Terrence Malick, Μέχρι το θαύμα (To the wonder, 2012)

Terrence Malick, Μέχρι το θαύμα (To the wonder, 2012)

  Με την ευκαιρία της ταινίας του «Μια κρυφή ζωή» που προβάλλεται από προχθές.

  Στην ανάρτησή μου για την «Αυγή» του Murnau γράφω: «Στην κριτική μου για την ταινία του Terrence Malick «Ο άγνωστος κόσμος» έγραψα: «δεν θυμάμαι να έχω δει πιο καλογυρισμένο ρομάντζο». Νομίζω ότι τώρα είδα. Το ρομάντζο αυτό είναι η «Αυγή» του Φρίντριχ Βίλχελμ Μουρνάου».  

  Όμως πάλι θα αντιστρέψω: Το ρομάντζο που αποτελεί την αρχή της ταινίας «Μέχρι το θαύμα» μου άρεσε περισσότερο από του Μουρνάου.

  Όμως η ταινία του Μουρνάου μου άρεσε περισσότερο. Μην καραφλιάσετε και πάλι, μου αρέσουν οι ταινίες με happy end, και οι ταινίες του Μάλικ δεν έχουν χάπι εντ.

  Τώρα θα παραπέμψω σε ανάρτησή μου για μυθιστόρημα, και συγκεκριμένα το «Φθινόπωρο» του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου: «Μια γυναίκα, δύο άντρες [αναφορά στο γνωστό λαϊκό άσμα], δεν αποτελεί τον κανόνα, αποτελεί την εξαίρεση. Ο κανόνας είναι ένας άντρας, δυο γυναίκες. Το μοτίβο αυτό το συναντάμε πολύ συχνά. Μόλις προχθές έκανα την ανάρτηση για τον «Συμβιβασμό» του Ελία Καζάν, όπου βλέπουμε τον Κερκ Ντάγκλας ανάμεσα σε δυο γυναίκες, την Φαίη Νταναγουέη και τη Ντέμπορα Κερ».

  Το ίδιο και στην ταινία του Μάλικ, έχουμε έναν άντρα και δυο γυναίκες.

  Πάλι ποιητικότατος ο Μάλικ, όμως εδώ, σε αντίθεση με το «Δένδρο της ζωής», έχουμε ένα pièce bien faite, μια ταινία με συγκροτημένο στόρι, χωρίς την αίσθηση αφηγηματικής ασάφειας που μου άφησε εκείνο.

  Η γυναίκα (Όλγα Κιριλένκο) είναι γαλλίδα. Θα γνωριστεί με τον άνδρα (Ben Affleck) στο Παρίσι και θα ερωτευτούν τρελά. Θα την πάρει μαζί του στην Aμερική με το δεκάχρονο κοριτσάκι της. Η βίζα της λήγει, θα μπορούσε να την παντρευτεί, όμως όχι, δεν θα το κάνει, η γυναίκα θα επιστρέψει στο Παρίσι. Γιατί; Διότι έχει αρχίσει να βλέπει μια πρώην του.

  Όμως ούτε αυτή έχει διάθεση να την παντρευτεί, και έτσι θα χωρίσουν.

  Η γυναίκα νοιώθει να ασφυκτιά στο Παρίσι. Τον αγαπάει πάντα. Θέλει να γυρίσει στην Aμερική. Όμως πώς;

  Εμφανίζεται κάποιος που δέχεται να παντρευτούν ώστε να έχει άδεια μόνιμης παραμονής.

  Αφηγηματικό κενό.

  Ο Μάλικ δεν μας τον δείχνει καν, αλλά μας δείχνει το ζευγάρι πάλι μαζί. Πιθανότατα η συμφωνία ήταν ένας λευκός γάμος.

  Και πάλι η σχέση θα βαλτώσει. Απογοητευμένη η γυναίκα θα πάει να βρει τον άντρα που την παντρεύτηκε για να μπορέσει να έλθει στην Αμερική. Θα κάνουν έρωτα.

  Πάλι αφηγηματικό κενό. Θα ζητήσει συγνώμη από τον άντρα, στον οποίο προφανώς είπε την απιστία της. Αυτός θα αντιδράσει βίαια, όμως θα τους δούμε πάλι μαζί.

  Αλλά η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει.

  Ο Μάλικ εικονογραφεί καταστάσεις, δεν αφηγείται ιστορία. Όμως είναι απαραίτητο κάπως να την αφηγηθεί για να «δέσουν» οι εικόνες των καταστάσεων. «Μια και δεν έχετε παιδί, τα πράγματα είναι πολύ εύκολα», μια από τις λίγες ατάκες που ακούμε στην ταινία. Καταλαβαίνουμε ότι το διαζύγιο επίκειται. Το πότε παντρεύτηκαν δεν το είδαμε.

  Στο τέλος της ταινίας θα τη δούμε να περιφέρεται με βρεγμένη φούστα σε ένα δάσος με ξεραμένα δένδρα. Μετά θα βγει σε ένα ξέφωτο, με κίτρινα, ξεραμένα χόρτα. Φαίνεται σαν αλλοπαρμένη, την βλέπουμε να παραμιλάει.

  Μελαγχολική ταινία, όμως με τη βία να έχει μειωθεί μόνο σε δυο ξεσπάσματα.

 

  Έχω το χόμπι να παραφράζω όταν μου έρχεται κάποια ιδέα. Η παρακάτω παράφραση μου ήλθε σκεπτόμενος πάνω στον Μάλικ ενώ έβλεπα την ταινία, γεμάτη απαισιοδοξία και θρησκευτικότητα.

   «Samuel Johnson (είναι αυτός που έθαψε τον «Τρίστραμ Σάντι» και τον «Τομ Τζόουνς», τα κορυφαία αριστουργήματα του 18^ου αιώνα): Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των παλιανθρώπων και [προσθέτω εγώ] η θρησκεία των απελπισμένων».

  Και ο παπάς (Χαβιέ Μπαρδέμ) πού κολλάει σ’ αυτή την ιστορία;

  Πουθενά, μόνο στη θρησκευτικότητα του Μάλικ. Είναι γεμάτος αμφιβολίες, γεμάτος ερωτήματα για το θεό. Του ζητάει να του φανερωθεί, αλλά πού αυτός!

  Η ποιητικότητα των εικόνων, η απαισιοδοξία, η θρησκευτικότητα, το voice over, με το οποίο ακούμε κυρίως τις σκέψεις των ηρώων, η κάμερα που βρίσκεται σε αέναη κίνηση, ζουμάρει και ξεζουμάρει, και που καμιά φορά παραπατεί και παίρνει λοξά την εικόνα, η κλασική μουσική σαν υπόκρουση, είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ποιητικής του Μάλικ, τουλάχιστον στις περισσότερες από τις μέχρι τώρα ταινίες του.

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για την ταινία «Το δένδρο της ζωής».