Griffin Yueh Feng (岳枫), Madam white snake (1962)

Griffin Yueh Feng (岳枫), Madam white snake (1962)

  Ας ξεκινήσουμε με το όνομα του σκηνοθέτη.

  Υπάρχει η συνήθεια, και όχι μόνο στο Hong Kong αλλά και σε ολόκληρη την Κίνα, να δίνουν στα παιδιά, δίπλα στο κινέζικο όνομα και ένα δυτικό, «χριστιανικό». Έχω ξεχάσει το κινέζικο όνομα μιας δασκάλας μου στον «Σύνδεσμο φιλίας Ελλάδας-Κίνας», θυμάμαι όμως το χριστιανικό της: Helen.

  Στο όνομα του σκηνοθέτη στην ταινία δεν υπάρχει το Griffin, υπάρχει μόνο το Yueh Feng (ταϊβανέζικη μεταγραφή της προφοράς, που χωρίς το h είναι το ίδιο και σε pinyin, το σύστημα μεταγραφής στην κομμουνιστική Κίνα). Δεν είναι χριστιανικό όνομα, και με έκπληξη διαβάζω στη βικιπαίδεια ότι πρόκειται για ένα μυθολογικό ζώο, τον γρύφωνα, του οποίου παραθέτει μάλιστα και μια εικόνα που βρίσκεται στα ανάκτορα της Κνωσού.

  Και τώρα στον τίτλο:

  «Κυρία άσπρο φίδι», έτσι είναι γνωστός στη Δύση ο «Μύθος του άσπρου φιδιού» (白蛇传), που είναι και ο κινέζικος τίτλος της ταινίας. Τον έμαθα αρχικά από ένα αναγνωστικό στον ελληνοκινεζικό σύνδεσμο, και αργότερα διάβασα και μια ελληνική μετάφραση ενός θεατρικού έργου με αυτό το μύθο, για το οποίο δεν βλέπω να έχω κάνει ανάρτηση. Πάνω στον μύθο αυτό έχουν γραφτεί πολλές κινέζικες όπερες. Τα τραγούδια που ακούσαμε στην ταινία μου θύμισαν το μελωδικό Κουν Τσου, μια από τις κινέζικες όπερες, η πιο γνωστή αμέσως μετά την όπερα του Πεκίνου.

  Το άσπρο φίδι έχει μεταμορφωθεί σε γυναίκα, την Bai Suzhen, όπως και το πράσινο φίδι, η στενή της φιλενάδα. Ερωτεύεται ένα νεαρό. Θα τα φτιάξουν. Θα ανοίξει φαρμακείο και θα κάνουν χρυσές δουλειές. Στο μεταξύ μένει έγκυος.

  Την ευτυχία τους έρχονται να τη χαλάσουν αρχικά ένας ταοϊστής ιερέας και στη συνέχεια ένας βουδιστής μοναχός, ο Φα Χάι, αποκαλύπτοντας στον νεαρό ότι η γυναίκα του είναι στην πραγματικότητα φίδι. Στην ταινία την πιέζει να πιει κρασί, καλοπροαίρετα όμως, όχι για να τη δοκιμάσει όπως διάβασα στο αναγνωστικό, καθ’ υπόδειξη του Φα Χάι. Αυτή, μη μπορώντας να αρνηθεί, πίνει πολύ λίγο, αυτό το λίγο όμως ήταν αρκετό για να τη μεταμορφώσει σε φίδι. Ο νεαρός, βλέποντάς το, παθαίνει συγκοπή από το φόβο του. Στο μεταξύ η γυναίκα του, με την παρέλευση της επίδρασης του κρασιού, επανέρχεται στην ανθρώπινη μορφή, και με κίνδυνο της ζωής της πηγαίνει σε ένα μακρινό βουνό για να πάρει ένα βοτάνι που θα τον επαναφέρει στη ζωή.

  Πράγματι τον σώζει, και του λέει ότι το άσπρο φίδι το σκότωσε, να, είναι εκεί πάνω στο δένδρο.

  Ο Φα Χάι δεν παραιτείται από το σκοπό του να τον αποσπάσει από τη γυναίκα του. Τον αρπάζει και τον κλείνει σε μοναστήρι. Όμως η γυναίκα του θα τον αναζητήσει.

  Θα γεννήσει, και το παιδί θα το παραδώσει στο πράσινο φίδι να το πάει σε δικούς της ανθρώπους. Ξέρει ότι ο θάνατός της είναι κοντά, όπως και του άνδρα της. Θα τους δούμε μαζί στο τέλος της ταινίας, σαν ψυχές στον κινέζικο παράδεισο.

  Όπως είπαμε παραπάνω το άσπρο φίδι, σαν Bai Suzhen, ανοίγει φαρμακείο. Αυτό μας φέρνει στο νου το φίδι του Ιπποκράτη, σύμβολο της ιατρικής. Διάχυση ή παράλληλη αντίληψη; Όπως και να έχει, τόσο οι έλληνες όσο και οι κινέζοι θεωρούσαν τα φίδια σαν γνώστες των θεραπευτικών ιδιοτήτων των βοτάνων. Παρεμπιπτόντως οι κινέζοι είναι ειδικοί στις βοτανοθεραπείες, διαβάσαμε σχετικά σε κάποιο από τα αναγνωστικά μας.

  Ο θρίαμβος του έρωτα είναι το κυρίαρχο μοτίβο. Τι κι αν η γυναίκα του στην πραγματικότητα είναι φίδι, αφού τον αγαπάει τόσο πολύ;

  Ήταν έκπληξη για μένα να δω στο ρόλο των «κακών» ένα ιερέα και ένα καλόγερο. Δεν ξέρω αν υπάρχει ανάλογο έργο στη Δύση. Και, θυμάμαι τώρα, μια λαϊκή ρήση που διάβασα σε κάποιο βιβλίο του Καζαντζάκη: Ο θεός να σε φυλάει από τα πισινά του μουλαριού και από τα μπροστινά του καλογέρου.

  Θα παραθέσω συνδέσμους από το youtube. Με αγγλικούς υπότιτλους σε δυο μέρη, πρώτο και δεύτερο, σε όπερα του Πεκίνου. Και αυτός εδώ επίσης σε όπερα του Πεκίνου, με κινέζικους υπότιτλους. Και ένας ακόμη, εντελώς κινηματογραφικός, με μη απλοποιημένους κινέζικους υπότιτλους, που χρησιμοποιούνται στην Ταϊβάν και παλιά και στο Χονγκ Κονγκ. Έχω και ένα σήριαλ, δεν ξέρω αν το δω ποτέ.

  Παραλίγο να το ξεχάσω, ένα από τα βιβλία μου είναι και το «Εισαγωγή στο θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας» (ΑΛΔΕ 2010).

  Έψαξα κι άλλο στο youtube, εδώ είναι τα αποτελέσματα της εύρεσης.