχω και μια εικόνα τι αρέσει περισσότερο στον κόσμο, ποια ταινία, ποιο βιβλίο, ποιος συγγραφέας (οι σκηνοθέτες μάλλον δεν μετράνε).